Ασπίδα προστασίας του κόσμου της εργασίας, των αυτοαπασχολουμένων,
της μικρομεσαίας επιχείρησης, του Δημόσιου Συστήματος Υγείας,
του Κοινωνικού Κράτους και του Κράτους Δικαίου,
από τις παρενέργειες και τις νέες ανισότητες
που μπορεί να προκαλέσει η πανδημία

Συνέντευξη με τον Ανδρέα Ξανθό, τομεάρχη Υγείας της Κ.Ο. του ΣΥΡΙΖΑ

Τη συνέντευξη πήρε η Ιωάννα Δρόσου

Ο ΣΥΡΙΖΑ άρχισε τακτικές ενημερώσεις, εβδομαδιαίες, των δημοσιογράφων. Στην πρώτη, μάλιστα, συμμετείχατε και εσείς. Αυτό σημαίνει και μια αναβάθμιση της πολιτικής επικοινωνίας του Κόμματος, μέσα σε ένα περιβάλλον, στον Τύπο, όχι και τόσο φιλικό γι’ αυτόν;
Είναι μια πολύ καλή πρωτοβουλία προσαρμογής και αναβάθμισης της επικοινωνιακής μας πολιτικής στη φάση της πανδημίας, που διευρύνει την εμβέλεια του πολιτικού μας μηνύματος και δίνει τη δυνατότητα τεκμηριωμένης κριτικής των κυβερνητικών χειρισμών, αλλά και αναλυτικής παρουσίασης των προτάσεων του ΣΥΡΙΖΑ για κάθε τομέα.

Η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ για την πανδημία

Σε συνέντευξή σας στην «Αυγή», στα μέσα του Μάρτη, παρατηρείτε ότι «μπαίνουμε σε μια γενικευμένη άσκηση κοινωνικής ευθύνης και συνοχής που πρέπει να διαχειριστούμε με συλλογικό τρόπο για να κρατήσουμε όρθια τη δημόσια υγεία και κοινωνία». Λοιπόν, τρεις εβδομάδες μετά, ποιο το συμπέρασμά σας;
Το συμπέρασμα είναι ότι ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ κάνει ό,τι μπορεί για να συμβάλλει στη συλλογική διαχείριση της κρίσης και στην προστασία της κοινωνίας, η κυβέρνηση κινείται σε «χαμηλές πτήσεις» και τα αντανακλαστικά της είναι δέσμια των ιδεοληψιών της για «λιγότερο κράτος», ευελιξία στην αγορά εργασίας, ευνοϊκή μεταχείριση των επιχειρηματιών, υποχώρηση των εργατικών δικαιωμάτων, «χαριστικές» ρυθμίσεις για τον ιδιωτικό τομέα υγείας κλπ.

Θα μπορούσατε να μας περιγράψετε, συνοπτικά, τη λογική της γραμμής του ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία για την κρίση του κορονοϊού και τη στάση του έναντι της πολιτικής της κυβέρνησης;
Η γραμμή του ΣΥΡΙΖΑ για την πανδημία είναι: 1. Δραστικός περιορισμός της διασποράς του ιού στο γενικό πληθυσμό 2. Γενναία ενίσχυση του ΕΣΥ με προσωπικό, μέσα προστασίας και εξοπλισμό, ειδικά των ΜΕΘ 3. Μακροπρόθεσμη επένδυση στη δημόσια περίθαλψη με μόνιμες προσλήψεις και όχι με προσλήψεις «μιας χρήσης» 4. Κεντρικός έλεγχος και αυξημένη δυνατότητα διαγνωστικών τεστ για τον SARS-Cov-2 με στόχο την ασφαλέστερη διαχείριση των ύποπτων κρουσμάτων και την καλύτερη επιδημιολογική επιτήρηση της πανδημίας στη χώρα 5. Ενεργός εμπλοκή των δημόσιων δομών ΠΦΥ ( Κέντρα Υγείας, ΤΟΜΥ, ΠΙ) στην κάλυψη αναγκών της συγκυρίας και στη συστηματική παρακολούθηση και φροντίδα ανθρώπων με προβλήματα υγείας που «μένουν σπίτι» 6. Ειδική μέριμνα για ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού (πρόσφυγες-μετανάστες, Ρομά, φιλοξενούμενοι σε ψυχιατρεία, γηροκομεία και προνοιακά ιδρύματα, φυλακισμένοι, άστεγοι, τοξικοεξαρτημένοι ). Συνοπτικά θα έλεγα ότι το σύνθημα που μας εκφράζει είναι «κανένας άνθρωπος χωρίς αποτελεσματική δημόσια φροντίδα υγείας σε συνθήκες πανδημίας».

