Γράφει ο Βάσος Βόμβας

Με αφορμή, τα όσα κατά καιρούς γράφονται, για την προσωπικότητα και το έργο του Αρχιμανδρίτη Φώτιου Λαυριώτη, του γνωστού Παπά Φώτη, όπου για τον υποψιασμένο αναγνώστη, το κυρίαρχο στοιχείο αυτής της προσεγγίσης, δεν είναι παρά η δοκιμασμένη και γνωστή τοις πάσιν  “αποδόμηση” του, μέσα από μια σειρά δήθεν επαίνων, που στο βάθος δεν είναι τίποτα παραπάνω, από μια απαξίωση της προσωπικότητας του και του τεράστιου έργου του, τούτη μου η παρέμβαση.

Έτσι γι αυτούς τους δήθεν “αγιογράφους” του, ο παπά Φώτης δεν είναι, τίποτα άλλο, παρά ο κατά “Χριστόν σαλός”. Δηλαδή ένας ανισόρροπος, ένας μωρός, κατά που λένε τα λεξικά. Κι όλ’ αυτά, από την γραφίδα κάποιων, που καμώνονται τους λειτουργούς του Υψίστου, αλλά και από κάποιους άλλους Θεολογίζοντες, που άκριτα και αυθαίρετα, προσπαθούν, μέσα από την μηδέποτε πραγματοποιηθείσα, εκ μέρους τους έρευνα, του  πολυσήμαντου βίου του, να βρουν μεμονωμένα περιστατικά, για να τον παρουσιάσουν, ως μια γραφική φιγούρα του νησιού μας και ουσία να τον γελοιοποιήσουν. Έτσι κατά καιρούς, βλέπουν το φως της δημοσιότητας, κάποια δημοσιεύματα, που κάθε άλλο παρά κολακευτικά είναι, για τον Άνθρωπο-παπά Φώτη, γι αυτόν τον ιερωμένο, που με την παρουσία του και μόνον, για πολλά χρόνια, σφράγισε, την θρησκευτική και όχι μόνο ζωή του νησιού, που τον γέννησε.

 Έτσι αναγκάστηκα, ως ο πλέον αρμόδιος, να ανατρέξω σε κάποια γραφτά μου κείμενα, που τον περιγράφουν και τον τοποθετούν, στις πραγματικές του διαστάσεις, όταν τούτο μου ζητήθηκε, από τον φίλο και συγχωριανό  μου, τον σπουδαίο εκπαιδευτικό Φιλόλογο, Περικλή Γραμματά και να σας τα παρουσιάσω σήμερα, προς αποκατάσταση της αλήθειας, που βάναυσα κακοποίηθηκε από τους δήθεν βιογράφους του.

Τα κείμενα αυτά, μπορεί να γράφτηκαν σε διαφορετικές χρονικές στιγμές, αλλά στην πραγματικότητα,  δεν παύουν να είναι, το καθένα απ’ αυτά, συμπληρωματικό του άλλου. 

Β.

Το πρώτο!

Τωρα που εχουμε, μια ολοκληρωμενη σειρα φωτογραφιων του ναου και της γυρω περιοχης, αλλα και του Αρχιμανδριτη Φωτιου Λαυριωτη, κατα κοσμον Παναγιωτη Σαρδελλη, θα επιχειρησω και την περιγραφη τους, αλλα και αυτην του κτητορος της.

