Παρουσίαση έρευνας του Ινστιτούτου Πολιτικών ΕΝΑ

Τα στοιχεία αλλά και τα συμπεράσματα από την έρευνα ανίχνευσης στάσεων και αντιλήψεων για το αριστερό ημισφαίριο στην ελληνική κοινωνία που διεξήγαγε το Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών ΕΝΑ σε συνεργασία με την Prorata παρουσιάστηκαν την περασμένη βδομάδα.   

Άγγελος Σεριάτος, επικεφαλής ερευνών Prorata, υποψήφιος διδάκτωρ Πολιτικής Επιστήμης: Κώδωνας κινδύνου για το δυναμικό υπερσυντηρητικών ιδεών   

Από την έρευνα προκύπτει με σαφήνεια ένα σημαντικό απόθεμα αριστερόστροφων ιδεών, το οποίο πολιτικά δεν βρίσκει έκφραση, δεν μπορεί να αξιοποιηθεί. Αυτό δείχνει την πολιτική ανεπάρκεια υπαρχόντων σχηματισμών του μη δεξιού χώρου αλλά και τον κατακερματισμό του, οδηγώντας σε αδυναμία πολιτικής εκπροσώπησης. Σημαντική μερίδα της ελληνικής κοινωνίας συμμερίζεται πολιτικές οι οποίες στον πυρήνα τους είναι αριστερές. Και τις θεωρεί, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, εφαρμόσιμες. Σημαντική μερίδα της κοινωνίας φαίνεται ότι χρησιμοποιεί εργαλεία τα οποία αναλύουν την πραγματικότητα με μία μαρξίζουσα ή μαρξιστική προσέγγιση. Αντιλαμβάνεται ουσιαστικά ότι οι λίγοι εκμεταλλεύονται τους πολλούς. Ακόμα, η κοινή γνώμη, με εξαίρεση τους ψηφοφόρους της ΝΔ, δείχνει να προτιμά την κεντρικά σχεδιασμένη μέριμνα της οικονομικής ζωής. Και εδώ η Αριστερά, ο μη δεξιός χώρος, φαίνεται σαν να μην πιστεύει στις ιδέες της, σαν να προσπαθεί να ψελλίσει κάτι διαφορετικό την ίδια στιγμή που ο δεξιός χώρος, ο βασικός της ανταγωνιστής, καθαρά και ξάστερα λέει αυτό που επιδιώκει, έχει αυτοπεποίθηση στις ιδέες του.

Μοιάζει σαν να μην μπορεί να φανταστεί, παρά το σχετικό απόθεμα, αυτός ο χώρος πώς μπορεί να διευρύνει την περίμετρο του εφικτού. Να έρθει σε τριβή με αυτά τα όρια, παράγοντας πολιτική. Δεν υπάρχει όμως μόνο απόθεμα αριστερών ιδεών, αλλά και ένα εκκρεμές ριζοσπαστισμού που θα μπορούσε να αναδείξει και την ακροδεξιά, και μάλιστα πολύ σύντομα. Τα δημοκοπικά ευρήματα δείχνουν μία τέτοια κατεύθυνση. Υπάρχει ένα ελλοχεύον απόθεμα υπερσυντηρητικών ιδεών το οποίο πλέον δείχνει ότι μπορεί να βρει πολιτική έκφραση και να οικοδομήσει σχέσεις εκπροσώπησης, με ακροδεξιά κόμματα αυτή τη φορά. Ένα τέτοιο εύρημα είναι στην πίστη ότι οι διαδηλώσεις μπορεί να επιτύχουν τους σκοπούς τους, θέση στην οποία συνήθως εντοπίζαμε ψηφοφόρους του μη δεξιού χώρου, ενώ τώρα συγκαταλέγονται και πολίτες οι οποίοι δυνητικά θα ψήφιζαν ένα ακροδεξιό κόμμα.  

