Όταν δημοσιεύτηκαν οι «θέσεις» για το πρόσφατο συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, ένας καλός φίλος, για να μας πειράξει, αναρωτήθηκε: «Να ιδώ τώρα πού θα διαφωνήσετε μ’ αυτό το κείμενο». Παρά την υπερβολή, η αλήθεια είναι ότι οι συντάκτες
του κειμένου των «θέσεων» δεν πρέπει να έκαναν μεγάλη προσπάθεια για να το προσαρμόσουν στις νέες συνθήκες υπό τον νέο πρόεδρο. Αλλά και η νέα ηγετική ομάδα που το ενέκρινε, δεν πρέπει να έδωσε ιδιαίτερη σημασία στις «σάλτσες». Γνώριζαν, ίσως, εκ πείρας ότι τα λόγια μένουν στα χαρτιά και εκείνο που μετράει είναι ο λόγος του αρχηγού.
Η προαναγγελθείσα «νέα» φορολογική πολιτική
Κάπως έτσι προέκυψε η νέα φορολογική πολιτική, που εκφώνησε ο Στ. Κασσελάκης, βασισμένη στη μείωση των φορολογικών συντελεστών στα ατομικά εισοδήματα και στα κέρδη και όχι στη διαμόρφωσή τους με βάση τις ανάγκες της κοινωνικής πολιτικής και τις αναδιανεμητικές δυνατότητες εισοδήματος και πλούτου.
Ειδικότερα, για την κλίμακα των συντελεστών φορολόγησης του ατομικού εισοδήματος –από όποια πηγή κι αν προέρχεται, όχι μόνο από εργασία ή αυτοαπασχόληση– προτείνεται μείωση των συντελεστών ακόμα και για ετήσια ατομικά εισοδήματα 40.000 έως και 100.000 ευρώ, που για τα δεδομένα των ελληνικών νοικοκυριών (με δύο φορολογούμενους) δεν τα λες και μικρομεσαία.
Στη δεύτερη κλίμακα, των εταιρικών κερδών, οι συντελεστές μειώνονται μέχρι κέρδους 220.000 ευρώ, χωρίς προοδευτική κλιμάκωση, σε σημαντικό βαθμό, ενώ για κέρδη πάνω από αυτό το ύψος ο συντελεστής αυξάνεται ανεπαισθήτως κατά 2%, χωρίς προοδευτική κλιμάκωση από εκεί και πάνω.
Εκείνο που εντυπωσιάζει είναι η δικαιολογητική βάση αυτής της φορολογικής πολιτικής. Με τη μείωση της φορολόγησης ακόμα και υψηλών σχετικά ατομικών εισοδημάτων επιδιώκεται ρητά η αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος των πολιτών, χωρίς να αυξηθούν οι αμοιβές τους, ενώ με τη μείωση της φορολόγησης των κερδών επιδιώκεται η ενίσχυση των επενδύσεων, ώστε «μαζί με την υγιή επιχειρηματικότητα να μπορέσει ένας εργαζόμενος να συμμετέχει στην ανάπτυξη» –επί λέξει. Και όχι οποιαδήποτε ανάπτυξη, «αναπτυξιακή έκρηξη» –επί λέξει– προβλέπει το σχέδιο με αυτή τη φορολογική λογική. Πρόκειται ακριβώς για τη φορολογική λογική των νεοφιλελεύθερων κυβερνήσεων, και φαίνεται από την πρώτη ματιά.
«Αναπτυξιακή έκρηξη» με όχημα τα υποφορολογούμενα κέρδη
Με τη δεύτερη ματιά, όμως, τα πράγματα γίνονται χειρότερα. Καμιά αναφορά στην ιδιαίτερη φορολόγηση μερισμάτων. Κανένα σχέδιο για την ανατροπή της αρνητικής σχέσης έμμεσων και άμεσων φόρων. Καμιά νύξη για περιουσιολόγιο και φόρο περιουσίας αντί του ΕΝΦΙΑ. Καμιά δικαιολόγηση της μείωσης του αυτοτελούς φόρου ενοικίων από 15% σε 5% μία κι έξω. Απουσία αναφοράς στην ανάγκη μηχανισμού αυτόματης προσαρμογής μισθών ως αντίδραση στις επιθέσεις πληθωρισμού απληστίας για άμεση και όχι έμμεση και αβέβαιη αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος των μισθωτών. Συναίνεση, όμως, στη μείωση των εισφορών, παρά το σαθρό υπόβαθρο των αποθεματικών των ασφαλιστικών οργανισμών. Αρκεί που αυξάνουν το διαθέσιμο εισόδημα χωρίς επιβάρυνση του …επιχειρείν.