Η εκκλησια ειναι ο οσιος Λουκας και ειναι κτισμενη στα Παμφιλα, στη θεση ” νησελια”  στο ιδιοκτητο ελαιοκτημα του. Η εκκλησια αυτη κτιστηκε δαπαναις του και με δωρεες πιστων. Το σχεδιο του ναου εχει εκπονηθει, στην καθε του λεπτομερεια, αποκλειστικα και μονο απο το  δικο του χερι. Η αγιογραφηση, παλι με δικη του επιμελεια, και με απαιτητικες υποδειξεις, εγινε απο διαφορους αγιογραφους, Μυτιληνιους και απο την Αθηνα. Τον εγδαραν κυριολεκτικα. Αξιοσημειωτο,  οτι μ’ ενα δισακι στον ωμο, διανυοντας μεγαλες αποστασεις, κουβαλαγε πετρες και μαρμαρα που μαζευε απο κατεδαφισεις κτιριων. Η ανεγερση του ναου βασταξε παρα πολλα χρονια. Καθε χρονο ομως, και πριν την αποπερατωση του, εξοδοις του, εκανε πανηγυρι και περιποιονταν την ημερα που γιορταζε ο Οσιος, τους προσκυνητες που ερχονταν απο ολα τα μερη του νησιου. Ηταν Αγιοριτης μοναχος και για μεγαλο διαστημα  εμονασε στην μονη της Αγ.Λαυρας του Αγιου Ορους. Μετα την αποχωρηση του απο το Αγιο Ορος το 1948, ηλθε στην Μυτιληνη και χειροτονηθηκε, ιερεας του Τριγωνα, χωριου της περιφερειας Πλωμαριου Λεσβου. Τοτε του απονεμηθηκε και ο τιτλος του Αρχιμανδριτη.

Μεσα, στις εκει ποικιλες δραστηριοτητες του ( ηταν μοναδικος στην καλλιεργεια αμπελιων και στα μπολιασματα δεντρων) εντασσεται και η ανεγερσις του ναίσκου, που βρισκεται διπλα στην εκκλησια το χωριου, τον Αγ. Αντωνιο. Στο κοιμητηριο του Τριγωνα ειναι και ο ταφος του. Μετα την συνταξιοδοτηση του, τον περισσοτερο καιρο, τον περνουσε στα Παμφιλα, στον μικρο πυργο, που ειχε φτιαξει διπλα στον Οσιο Λουκα. Στην Εκκλησια του χωριου μας, την Αγια Βαρβαρα, στα Παμφιλα, ειχε δωρησει υπεροχες εικονες, καμωμενες  απο φιλντισι, απο αγιογραφους του Αγιου Ορους. Μαλιστα σε μια απ’ αυτες,  εικονιζονται ολοι οι Αγιοι της Λεσβου, για τους οποιους φροντισε , με εγκριση της Μητροπολης Μυτιλήνης,  να μπουν στο εορτολογιο του νησιου.Στο χωριο του τα Παμφιλα, το ετος  1971, δαπαναις του , ανηγερθη στον προαυλιο χωρο του Βοστανειου Δημοτικου Σχολειου, το Ηρωον των πεσοντων του χωριου. Οφειλομενη τιμη, που τοσα χρονια , δεν ειχε γινει απο τους επιφανεις της κοινοτητας, τους ευπορους μεγαλους ευεργετες της!

Ειχε μαθει μονος του, Γαλλικα, Αραβικα και λιγα Ρωσικα και σπουδασε για δυο χρονια και στο Πανεπιστημιο Θεσσαλονικης, στη Θεολογικη του Σχολη, χωρις ομως και να μπορεσει να αποπερατωσει τις σπουδες του αυτες.

Γενικα, ηταν ενας ιδιορρυθμος ανθρωπος και δεν φοβοταν τιποτα και κανεναν, παρα μοναχα τον Θεο. Ενας πραγματικος ασκητης. Λιτοδιαιτος σε βαθμο απιστευτο, (κρεας δεν εφαγε ποτε,απο τοτε που ηταν μοναχος) και με αυστηρη πειθαρχια,  κυριολεκτικα βασανιζε το σωμα του, αφου μπορουσε να κοιμηθει, οταν τον εβρισκε η νυχτα, στο καθημερινο  περπατημα του, ακομα και στην υπαιθρο. Για να μην πω οτι μεσα στο καταχειμωνο λουζονταν  με κρυο νερο.

