Μετά την απαράδεκτη και απολύτως καταδικαστέα εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, πολλοί κάνουν λόγο για αναβίωση συνθηκών Ψυχρού Πολέμου. Σε αυτή την επικίνδυνη συγκυρία, πώς κρίνετε το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση, αντί να αναλάβει έναν αυτόνομο ειρηνευτικό ρόλο στην πολεμική αυτή σύγκρουση, επιλέγει την αύξηση της έντασης με επιθετικές δηλώσεις και πράξεις;

Η ρωσική εισβολή αναβιώνει συνθήκες Ψυχρού Πολέμου και ενισχύει τις δυνάμεις που εργάζονταν για ρήξη στις σχέσεις ΕΕ-Ρωσίας και πλήρη ευθυγράμμιση της ΕΕ με τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ. Από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, ποτέ το ΝΑΤΟ δεν ήταν τόσο ισχυρό στην Ευρώπη, όσο είναι αυτές τις μέρες. Η ΕΕ απέτυχε να γίνει αυτόνομος πόλος εξισορρόπησης ανάμεσα σε ΗΠΑ και Ρωσία και να συμπεριλάβει τη Ρωσία σε ένα σύστημα ευρωπαϊκής ασφάλειας, που θα καθησύχαζε και τις ανησυχίες των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης για την ασφάλειά τους, ανησυχίες που δυστυχώς αποδείχτηκαν βάσιμες – πρέπει να το πούμε αυτό. Η ΕΕ πρέπει να εργαστεί για τον άμεσο τερματισμό του πολέμου και την αποχώρηση των ρωσικών στρατευμάτων. Η στρατιωτική συντριβή και υποταγή μιας ανεξάρτητης χώρας ποτέ δεν θα γίνει αποδεκτή και τα τετελεσμένα της βίας δεν νομιμοποιούνται. Θα πρέπει, όμως, να εμποδίσουμε τη χρήση του πολέμου στην Ουκρανία και της συμπάθειας που προκάλεσε στη δυτική κοινή γνώμη η αντίσταση των Ουκρανών, για να υπηρετηθεί μια πολιτική που δεν αφορά τους Ουκρανούς, αλλά επιδιώκει τη φθορά και την ταπείνωση της Ρωσίας, χωρίς καν να φοβάται την κλιμάκωση της σύγκρουσης σε πόλεμο ΝΑΤΟ-Ρωσίας. Η ΕΕ και η Ουκρανία θα ζήσουν με τη Ρωσία δίπλα τους και πρέπει να αποζητούν μια Ρωσία ειρηνική, επανενταγμένη στη διεθνή κοινότητα, που θα αισθάνεται ασφαλής και θα σέβεται κάθε γείτονά της.

Πώς κρίνετε την απόφαση του Κυριάκου Μητσοτάκη να αποστείλει –από τους πρώτους μεταξύ των χωρών-μελών της ΕΕ και του ΝΑΤΟ– στρατιωτικό υλικό στην Ουκρανία; Θα βλέπατε, και υπό ποιες προϋποθέσεις, εφικτή τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού και παγκόσμιου φιλειρηνικού κινήματος που θα μπορούσε –μιλώντας για την Ελλάδα– να αποτελέσει την αφορμή για κοινή δράση των δυνάμεων της Αριστεράς; Θεωρείτε ότι οι εξελίξεις στην Ουκρανία, και ενδεχόμενη αλλαγή των εκεί ισορροπιών, μπορούν να επηρεάσουν τις ελληνοτουρκικές σχέσεις και ιδιαιτέρως την επίλυση των διαφορών στο Αιγαίο και την Κύπρο;

Ο κ. Μητσοτάκης κάνει μια επιπόλαιη επίδειξη ατλαντισμού, ακυρώνοντας ακόμη και την εξωτερική πολιτική του Κωνσταντίνου Καραμανλή και γυρνώντας μας στο δόγμα Παπάγου. Πολλές χώρες της Ευρώπης περιορίζονται στην αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας, θα έπρεπε να το κάνει και η Ελλάδα. Πιστεύω ότι, τουλάχιστον στην Ευρώπη, θα δούμε ένα ισχυρό φιλειρηνικό κίνημα, όταν ξεπεράσουμε το σοκ αυτών των ημερών και συνειδητοποιήσουμε πόσο βαθιά άλλαξε ο κόσμος μας και η Ευρώπη, καθώς συνέβη αυτό που πολλοί θεωρούσαν αδιανόητο. Το λιγότερο που μπορούμε να κάνουμε ως Αριστερά, είναι να αγωνιστούμε ενάντια στην κλιμάκωση της αντιπαράθεσης, σε σύγκρουση ΝΑΤΟ–Ρωσίας. Θυμίζω πως το φιλειρηνικό κίνημα των δεκαετιών ‘60, ‘70 και ‘80, κινητοποιούνταν κυρίως από την εφιαλτική πιθανότητα ενός πυρηνικού πολέμου. Όσον αφορά τα ελληνοτουρκικά, ο πόλεμος στην Ουκρανία λέει πολλά για τη σημασία της διπλωματίας, της ειρήνης και της σταθερότητας στην περιοχή μας και της αποφυγής προκλήσεων με αβέβαιη εξέλιξη. Μια συνέπεια του πολέμου είναι και ότι η ηγεσία της Τουρκίας δεν θα μπορεί να κάνει με την ίδια ευκολία το διπλό παιχνίδι μεταξύ Ρωσίας και Δύσης, ούτε να φλερτάρει ανέμελα με ανάφλεξη στη νοτιοανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ. Οι περιστάσεις δεν σηκώνουν επιπολαιότητα από κανένα. Η Ελλάδα πρέπει να πάρει άμεσα πρωτοβουλίες αποκλιμάκωσης της έντασης στο Αιγαίο και τη Νοτιοανατολική Μεσόγειο, κρατώντας την πόρτα του διαλόγου ανοικτή, χωρίς να υποχωρεί στον αναθεωρητισμό του κ. Ερντογάν, αλλά προτάσσοντας μια ενεργητική εξωτερική πολιτική λύσεων, αντί για την επικίνδυνη πολιτική της αδράνειας.

