Όπως είναι γνωστό, από την 1η Γενάρη μπήκε σε εφαρμογή ο νόμος 4387/2016 – Ενιαίο Σύστημα Κοινωνικής Ασφάλειας − Μεταρρύθμιση ασφαλιστικού − συνταξιοδοτικού συστήματος − Ρυθμίσεις φορολογίας εισοδήματος και τυχερών παιγνίων και άλλες διατάξεις (ΦΕΚ Α’ 85/12-05-2016).

Ταυτόχρονα, τα ΜΜΕ για άλλη μια φορά –με τη συνδρομή και άλλων πυλώνων του συστήματος- επανήλθαν με ρεσιτάλ μιντιακής τρομοκρατίας. Σεισμοί, λοιμοί και καταποντισμοί στην ημερήσια διάταξη! Τι ισχύει τελικά απ’ όλα όσα μας σερβίρονται; Με το παρόν σημείωμα γίνεται μια προσπάθεια παρουσίασης ορισμένων πλευρών της εφαρμογής του νόμου.

• Από 1/1/2017 καταργούνται οι ασφαλιστικές κατηγορίες των ελευθέρων επαγγελματιών, αυτοαπασχολούμενων και αγροτών. Οι ασφαλιστικές εισφορές υπολογίζονται βάσει του πραγματικού εισοδήματος. Η καταβολή θα είναι για όλους μηνιαία, ώστε να διευκολύνονται οι ασφαλισμένοι και να μην σωρεύονται εξαμηνιαία ή ακόμα και ετήσια χρέη. Για πρώτη φορά προβλέφθηκε δυνατότητα μερικής καταβολής, ώστε να διευκολύνονται όλοι να πληρώνουν. Μέχρι σήμερα το σύστημα πληρωμών των ασφαλιστικών ταμείων έκανε δεκτές μόνο τις ακριβείς πληρωμές και οι ασφαλισμένοι δεν μπορούσαν να πληρώνουν τις ασφαλιστικές τους εισφορές αν δεν είχαν συγκεντρώσει το σύνολο του ποσού, με αποτέλεσμα να επιβαρύνονται με προσαυξήσεις για το σύνολο των οφειλών.

• Μηνιαία βάση υπολογισμού των πάσης φύσεως ασφαλιστικών εισφορών αποτελεί το ποσό που προκύπτει από τη διαίρεση του καθαρού φορολογητέου αποτελέσματος διά του δώδεκα.

• Για τους πρώτους έξι μήνες και μέχρι την εκκαθάριση των φορολογικών δηλώσεων του 2016 (Ιούνης 2017) ως βάση υπολογισμού των εισφορών χρησιμοποιείται το καθαρό φορολογητέο αποτέλεσμα του 2015 (ως το τελευταίο χρονικά διαθέσιμο). Με την εκκαθάριση των δηλώσεων του 2016 θα υπάρξει ο συμψηφισμός τους επόμενους μήνες (χρεωστικός ή ελαφρυντικός) βάσει της αλλαγής των εισοδημάτων.

• Με το μέχρι σήμερα ισχύον πλαίσιο για τον ΟΑΕΕ, οι νέοι ασφαλισμένοι της 1ης ασφαλιστικής κατηγορίας πλήρωναν 210 ευρώ/μήνα (οι παλαιοί ασφαλισμένοι πλήρωναν 245 ευρώ), ενώ με το νέο τρόπο υπολογισμού οι ασφαλισμένοι που πληρώνουν την ελάχιστη εισφορά θα πληρώνουν 168 ευρώ/μήνα.

• Ειδικά για τα πρόσωπα, παλαιούς και νέους ασφαλισμένους κατά τη διάκριση του ν. 2084/1992, τα οποία υπάγονται ή θα υπάγονταν, σύμφωνα με τις γενικές ή ειδικές ή καταστατικές διατάξεις, όπως ίσχυαν ως την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου, στην ασφάλιση του ΕΤΑΑ, καθώς και για τους αυτοαπασχολούμενους αποφοίτους σχολών ανώτατης εκπαίδευσης που είναι εγγεγραμμένοι σε επιστημονικούς συλλόγους ή επιμελητήρια που έχουν τη μορφή νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου, η ελάχιστη μηνιαία βάση υπολογισμού αντιστοιχεί στο 70% επί του εκάστοτε προβλεπόμενου κατώτατου βασικού μισθού άγαμου μισθωτού άνω των 25 ετών.