Ειπα πιο πανω οτι δεν φοβοταν και δεν λογαριαζε κανεναν. Κι αυτο το ειχε αποδειξει στα ταξιδια που εκανε στην Τουρκια, στο απεναντι Αιβαλι και στην Πολη. Παρα την ρητη απαγορευση των Τουρκικων αρχων, οι ορθοδοξοι ιερεις να μην κυκλοφορουν με την ιερατικη στολη τους,  παρα μονο με τα πολιτικα τους ρουχα, τους αγνοουσε επιδεικτικα και κυκλοφορουσε με τα ρασα του.Η γραφη του ( φοβερος καλλιγραφος) απολυτα βυζαντινη, εμοιαζε μ’ αυτην του Ριτσου. Οι τσιγγανοι τον ειχαν παρει χαμπαρι και πηγαιναν να τους βαπτισει για να παρουν χρηματα.

Οι συναδελφοι του, δεν τον  ” πηγαιναν”  γιατι τα ιερατικα του καθηκοντα τα ασκουσε δωρεαν και με αυστηρο τροπο απαγορευε στους πιστους τα φιλοδωρηματα. Αλλα και οταν επεμεναν τα χρηματα που του εδιναν, τα  διεθετε για αγαθοεργιες ή στη απερατωση του ναου του οσιου Λουκα, που ηταν και το εργο της ζωης του. Μπορει να γυρνουσε ρακενδυτος, χωρις καλτσες και παλια υποδηματα, ακομα και ανυποδητος, αλλα οταν  μετειχε σε εορτασμους και δοξολογιες,τα αμφια του ηταν ξεχωριστα κι ο ιδιος ηταν ενας αλλιωτικος ιερωμενος.

Τελικα, ολη του την κτηματικη περιουσια, που ειχε απο τους γονεις του, εξ αδιαιρετου με τη μανα μου, οταν την διενειμαν, την αφησε με διαθηκη στο Πατριαρχειο Ιεροσολυμων, γιατι κατά την εκει παραμονη του, ειχε αναπτυξει στενες φιλικες σχεσεις με τον τοτε  Πατριαρχη Βενεδικτο, οταν ηταν στο Σινα , αλλα και με τους αλλους του Πατριαρχειου των Ιεροσολυμων. Το 1976, συνοδευοντας τη μανα μου στα Ιεροσολυμα, ειχα την ευτυχια να τον γνωρισω προσωπικα. Και δεν θα ξεχασω τον θαυμασμο και την αγαπη  που εξεφρασε για τον θειο μου. Αυτα!

Και το σπουδαιοτερο. Απαλλαξε και μενα, απο κληρονομιες και αλλα συναφη οχληρα πραγματα!

Το δευτερο.

Στην προσπαθεια του, καποιος “αγιογραφος” του, προκειμενου να  προσδωσει στο κειμενο του, τη μορφη ενος θρησκευτικου best- seller, παρουσιαζοντας τον ως σαλόν για τον Χριστο, τον γελοιοποιει. Αντι να ασχοληθει με το δημιουργικο του εργο, που ηταν σημαντικο και Χριστιανικο, ανεκδοτολογει για να θιξει μια πλευρα του χαρακτηρα του, που σαφως τα τελευταια χρονια της ζωης του, τον οδηγουσαν σε ακροτητες που δεν τον  αντιπροσωπευαν. Στο πρωτο  κειμενο μου , εξηγω στο που οφειλονταν αυτη η μεταστροφη στον χαρακτηρα του.

Οι ανθρωποι δεν κρινονται παρα μοναχα απο το εργο τους. Κι ο παπαΦωτης εκανε πολλα. Αληθεια, γιατι δεν γραφει για την παραμονη του στην Ιερα Μονη του  Σινα, το εργο που προσεφερε εκει, για το πως χτιστηκε  ο οσιος Λουκας και για το Ηρωον, των πεσοντων συγχωριανων του, που δαπαναις του, ανεγερθηκε στο προαυλιο του Βοστανειου Δημοτικου Σχολειου Παμφιλων;

Ειναι περιεργο, και δεν γνωριζω αν γινεται εσκεμμενα, οτι δεν γινεται καν μνεια της προσφορας του, στην διατηρηση της Ελληνικοτητας,της Ιερας Μονης, της Αγ. Αικατερινης του Σινα.