Η ατομική και η κρατική ευθύνη

Πώς κρίνετε τα μέτρα που έχουν παρθεί μέχρι τώρα; Η κριτική που ασκείται είναι πως έχει δοθεί προτεραιότητα στα περιοριστικά μέτρα (καραντίνα) και όχι στην ενίσχυση του ΕΣΥ, ακόμα δεν έχει ολοκληρώσει τις προσλήψεις, ενώ παρατηρούνται ελλείψεις σε απαραίτητο υλικό.
Η στρατηγική για την πανδημία είναι σε γενικές γραμμές σωστή, τα περιοριστικά μέτρα ελήφθησαν αρκετά έγκαιρα και ο ρυθμός εξάπλωσης της νόσου είναι ακόμα- και ελπίζουμε να παραμείνει- ελεγχόμενος. Η ατομική ευθύνη των πολιτών είναι κρίσιμος όρος, αλλά προφανώς δεν μπορεί να υποκαταστήσει την κρατική ευθύνη και την υποχρέωση της Πολιτείας για απλόχερη ενίσχυση του ΕΣΥ, για προστασία των «ανθρώπων της πρώτης γραμμής» και για προστασία των αδύναμων. Και εδώ τα αντανακλαστικά της κυβέρνησης δεν είναι ούτε τα αναγκαία για την έκτακτη κατάσταση, ούτε τα επιβεβλημένα για το βιώσιμο μέλλον της δημόσιας περίθαλψης.

Ποια η εικόνα που έχετε για την κατάσταση στα νοσοκομεία συμπεριλαμβανομένων και των αναγκών προστασίας της υγείας των υγειονομικών; Ποια η εικόνα για την επαρχία, όπου οι ελλείψεις ήταν ούτως ή άλλως μεγαλύτερες;
Η προστασία του υγειονομικού προσωπικού είναι πρώτιστη προτεραιότητα. Υπήρξαν σοβαρά έως δραματικά προβλήματα στην επάρκεια των υλικών, φαίνεται να βελτιώνεται οριακά η κατάσταση αλλά σε κάθε περίπτωση χρειάζεται μακροπρόθεσμος σχεδιασμός για τον εφοδιασμό του ΕΣΥ, γιατί η πιθανότητα να επανακάμψει η πανδημία το φθινόπωρο είναι υπαρκτή. Στην επαρχία όντως τα πράγματα είναι πιο δύσκολα από άποψη προσωπικού και υποδομών και, ειδικά σε ορισμένες περιοχές με αυξημένη διασπορά κρουσμάτων, όπως η Καστοριά, η κατάσταση ξεφεύγει με το σύστημα να πιέζεται αφόρητα. Γι’ αυτό η ενίσχυση των νοσοκομείων πρέπει να είναι όσο το δυνατόν ισόρροπη και με ειδική μέριμνα για περιοχές που πλήττονται πιο έντονα ή φιλοξενούν πρόσφυγες και μετανάστες.

Μπορούμε να έχουμε μια εκτίμηση για την εξέλιξη της υγειονομικής κρίσης στη χώρα; Υπάρχει κάτι που σας φοβίζει περισσότερο;
Κανείς δεν μπορεί να κάνει ασφαλείς προβλέψεις αυτή τη στιγμή. Η εξέλιξης της πανδημίας στην Ελλάδα γίνεται με βραδύτερους ρυθμούς απ’ ότι σε άλλες χώρες, αλλά η μάχη δεν έχει κριθεί. Ο Απρίλιος προσδοκούμε να είναι ένας μήνας που θα αρχίσει να κάμπτεται το πρώτο κύμα. Με ανησυχεί ο κίνδυνος της κόπωσης και της χαλάρωσης της στη συμμόρφωση των πολιτών, καθώς και η πλημμελής φροντίδα άλλων ασθενών με σοβαρά προβλήματα υγείας που ξεφεύγουν αυτή την περίοδο από τα «ραντάρ» του συστήματος υγείας λόγω της προτεραιότητας του κορονοϊού.