• Ταυτόχρονα, το ποσοστό της εισφοράς για την κύρια ασφάλιση ανέρχεται στο 14% για τα πρώτα δύο έτη και στο 17% για τα τρία επόμενα.

• Ειδικά για τους αγρότες, το κατώτατο μηνιαίο ασφαλιστέο εισόδημα ορίζεται στο ποσό που αναλογεί στο 70% του εκάστοτε προβλεπομένου κατώτατου βασικού μισθού άγαμου μισθωτού άνω των 25 ετών. (586,08 Χ 70% = 410, 26 ευρώ)

• Ειδικά για τους αγρότες προβλέπεται μεταβατική περίοδος, και η εισφορά για τον κλάδο σύνταξης διαμορφώνεται σταδιακά έως το 2022 σε 20%.

Για τους αυτοαπασχολούμενους του τ. ΕΤΑΑ (γιατροί, μηχανικοί, δικηγόροι) προβλέπονται ευνοϊκές μεταβατικές διατάξεις έως το 2022. Για τα εισοδήματα από 7.033 έως 13.000 ευρώ (από 4.922 ευρώ έως 13.000 για τους ασφαλισμένους κάτω της πενταετίας) προβλέπεται μείωση της ασφαλιστικής εισφοράς κατά 50%. Για τα εισοδήματα από 13.000,01 έως 14.000 ευρώ προβλέπεται μείωση 49%. Για τα επόμενα 1.000 ευρώ εισοδήματος η μείωση της εισφοράς είναι 48% κ.ο.κ.

Για τους παλαιούς ασφαλισμένους (πριν την 1-1-93) που ασκούν παράλληλη δραστηριότητα θα υπάρξει σημαντική ελάφρυνση, αφού δεν υπάρχει πλέον η υποχρέωση παράλληλης ασφάλισης για τις διαφορετικές δραστηριότητες και ο υπολογισμός της εισφοράς γίνεται βάσει του καθαρού φορολογητέου εισοδήματος από αυτή τη δραστηριότητα. Εφόσον, δηλαδή, κάποιος είναι και μισθωτός και διαθέτει και εισόδημα από το «μπλοκάκι» για τη δεύτερη επαγγελματική του δραστηριότητα, θα πληρώνει εισφορές βάσει του επιπλέον εισοδήματος που αποκτά χωρίς να υπάρχει η ελάχιστη βάση υπολογισμού για τα εισοδήματα αυτά.
Παράδειγμα: Παλαιός ασφαλισμένος μισθωτός με πλήρη απασχόληση που παράλληλα διατηρούσε επιπλέον επαγγελματική δραστηριότητα υπακτέα στον ΟΑΕΕ με μπλοκάκι υποχρεούνταν μέχρι σήμερα να καταβάλλει για τη δεύτερη δραστηριότητά του το λιγότερο 245 ευρώ μηνιαία (1η ασφαλιστική κατηγορία παλαιών ασφαλισμένων), ανεξαρτήτως του ύψους του εισοδήματος που αποκόμιζε από τη δεύτερη δραστηριότητά του. Από 1-1-2017 ο ασφαλισμένος αυτός για τη δεύτερη απασχόλησή του θα καταβάλλει το ποσό που αντιστοιχεί στο εισόδημα που αποκομίζει, όποιο και αν είναι αυτό (πχ για 100 ευρώ θα καταβάλλει 26,95, ενώ εάν έχει ζημίες δεν θα καταβάλλει τίποτα).

Συνολικά, η πλειονότητα των «νέων» αυτοαπασχολούμενων μετά την 1-1-93 με άνω των έξι ετών ασφάλισης και με εισόδημα έως 12.000 ευρώ θα καταβάλλει χαμηλότερες ασφαλιστικές εισφορές.

Βάσει των στοιχείων που υπάρχουν διαθέσιμα από τη Γενική Γραμματεία Δημοσίων Εσόδων, το 81% των αυτοαπασχολούμενων και το 70% των επαγγελματοβιοτεχνών δεν θα έχουν καμιά επιβάρυνση από την ασφαλιστική μεταρρύθμιση, καθώς το φορολογητέο αποτέλεσμά τους είναι κάτω των 12.000, ενώ το 75% των αγροτών δηλώνει εισόδημα κάτω των 5.000 ευρώ/έτος.