Η έρευνα κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για το ελλοχεύον δυναμικό υπερσυντηρητικών ιδεών στην ελληνική κοινωνία. Αρκεί να πούμε ότι δεν είναι μόνο οι ψηφοφόροι της άκρας δεξιάς που διατηρούν αντιμεταναστευτικές στάσεις. Παρόμοια στάση διατηρεί το 1/4 των εκλογέων του ΣΥΡΙΖΑ, το 1/3 του ΚΚΕ και τέσσερεις στους δέκα ψηφοφόρους του ΠΑΣΟΚ. Αποκαλύπτεται και η παντελής αδυναμία των σχηματισμών που τοποθετούνται στα αριστερά και την κεντροαριστερά να παράξουν όχι μόνο μια αφήγηση αλλά εναλλακτικές στην πραγματικότητα των πολέμων, του εκδημοκρατισμού της ΕΕ, στο να σκεφτούν με φαντασία βιώσιμες λύσεις, ρεαλιστικές που θα πείθουν ότι χωρίς αστερίσκους μπορούμε όλες και όλοι να ζήσουμε αρμονικά στη βάση των δημοκρατικών κατακτήσεων. Επιχειρώντας να ποσοτικοποιήσω το ακροδεξιό απόθεμα, θα έλεγα πως αυτές αγκαλιάζουν και έχουν αυξηθεί σαφώς σε έναν στενό πυρήνα του 20-25% της ελληνικής κοινωνίας, το οποίο διαμοιράζεται μεταξύ της ακροδεξιάς και σε ένα βαθμό της ΝΔ. Το νέο στοιχείο είναι ότι εξαπλώνεται σε ανθρώπους που θεωρούν εαυτούς ότι είναι κομμάτι του κέντρου, αποκαλύπτοντας την κανονικοποίηση ορισμένων όψεων της ακροδεξιάς, θεωρώντας ότι αυτές οι απόψεις αποτελούν το πολιτικό κέντρο.

Συνυπάρχουν, επομένως, σήμερα τρεις διακριτές πολιτικές φυλές. Υπάρχει μία σαφής αριστερόστροφων αντιλήψεων σε οικονομικά και κοινωνικά -με ορισμένες εξαιρέσεις- ζητήματα που επιθυμεί στον έναν ή τον άλλο βαθμό τη ρήξη με την υπάρχουσα τάξη πραγμάτων. Που επιθυμεί την αλλαγή σε αριστερή κατεύθυνση. Εκεί συναντά κανείς ανθρώπους του ΜέΡΑ25, του ΚΚΕ, της Νέας Αριστεράς, σε σημαντικό βαθμό και του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και με αστερίσκους της Πλεύσης Ελευθερίας. Ένας άλλος χώρος ο πιο ομοιογενής αυτή τη στιγμή ως προς το απόθεμα που έχει, περιλαμβάνει την Ελληνική Λύση, τους Σπαρτιάτες και τη Νίκη. Η διακριτή τρίτη πολιτική φυλή φτιάχνει τον mainstream χώρο, έναν χώρο μιας νέας κανονικότητας υπό το ηγεμονεύον σχέδιο της κεντροδεξιάς κυβέρνησης και σε αυτό το χώρο σωρεύονται κυρίως οι ψηφοφόροι της ΝΔ και ένα κομμάτι ψηφοφόρων του ΠΑΣΟΚ, σε ορισμένα ζητήματα. Είναι πολίτες που μοιάζουν παραιτημένοι από την προοπτική της αλλαγής, που επιζητούν τη σταθερότητα, (ενδεχομένως ο ταραχώδης κύκλος επάλληλων κρίσεων επί μια δεκαετία να έχει κουράσει μια μερίδα ψηφοφόρων). Η κοινή γνώμη θεωρεί ότι το εγγύτερο προς τη ΝΔ κόμμα είναι το ΠΑΣΟΚ και το αντίστροφο και αυτό δεν είναι τυχαίο.