Η υπεράσπιση της Δημοκρατίας, χωρίς εκπτώσεις

Πέραν από την υγεία, ο κορονοϊός έχει επηρεάσει το εισόδημα όλων σχεδόν των πολιτών, με όλο και περισσότερα νοικοκυριά να έχουν χάσει το εισόδημά τους ή μεγάλο μέρος του. Ασκείται κριτική πως μέλημα της κυβέρνησης δεν είναι ο κόσμος της εργασίας, η αυτοαπασχόληση και η μικρή επιχείρηση αλλά οι επιχειρηματίες. Τα παραδείγματα αυξάνονται συνεχώς. Τι μέτρα θα έπρεπε να πάρει η κυβέρνηση;
Τα αναγκαία μέτρα για την Οικονομία και την Εργασία τα εισηγήθηκαν οι αρμόδιοι τομεάρχες και ο Πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ. Το συνολικό δημοσιονομικό κόστος αυτών των μέτρων που χρειάζονται για να αποφύγουμε μια ανεξέλεγκτη ύφεση και μια νέα φτωχοποίηση στην κοινωνία, φτάνουν περίπου στο 18% του ΑΕΠ. Το κυβερνητικό «πακέτο» είναι στο ύψος του 3,5% του ΑΕΠ, όταν οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες διαθέτουν αντίστοιχα πάνω από το 15- 20% του ΑΕΠ τους για την αντιμετώπιση των συνεπειών της κρίσης. Έχει ασκηθεί πολύ εμπεριστατωμένη κριτική στα κυβερνητικά μέτρα και έχουν κατατεθεί πολύ συγκεκριμένες εναλλακτικές προτάσεις από την πλευρά μας.

Ο κορονοϊός έχει θεωρηθεί, και από τον ΣΥΡΙΖΑ, ως «ευκαιρία» για την κυβέρνηση, για να επιβάλλει την ατζέντα της ιδίως στα εργασιακά. Είδαμε, ακόμη, και κρούσματα αστυνομικής αυθαιρεσίας και βίας. Πώς αντιμετωπίζεται αυτό;
Επειδή όντως πολλά πράγματα είναι σε διακινδύνευση αυτή την περίοδο και επειδή συνήθως οι απανταχού νεοφιλελεύθεροι καιροφυλακτούν για να μετατρέψουν κάθε οικονομική κρίση σε ευκαιρία αλλαγής κοινωνικών και πολιτικών συσχετισμών υπέρ των ελίτ, ο ΣΥΡΙΖΑ οφείλει να παίξει τον πολιτικό ρόλο της «ασπίδας προστασίας» του κόσμου της εργασίας, των αυτοαπασχολουμένων, της μικρομεσαίας επιχείρησης, του Δημόσιου Συστήματος Υγείας, του Κοινωνικού Κράτους και του Κράτους Δικαίου, από τις παρενέργειες και τις νέες ανισότητες που μπορεί να προκαλέσει η πανδημία.

Η Βουλή δεν λειτουργεί, ή λειτουργεί αποσπασματικά και η κυβέρνηση περνά πράξεις νομοθετικού περιεχομένου συχνά και άσχετες σε περιεχόμενο με τον κορονοϊό. Τι συνέπειες έχει για τη δημοκρατία αυτός ο τρόπος λειτουργίας της κυβέρνησης; Θα μπορούσε να λειτουργήσει διαφορετικά;
Το καθεστώς «εξαίρεσης» από τη λειτουργία των θεσμών και των κοινοβουλευτικών διαδικασιών δεν μπορεί να έχει βάθος χρόνου. Η έκτακτη ανάγκη για επείγουσα νομοθέτηση είναι κατανοητή, αλλά αυτό δεν μπορεί να «κανονικοποιείται». Πρέπει να βάλουμε στην ατζέντα μας και την υπεράσπιση της Δημοκρατίας, χωρίς «εκπτώσεις» που κινδυνεύουν να υποβαθμίσουν τον πολιτικό ανταγωνισμό και την ίδια την Πολιτική. Κάθε κρατική παρέμβαση που επηρεάζει οριζόντια τις ζωές των ανθρώπων έχει στοιχεία βιοπολιτικής. Στην περίπτωση της πανδημίας από τον SARS-Cov-2 το σκληρό βιοπολιτικό σχέδιο που επιχειρήθηκε να εφαρμοστεί σε ορισμένες χώρες ( κυρίως ΗΠΑ και Μ.Βρετανία) ήταν τα μη μέτρα, ήταν η «ανοσία αγέλης», ήταν ο κοινωνικός δαρβινισμός της επιβίωσης των ισχυρών και ανθεκτικών. Αυτό που χρειαζόμαστε στην υγειονομική κρίση είναι η βιοπολιτική της προστασίας των ευάλωτων, των ευπαθών, των αδύναμων, των φτωχών, η βιοπολιτική της Ισότητας στην Υγεία.