Ειδικά για τους αγρότες, λόγω και της χαμηλής βάσης υπολογισμού (70% των 586 = 410 μηνιαία για όσους αγρότες διαθέτουν καθαρό φορολογητέο εισόδημα κάτω των 5.000 – που είναι το 70% εξ αυτών) και των μεταβατικών ποσοστών για τον κλάδο κύριας σύνταξης, θα προκύψει ελάφρυνση για την πλειονότητα αυτών για το 2017. Οι περισσότεροι από τους αγρότες ανήκαν στην 3η ασφαλιστική κλάση και κατέβαλλαν εισφορά 1.357,56 ευρώ για το 2016. Για το 2017 οι αγρότες θα πληρώσουν 1.043,58 ευρώ εφόσον ανήκουν στη χαμηλότερη ασφαλιστική κατηγορία (το 75% εξαυτών). Για αυτούς λοιπόν θα προκύψει μείωση της τάξης του 23,13%.

Παραδείγματα

Ασφαλισμένων τ. ΟΑΕΕ

• Ασφαλισμένος με 9 έτη ασφάλισης θα πλήρωνε μηνιαία εισφορά 307 ευρώ, ενώ τώρα με εισόδημα 12.000 ευρώ (το 80% των ασφαλισμένων σύμφωνα με τα εισοδήματα του 2014) θα πληρώνει 269 ευρώ.
• Ασφαλισμένος με 15 έτη ασφάλισης πλήρωνε 386 ευρώ, ενώ τώρα με εισόδημα 15.000 ευρώ (το 85% των ασφαλισμένων σύμφωνα με τα εισοδήματα του 2014) θα πληρώνει 336 ευρώ.
• Ασφαλισμένος με 30 έτη ασφάλισης πλήρωνε 572 ευρώ, ενώ τώρα με εισόδημα 20.000 ευρώ (το 89% των ασφαλισμένων σύμφωνα με τα εισοδήματα του 2014) θα πληρώνει 449 ευρώ.

Ασφαλισμένων τ. ΕΤΑΑ

• Νέος ασφαλισμένος στο ΤΣΜΕΔΕ με 7 χρόνια ασφάλισης και εισόδημα 12.000 πλήρωνε 425 ευρώ, ενώ τώρα πληρώνει 379 ευρώ. Στο διάστημα της μεταβατικής περιόδου (1-1-2017 έως 31-12-2021) θα πληρώνει 301 ευρώ.
• Νέος ασφαλισμένος στο ΤΑΝ με 10 χρόνια ασφάλισης και εισόδημα 9.000 πλήρωνε 372 ευρώ, ενώ τώρα θα πληρώνει 284 ευρώ. Στο διάστημα της μεταβατικής περιόδου (1-1-2017 έως 31-12-2021) θα πληρώνει 254 ευρώ.

Ασφαλισμένων τ. ΟΓΑ

• Ασφαλισμένος με 9 έτη ασφάλισης θα πλήρωνε, με το παλαιό σύστημα, μηνιαία εισφορά 113 ευρώ, ενώ για το 2017 με εισόδημα 5.000 ευρώ (το 94% των ασκούντων αγροτική δραστηριότητα σύμφωνα με τα εισοδήματα του 2014) θα πληρώνει 87 ευρώ.
• Ασφαλισμένος με 15 έτη ασφάλισης πλήρωνε 148 ευρώ, ενώ για το 2017 με εισόδημα 7.000 ευρώ (το 97% των ασκούντων αγροτική δραστηριότητα, σύμφωνα με τα εισοδήματα του 2014) θα πληρώνει 122 ευρώ.
• Ασφαλισμένος με 21 έτη ασφάλισης πλήρωνε 148 ευρώ, ενώ για το 2017 με εισόδημα 8.000 ευρώ θα πληρώνει 139 ευρώ (το 97,5% των ασκούντων αγροτική δραστηριότητα σύμφωνα με τα εισοδήματα του 2014).

Τέλος, να σημειώσουμε ότι ως πολίτες έχουμε τη δυνατότητα άμεσης και χωρίς διαμεσολαβητές ενημέρωσης για θέματα σχετικά με την ασφάλιση και τα συνταξιοδοτικά μέσω της ιστοσελίδας του ΕΦΚΑ (www.efka.gov.gr).