Καθ’ οδόν προς το 3ο Συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ –και με αφορμή την τραγική συγκυρία και την ανάγκη κινηματικών δράσεων– επανέρχεται στο προσκήνιο το υπαρκτό έλλειμμα συμμετοχής και ενεργοποίησης των μελών τόσο στις εσωκομματικές διαδικασίες, όσο και στις εξωστρεφείς δράσεις. Πιστεύετε ότι είναι έλλειμμα που λύνεται με τις αιφνιδιαστικές προτάσεις του Αλέξη Τσίπρα για απευθείας εκλογή προέδρου και ΚΕ από τα μέλη του κόμματος; Μήπως πυροδοτήθηκε έτσι ένα κλίμα εσωστρέφειας που αποπροσανατολίζει από την απαραίτητη συζήτηση επί του πολιτικού σχεδίου;

 Δεν νομίζω ότι μπορούμε να είμαστε ευχαριστημένοι από τη λειτουργία του κόμματος στα χρόνια πριν την πανδημία και ακόμα περισσότερο στη διάρκεια της κυβέρνησής μας. Πέρα από την κινηματική παρακμή και τη δικαιολογημένη απογοήτευση από την ήττα μας στη διαπραγμάτευση του 2015, ποιο ενδιαφέρον παρουσίαζε η εσωκομματική μας λειτουργία για ένα απλό μέλος; Αισθανόταν ότι ακουγόταν κάπου η φωνή του; Ότι λαμβάνονταν υπόψη η γνώμη του; Ότι είχε κάτι να προσφέρει εκτός από τη διανομή του προεκλογικού υλικού ή την υποστήριξη του κόμματος στο περιβάλλον του; Πώς έβλεπαν αλήθεια οι συντρόφισσές μας και οι γυναίκες ψηφοφόροι μας, την καταθλιπτική ανδροκρατία στο κόμμα μας; Θεωρώ ότι η απευθείας εκλογή από τη βάση της ηγεσίας του κόμματος και μάλιστα με τρόπο που επιτέλους εισάγει την περιφερειακή διάσταση, μπορεί να αναβιώσει την εσωκομματική μας ζωή. Με τη μέχρι τώρα μεθοδολογία μας, στην ΚΕ εκλέγονταν τα πιο «διάσημα» στελέχη και οι εκλεκτοί των τάσεων – οργανωτικών μηχανισμών, με την περιφέρεια να υποεκπροσωπείται μονίμως σε τραγικό βαθμό. Επιτέλους, πάμε να δοκιμάσουμε έναν νέο τρόπο εκλογής, που, ακολουθώντας καλές πρακτικές άλλων αριστερών κομμάτων της Ευρώπης, δίνει για πρώτη φορά αδιαμεσολάβητα τον λόγο σε όλα τα κομματικά μέλη. Δεν είναι δυνατόν να μιλάμε στα σοβαρά για «αστικοποίηση» του κόμματος ή ακόμα χειρότερα για «μέλη που δεν ξέρουν», επειδή το κόμμα μας πάει να εφαρμόσει πράγματα που σε άλλα αριστερά κόμματα θεωρούνται δεδομένα εδώ και χρόνια. Πρέπει, όμως, να μην περιοριστούμε μόνο στην απευθείας εκλογή προέδρου και ΚΕ, αλλά να κάνουμε την ψηφιακή ωρίμανση του κόμματος ευκαιρία για να χτιστούν εστίες δημοκρατικής διαβούλευσης και συμμετοχής των μελών σε κρίσιμες αποφάσεις σε όλη τη διάρκεια μεταξύ δύο συνεδρίων. Να ψηφιοποιήσουμε τη συμμετοχή των μελών στη διαμόρφωση των αποφάσεων και στην οργάνωση των δράσεων, την κατάθεση προτάσεων από τα μέλη. Η εσωστρέφεια προκλήθηκε και ανακυκλώνεται από την κάθετη απόρριψη των προτάσεων, ενώ αυτές περιέχουν στοιχεία και ιδέες που μπορούν να ανοίξουν τον δρόμο για το κόμμα που θέλουμε.

Ο Γιάννης Μπουρνούς είναι βουλευτής Λέσβου ΣΥΡΙΖΑ.