Υπευθυνότητα δεν σημαίνει αφωνία

Όποιος ασκεί κριτική (πολιτικός, δημοσιογράφος, γιατρός, πολίτης, κ.λπ.) στην κυβερνητική πολιτική κατακεραυνώνεται ως «ανεύθυνος» από στελέχη της κυβέρνησης. Πού οφείλεται αυτή η στάση;
Την σοβαρή και υπεύθυνη στάση του ΣΥΡΙΖΑ και της μεγάλης πλειοψηφίας του πολιτικού κόσμου, των συνδικαλιστικών και κοινωνικών οργανώσεων, των δημοσιογράφων, των απλών πολιτών απέναντι σ’ αυτή την κρίση, κάποιοι στην κυβέρνηση την εκλαμβάνουν ως αδυναμία κριτικής και ως ευκαιρία να εδραιωθεί αδιατάρακτα η πολιτική ηγεμονία του κ.Μητσοτάκη και της ΝΔ. Δεν έχουν καταλάβει τίποτα. Αυτό που παίζεται σήμερα δεν είναι ποιος θα έχει πολιτικό όφελος ή κόστος από τη διαχείριση της πανδημίας, αλλά πώς θα βγούμε από αυτή τη δοκιμασία με τις λιγότερες δυνατές απώλειες για την κοινωνία και τη χώρα. Η στάση του καθενός κρίνεται και θα αποτιμηθεί στη συλλογική συνείδηση. Η υπευθυνότητα δεν σημαίνει αφωνία. Ίσα -ίσα, ειδικά αυτή την περίοδο επιβάλλεται η ανάδειξη και ο πολιτικός έλεγχος προβλημάτων, κενών, ανεπαρκειών, λαθών στο επιχειρησιακό σκέλος ή, ακόμα χειρότερο, η ευνοϊκή μεταχείριση κάποιων και η επιρροή συμφερόντων. Όχι απλώς για να καταγγελθεί η κυβέρνηση αλλά για να γίνουν διορθωτικές κινήσεις και να ενισχυθεί η κοινωνική συνοχή, η ισονομία και το αίσθημα ασφάλειας στην κοινωνία. Ο ΣΥΡΙΖΑ με τη συλλογική στάση του δίνει μαθήματα πολιτικού ήθους και αξιοπιστίας, διεμβολίζει το αντι-ΣΥΡΙΖΑ μέτωπο που είχε συγκροτηθεί τα προηγούμενα χρόνια και συμβάλλει επί της ουσίας στην προστασία της Δημόσιας Υγείας. Όχι μόνο επειδή καταθέτει με θετικό τρόπο προτάσεις για τη στήριξη του Δημόσιου Συστήματος Υγείας, αλλά και γιατί συνεισφέρει στο κλίμα πολιτικής συνεννόησης και συμμόρφωσης των πολιτών στα αυστηρά αλλά αναγκαία μέτρα. Ένας επιπλέον λόγος που στην Ιταλία εξελίσσεται μια υγειονομική τραγωδία είναι ότι στη Λομβαρδία η Λέγκα του Βορρά και ο Σαλβίνι πολέμησαν σκληρά και υπονόμευσαν τα κυβερνητικά μέτρα για λόγους μικροπολιτικούς, ενισχύοντας την αμφισβήτηση τους από την κοινωνία και την καθυστερημένη εφαρμογή τους.

