«Ο αφγανικός στρατός κτίστηκε επί 20 χρόνια. Γιατί κατέρρευσε τόσο γρήγορα;» ρωτούσαν οι χθεσινοί New York Times στον τίτλο τους. Καλή ερώτηση, αν υπάρχει και καλύτερη; Τi γύρευαν οι ΗΠΑ στο Αφγανιστάν, όταν επιτέθηκαν το 2001;

Yποτίθεται ότι η εισβολή, αμέσως μετά την τρομοκρατική επίθεση τους δίδυμους πύργους, έγινε επειδή το καθεστώς των Ταλιμπάν φιλοξενούσε τον Οσάμπα Μπιν Λάντεν, εγκέφαλο της επίθεσης. Αλλά αυτή είναι η μισή αλήθεια: ο επικεφαλής της Αλ Κάιντα και τότε Νο1 καταζητούμενος στον κόσμο, είχε το αρχηγείο του σε μια no mens land, μια ανεξέλεγκτη, ημιαυτόνομη περιοχή ανάμεσα στο Αφγανιστάν και το Πακιστάν, πιστό σύμμαχο των ΗΠΑ. Και 9 χρόνια μετά ο «Τζερόνιμο», η κωδική ονομασία του Μπιν Λάντεν στις αμερικανικές επιχειρήσεις,  εντοπίστηκε και δολοφονήθηκε μέσα στο Πακιστάν, σε ένα πολυτελές συγκρότημα κατοικιών,  βόρεια του Ισλαμαμπάντ.

Η εισβολή στο Αφγανιστάν έγινε το 2001 στα γρήγορα, επειδή ο πρόεδρος Τζορτζ Μπους ο νεότερος ήθελε να επανακτήσει τη φθίνουσα τότε δημοτικότητα του, ικανοποιώντας την οργή και τη διάθεση για εκδίκηση της κοινής γνώμης. Όταν δύο χρόνια μετά θέλησε να κερδίσει τις εκλογές  του 2004 και νέες πηγές μαύρου χρυσού για τους πετρελαιάδες φίλους του, εισέβαλλε και στο Ιράκ. Στο ασυνήθιστα ειλικρινές αυτοβιογραφικό βιβλίο του, ο Μπαράκ Ομπάμα θεωρεί ότι επρόκειτο για μοιραία κίνηση, καθώς διέσπασε τις αμερικανικές δυνάμεις σε δύο μέτωπα αδυνατίζοντας δραματικά τις αμερικανικές προσπάθειες στο Αφγανιστάν.

Υπάρχει όμως και μια βαθύτερη αιτία για την αμερικανική στρατιωτική πανωλεθρία, όπως εξελίσσεται αυτές τις ώρες με την κατάρρευση της Καμπούλ.  Aδιάβαστος και στην ιστορία, ο Μπους δεν είχε ιδέα από την στρατιωτική εισβολή και ήττα των Βρετανών στο Αφγανιστάν τον 190 αιώνα ούτε είχε μελετήσει αυτή των Σοβιετικών τον 20ο. Σε μια χώρα με τελείως διαφορετική ιστορία, παράδοση και κοινωνικές συνθήκες, οι ΗΠΑ ονειροπολούσαν ότι θα ιδρύσουν ένα δυτικό καθεστώς και ένα δυτικό στρατό, σαν τον αμερικανικό.

Στο ίδιο βιβλίο του (Γη της Επαγγελίας- Αθens Bookstore) ο Ομπάμα παραθέτει αναλυτικά τις αιτίες της αμερικανικής αποτυχίας, με τις διαφορές στη νοοτροπία Αφγανών-Αμερικανών αλλά και τη διαφθορά, συχνά υπό την ανοχή ή και τη συμμετοχή Αμερικανών, που υπέσκαψε το υποτίθεται δημοκρατικό καθεστώς της Καμπούλ και το όποιο αξιόμαχο των αφγανικών ενόπλων δυνάμεων.