Στο μεταξύ, λες και ήταν παραγγελία, δόθηκαν στη δημοσιότητα τα στοιχεία έρευνας του ανεξάρτητου μη κερδοσκοπικού οργανισμού Greece in Figures, σύμφωνα με τα οποία το 2022 σημειώθηκε ρεκόρ 28ετίας στην αύξηση των κερδών (16%) έναντι πραγματικής υποχώρησης των μισθών κατά 8%. Ενώ σημειώνεται στην Ελλάδα χάσμα μεταξύ κερδών και μισθών της τάξης των 21 μονάδων, τη στιγμή που στην ΕΕ το ίδιο μέγεθος είναι 3 μονάδες. Όσο για τη συμμετοχή στο ΑΕΠ μισθών και κερδών, στο 27% οι πρώτοι, στο 52% τα δεύτερα. Πόση ενίσχυση χρειάζονται ακόμα τα κέρδη, και με ειδική φορολογική μεταχείριση, προκειμένου να προκαλέσουν την «αναπτυξιακή έκρηξη» και τη συνεπαγόμενη, κατά τα θρυλούμενα, αυτόματη ευημερία των πάντων, στη θέση του χάσματος των ανισοτήτων που, αντίθετα, βιώνουμε;
Οι πολιτικές επιπτώσεις χαροποιούν τη ΝΔ
Το θέμα, πάντως, δεν είναι ιδεολογικό μόνο, ούτε οικονομικό. Είναι και πολιτικό. Η απόκλιση αυτή, που την είχε προαναγγείλει τόσες φορές ο Στ. Κασσελάκης, περιγράφει μια στροφή προς το περιλάλητο «Κέντρο», τον «μεσαίο χώρο». Και τη διεκδίκησή του στο πλαίσιο ενός ανταγωνισμού με τη ΝΔ, σε ένα πεδίο πρόσφορο για την ίδια και με μέσα παρόμοια με τα δικά της. Με όπλο έναν λαϊκισμό που χαϊδεύει τα αφτιά όσων πράγματι θα ωφεληθούν, χωρίς να το έχουν ανάγκη, και εκμαυλίζει όσους απλώς φαντασιώνονται οφέλη. Η κατάσταση γίνεται ακόμα πιο περίπλοκη, καθώς τα ίδια ακριβώς προσδοκά και το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ στον ίδιο ακριβώς χώρο. Τη στιγμή που η ΝΔ στον συγκεκριμένο χώρο μπορεί να αποδειχτεί η μόνη ωφελημένη, καθώς ο δευτερεύων ανταγωνισμός –ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ/ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ– μετατρέπεται σε κύριο, με διεκδικούμενο τη δεύτερη θέση.
Η τακτική επικράτηση της ΝΔ είναι σχεδόν βέβαιη, καθώς χειρίζεται την κατάσταση στο δικό της γήπεδο και με το διαιτητή μιλημένο, πλαγιοκοπώντας το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ που φαίνεται να βαλτώνει, και σέρνοντας σε ενδοαντιπολιτευτικό ανταγωνισμό έναν ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ έτοιμο να πανηγυρίσει περνώντας έστω και μία μονάδα τον «αντίπαλό» του.
Αν δώσουμε την προσοχή που αρμόζει στα λεγόμενα προσεκτικών αναλυτών, ίσως δούμε ότι ο πραγματικός χώρος που αξίζει και μπορεί να διεκδικηθεί, είναι ο χώρος της αποχής από την πολιτική σύγκρουση. Η δυναμική είσοδος νέων «παικτών», όσων αναζητούν φερέγγυα πολιτική εκπροσώπηση και όσων είναι σε θέση να την παράσχουν, ίσως είναι η κίνηση που μπορεί να αλλάξει τους συσχετισμούς.