Ένα θετικό στοιχείο της περιόδου είναι ότι ανθεί πάλι η αλληλεγγύη. Καθηγητές κάνουν δωρεάν μαθήματα, γείτονες αγοράζουν πράγματα σε συμπολίτες τους που δεν μπορούν να βγουν από τα σπίτια τους, καλλιτέχνες ανεβάζουν δωρεάν τα έργα τους στο διαδίκτυο και άλλα πολλά. Αυτή η στιγμή πώς πρέπει να αξιοποιηθεί από την Αριστερά; 
Στη διάρκεια της οικονομικής κρίσης και των πρώτων μνημονιακών χρόνων υπήρξε μια αντίστοιχη έκρηξη πρωτοβουλιών κοινωνικής αλληλεγγύης, στην οποία μάλιστα πρωταγωνίστησαν οι άνθρωποι και οι συλλογικότητες της Αριστεράς. Η σημερινή κρίση αλλάζει δραματικά τη ζωή, την καθημερινότητα και το εισόδημα του κόσμου και ο κίνδυνος είναι, αν δεν υπάρξει σοβαρή μέριμνα από την Πολιτεία, να την «πληρώσουν» πάλι οι αδύναμοι και οι φτωχοί, να διευρυνθούν οι οικονομικές, κοινωνικές και υγειονομικές ανισότητες. Στο μετριασμό αυτού του κινδύνου μπορούν να συμβάλλουν οι πρωτοβουλίες έμπρακτης κοινωνικής αλληλεγγύης και πρέπει να εξετάσουμε πως, σε συνθήκες διαδικτυακής πολιτικής λειτουργίας του ΣΥΡΙΖΑ και των οργανώσεων του, μπορούμε να ενισχύσουμε και να δικτυώσουμε τέτοια εγχειρήματα.

Αν ήταν κυβέρνηση ο ΣΥΡΙΖΑ…

Τι διαφορετικό θα έκανε ο ΣΥΡΙΖΑ για την επιδημία, αν ήταν κυβέρνηση; Ποιες είναι οι προτάσεις του;
Είναι πολύ σημαντικό κατ’ αρχήν ότι αυτή η κρίση Δημόσιας Υγείας βρήκε το ΕΣΥ όρθιο, αξιόμαχο και προσβάσιμο από όλους χωρίς διακρίσεις. Αυτό είναι «έργο ΣΥΡΙΖΑ» και δεν πρέπει να το ξεχνάμε. Επιγραμματικά θα έλεγα ότι αν ήμασταν εμείς κυβέρνηση θα στηρίζαμε περισσότερο τον κόσμο της εργασίας, τους ανθρώπους που κινδυνεύουν να μείνουν χωρίς εισόδημα, τους φτωχούς και τους αδύναμους που θα πληγούν πολύ περισσότερο από αυτή την κρίση. Δεν πρέπει να επιτρέψουμε να γίνει η πανδημία αφορμή για διεύρυνση των κοινωνικών και υγειονομικών ανισοτήτων. Επίσης θα ενισχύαμε πιο «απλόχερα» το Δημόσιο Σύστημα Υγείας με επικουρικό και με μόνιμο προσωπικό. Και θα βάζαμε πιο ενεργά στη μάχη τις δομές και τους υγειονομικούς της ΠΦΥ. Θα επιμέναμε ακόμα πιο εντατικά στη γραμμή της αποσυμφόρησης των προσφυγικών καταυλισμών, ειδικά στα νησιά. Θα δίναμε τέλος, έμφαση στη φροντίδα ομάδων ειδικής ευαλωτότητας που διαβιούν κάτω από συνθήκες που το «Μένουμε στο Σπίτι» και «παίρνω μέτρα ατομικής υγιεινής» είναι εκτός πραγματικότητας. Αναλυτικές προτάσεις έχουμε καταθέσεις ως «Παρατηρητήριο Υγείας» του ΣΥΡΙΖΑ και έχουν παρουσιαστεί από τον εκπρόσωπο Τύπου και τον Πρόεδρο του κόμματος. Η κρίσιμη διαφορά μας με την κυβέρνηση είναι η πολυεπίπεδη επένδυση στο Δημόσιο Σύστημα Υγείας ( ΠΦΥ, ΤΕΠ, ΜΕΘ, μετανοσοκομειακή φροντίδα) με στόχο τη σύγκλιση με τους μέσους όρους της Ευρώπης στις δημόσιες δαπάνες υγείας ( ήδη στο «πακέτο» άμεσης ενίσχυσης προτείνουμε επιπλέον 1 δισ.ευρώ ή 0,5% του ΑΕΠ). Η κυβέρνηση έχει τη λογική της «παρέμβασης περιορισμένου χρόνου» και των προσλήψεων «μιας χρήσης», προσβλέποντας μετά το τέλος της πανδημίας στην επάνοδο στη νεοφιλελεύθερη «κανονικότητα» του ανοίγματος στην ιδιωτική αγορά υγείας