Περιγράφει ακόμη πως τα αμερικανικά «γεράκια», Πεντάγωνο, Χίλαρι Κλίντον και Σία, τον πιέζαν- και τα κατάφεραν- να αποφασίσει την αποστολή νέων στρατιωτικών ενισχύσεων στο Αφγανιστάν. Ο μόνος αντίθετος στην κλιμάκωση ήταν ο τότε αντιπρόεδρος Τζο Μπάιντεν που θεωρούσε τον πόλεμο χαμένο. Επομένως η στάση του τελευταίου ως προέδρου ήταν αναμενόμενη, άλλωστε την απόφαση της απόσυρσης των αμερικανικών στρατευμάτων είχε πάρει ήδη ο Ντόναλντ Τραμπ. Απλώς  ο πρόεδρος Μπάιντεν παρέτεινε την παραμονή τους για τρεις μήνες, ώστε να συμπέσει η αποχώρηση με την 11η του Σεπτέμβρη.

Κακός υπολογισμός, καθώς ούτε οι πιο απαισιόδοξοι δεν περίμεναν ότι πριν ακόμη ολοκληρωθεί η αποχώρηση των ΗΠΑ και των συμμάχων τους, οι Ταλιμπάν θα έκαναν στρατιωτικό περίπατο, καταλαμβάνοντας όσα τα εδάφη μπορούν να διασχίσουν τη μέρα. Η 20η επέτειος από την έναρξη του «πολέμου κατά της τρομοκρατίας» που κήρυξε τότε τυχοδιωκτικά ο Μπους, αναγκαστικά θα θυμίζει τις συνεχείς ήττες των ΗΠΑ σε όλα τα μέτωπα που άνοιξαν αυτά τα χρόνια στη Μέση Ανατολή.

Στο Ιράκ, όπου συνέπεια της εισβολής ήταν  η γέννηση του Ισλαμικού Κράτους, χειρότερης εκδοχής ισλαμιστικής τρομοκρατίας και από αυτήν του Μπιν Λάντεν. Στη Συρία και τη Λιβύη, όπου οι ΗΠΑ, αφού απείλησαν και βομβάρδισαν λες και όλα τα θέματα λύνονται με μερικές βόμβες, αποσύρθηκαν γρήγορα αφήνοντας το πεδίο ελεύθερο στους Ρώσους, στους Τούρκους και τις άλλες δυνάμεις που θέλουν να παίξουν ρόλο στην περιοχή. Και τώρα στο Αφγανιστάν.

Στο τελευταίο, η δεινή γεωπολιτική και στρατιωτική ήττα των ΗΠΑ αποδυναμώνει ακόμη περισσότερο τη θέση τους στο παγκόσμιο σκηνικό, σε όφελος της Κίνας, που ξεκίνησε ήδη συνομιλίες με τους Ταλιμπάν τις τελευταίες εβδομάδες. Αδυνατίζει επίσης την εικόνα τους, ως μιας υπερδύναμης στην οποία μπορεί να στηριχθεί κανείς: ούτε τους μεταφραστές και τους άλλους συνεργάτες τους δεν προλαβαίνουν πλέον να πάρουν μαζί τους οι δυτικές στρατιωτικές αποστολές που αποχωρούν. Όσο για τα προσφυγικά ρεύματα που θα προκαλέσει η κατάληψη της χώρας από τους φανατικούς (ήδη η επέλαση τους έχει δημιουργήσει  ένα κύμα 400.000 προσφύγων στο εσωτερικό) αυτά θα τα φορτωθούν η Τουρκία, η Ελλάδα και οι άλλες χώρες της ΕΕ και του ΝΑΤΟ, που ακολουθούν πειθήνια τις κατά καιρούς αμερικανικές στρατιωτικές περιπέτειες.

Απομένει το πιο σημαντικό, που δεν θα βρείτε στις έκτακτες ειδήσεις για την κατάρρευση της Καμπούλ. Aυτά τα 20 χρόνια από την έναρξη του πολέμου, 800 χιλιάδες Αμερικανοί στρατιώτες υπηρέτησαν στο Αφγανιστάν και 2400 σκοτώθηκαν. Ακριβή στοιχεία για τους Αφγανούς δεν υπάρχουν, υπολογίζεται ότι πάνω από 150.000 άμαχοι έχασαν τη ζωή τους. Το δυτικό καθεστώς που έστησαν οι ΗΠΑ, δεν προέβλεπε καταμέτρηση των απωλειών μεταξύ των ιθαγενών.