Στη δεκαετια του ’70 το μοναστηρι κινδυνευσε να ξεμεινει απο Ελληνες μοναχους και να Αραβοποιηθει, απο Αραβες ορθοδοξους μοναχους. Τοτε εγινε εκκληση, για την επανδρωση του απο εθελοντες, Ελληνες Ιερωμενους. 

Ο πρωτος  που εσπευσε,  ηταν ο θειος μου ο παπαΦωτης. Χαρακτηριστικη η φωτογραφια, που ανηρτησα, να τον παρουσιαζει εν μεσω των Βεδουίνων και των παιδιων τους. Η φωτογραφια ειναι ειλημμενη απο το ενθετο της ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ – ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ- οπου γινεται εκτενης περιγραφη  της Ιερας Μονης,  της Αγ. Αικατερινης του Σινα!

Ο παπα Φώτης, ηταν αδελφος της μανας μου. Και δεν ειχε ευκολα  παιδικα χρονια. Η γιαγια μου Μαριανθη, το γενος Τσακιρη, απο ευπορη, για τα χρονια εκεινα οικογενεια του χωριου, αγαπησε και παντρευτηκε, τον Δημητρο Σαρδελλη, εργατη κεραμοποιιας της σκαλας Παμφιλων. Ας την πουμε και πρωτοπορα της εποχης της. Εκαναν δυο παιδια τον Παναγιωτη ( τον Παπαφωτη ) και την Ειρηνη τη μανα μου. Δυστυχως οι γονεις τους, πεθαναν κι οι δυο, απο μια επιδημικη ασθενεια, την ιδια χρονια, οταν τα παιδια τους ηταν 5 κα 3 χρονων αντιστοιχα. Η μανα μου ευτυχησε να μεγαλωσει, χωρις να υιοθετηθει, απο την Μιλτω Πεντογενη, αδελφικη της φιλη.Τον Παναγιώτη, ανελαβε να μεγαλωσει ο “Κ’θαροκουμπας”, προσωνύμιο καποιου  οικογενειακου τους φιλου, ο οποιος ψυχικα κυριολεκτικα τον βασανισε, θεωρωντας τον, ως γουρσουζη και εμμεσα υπαιτιο του θανατου της μικρης του κορης. Αυτο σταθηκε αφορμη, στα 17 του χρονια, να φυγει με εναν συγχωριανο του στο Αγιο Ορος. Ευτυχως η πατρικη τους περιουσια (που δεν ηταν ασημαντη) σωθηκε, πλην των κινητων πραγματων ( κοσμηματα και αλλα αντικειμενα αξιας) , τα οποια παρελαβαν προς φυλαξη οι επιτροποι της Αγ. Βαρβαρας, τα οποια, ως ηταν αναμενομενο, εξαφανιστηκαν και για τα οποια η μανα μου ειχε πολυ κακες αναμνησεις. Νομιζω, οτι η ορφανια και η κακη συμπεριφορα του προστατη του, ισως και η υποσυνειδητη πικρια του, οτι η μανα μου ανατραφηκε, απο ανθρωπους που την αγαπουσαν πραγματικα και την μεγαλωσαν σαν παιδι τους, επαιξαν σημαντικο ρολο στον ψυχισμο του και τον καθορισαν σ’ ολη την μετεπειτα ζωη του. Και του βγηκε στο τελος πιο εντονα εξ ου και η ιδιορρυθμια του. Αυτα σε γενικες γραμμες, τα  βιογραφικα του, που δεν γνωριζε ο πατερ Γιουσμας. Αλλα  δεν εκανε και τον κοπο να τα μαθει!

Ας τον αφησουν λοιπον ησυχο, οι οψιμοι “υμνογραφοι” του, να αναπαυθει εν Ειρηνη, στο χωριο που αγαπησε, σαν δευτερη του πατριδα, ως εφημεριος του!

Τον Τριγωνα!

Κι ας ειναι πιο προσεκτικοι στους χαρακτηρισμους τους!