Την πεποίθησή του ότι το δημόσιο χρέος της Ελλάδας χρησιμοποιήθηκε ως μοχλός πίεσης, προκειμένου να εφαρμοστούν πολιτικές «οι οποίες προκάλεσαν τεράστιο οικονομικό και κοινωνικό κόστος» διατύπωσε από το Παρίσι, ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, Αλέξης Τσίπρας.

Μιλώντας στην εκδήλωση εγκαινίων Έδρας Δημοσίου Χρέους του Πανεπιστημίου Sciences Po, με τίτλο «Μαθήματα από την Ελλάδα: συζήτηση με τον Αλέξη Τσίπρα», ο πρώην πρωθυπουργός κατηγόρησε το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο πως έπαιζε πολιτικά παιχνίδια, κάνοντας λόγο για σκόπιμες απαισιόδοξες προβλέψεις και εμμονές από το ΔΝΤ.

Σε ανάλογο πνεύμα, χαρακτήρισε την Ευρώπη ως συντηρητική και ιδεοληπτική, που έκανε δεκτές τις εμφανώς λανθασμένες εκτιμήσεις του Ταμείου, ενώ η ίδια εμφάνισε χαρακτηριστική αδυναμία να διαχειριστεί τους συστημικούς κινδύνους που παρουσιάστηκαν. 

Παράλληλα, μίλησε για ξεκάθαρο εκβιασμό των «θεσμών» προς τη χώρα μας, καθώς ουσιαστικά απειλούσαν την ελληνική κυβέρνηση πως εάν δεν εφαρμόσει νεοφιλελεύθερη πολιτική, τότε η Ελλάδα θα οδεύσει προς τη χρεοκοπία. Την ίδια στιγμή, οι «θεσμοί» δεν προχώρησαν στην προώθηση δομικών μεταρρυθμίσεων που θα μπορούσαν να βοηθήσουν τη χώρα, διορθώνοντας παθογένειες της οικονομίας και της δημόσιας διοίκησης

Από τα πυρά του δεν ξέφυγαν πολιτικοί εντός των τειχών που επέλεξαν να εφαρμόσουν μνημονιακά προγραμμάτα, τα οποία συνδύαζαν τη λιτότητα από το ΔΝΤ με το βέτο των Ευρωπαίων σε αναδιάρθρωση του χρέους. 

Σε κάθε περίπτωση, ο κ. Τσίπρας έκανε λόγο για κυνισμό και πολιτική υποκρισία, τονίζοντας ότι η Ελλάδα αντιμετωπίστηκε από τους Ευρωπαίους ως πειραματόζωο.

Επίσης, μίλησε για την επιτυχία της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ να οδηγήσει τη χώρα εκτός μνημονίων, εφαρμόζοντας ήπια δημοσιονομική πολιτική. Υπογράμμισε ταυτόχρονα πως αποτελεί ευθύνη της Αριστεράς να είναι «ο κατ’εξοχήν εχθρός πολιτικο-οικονομικών πρακτικών που οδηγούν στη δημιουργία χρέους» και υποσχέθηκε ότι «σε αυτήν την κατεύθυνση θα εργαστούμε ακόμα περισσότερο στο μέλλον». 

Ακολουθούν χαρακτηριστικά σημεία από την ομιλία του κ. Τσίπρα: 

Για τη σημαντικότητα της ελληνικής κρίσης

Η εμπειρία της Ελλάδας είναι πολύ ενδιαφέρουσα για δυο λόγους: 

• Πρώτον γιατί η Ελλάδα αν και με πολύ μικρό μερίδιο στο ευρωπαϊκό και παγκόσμιο ΑΕΠ και αντίστοιχα πολύ μικρό μερίδιο χρέους στο σύνολο του ευρωπαϊκού ή του παγκόσμιου, εντούτοις αποτελούσε συστημικό κίνδυνο για το ευρώ και κατ’ επέκταση για την σταθερότητα της ΕΕ, εξαιτίας της μεγάλης παρουσίας ομολόγων του ελληνικού δημοσίου στις μεγάλες Γερμανικές και Γαλλικές τράπεζες.
• Δεύτερον γιατί ανέδειξε τις μεγάλες αδυναμίες τις Ε.Ε. και ειδικότερα της ζώνης του ευρώ να διαχειριστούν συστημικούς κινδύνους, στο βαθμό που για πολιτικούς λόγους δεν είναι σε θέση να εμβαθύνουν τη νομισματική και τραπεζική ενοποίησης και άρα στερούνται εργαλείων που θα μπορούσε πχ να έχει η FED στις ΗΠΑ, για να αντιμετωπίσει μια παρόμοια κρίση (πχ δανεισμός έκτακτης καταφυγής, τραπεζικές εγγυήσεις καταθέσεων, τύπωμα χρήματος)

Τέλος η ελληνική εμπειρία έχει και έντονο πολιτικό ενδιαφέρον γιατί αναδεικνύει εύγλωττα τον κυνισμό και τη πολιτική υποκρισία, τόσο στο εσωτερικό της χώρας, που εθελοτυφλούσε για χρόνια, όσο, κυρίως, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, που αντιμετωπίστηκε ως πειραματόζωο.

Για την αποτυχία των δύο πρώτων μνημονιακών προγραμμάτων

Ήταν απολύτως φανερό ότι τα δύο πρώτα Προγράμματα Δημοσιονομικής Προσαρμογής, το πρώτο από το Μάιο του 2010 έως το Μάρτιο του 2012 και το δεύτερο από το Μάρτιο του 2012 είχαν αποτύχει παταγωδώς.

Και το σημαντικότερο είναι ότι απέτυχαν όχι γιατί δεν εφαρμόστηκαν σωστά,  αλλά, ακριβώς επειδή εφαρμόστηκαν. Ο σχεδιασμός τους ήταν καταδικασμένος να αποτύχει. 
Το φάρμακο που επιλέχτηκε έκανε περισσότερο κακό στον ασθενή από ότι η ίδια η ασθένεια.

Για τις ευθύνες των πολιτικών

Αν όμως η ευθύνη βαραίνει το ΔΝΤ, βαραίνει εξίσου και τους πολιτικούς που επέλεξαν να επιβάλουν ένα πρόγραμμα που συνδύασε το ΔΝΤ και ευρωπαϊκού θεσμούς σε ένα τραγικό χορό που έφερε την Ελλάδα τα χειρότερα και των δύο πλευρών: λιτότητα από το ΔΝΤ με ευρωπαϊκό βέτο σε ουσιαστική αναδιάρθρωση χρέους.  

Η ευθύνη βαραίνει του πολιτικούς που εναντιώθηκαν στην αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους προκειμένου να προστατευθούν τα συμφέροντα τραπεζών, μεταφέροντας έτσι το βάρος της προσαρμογής μονομερώς στους Έλληνες φορολογούμενους.

Για τον εκβιασμό των «θεσμών»

Ρύθμιση του χρέους, δάνεια του επίσημου τομέα προς την Ελλάδα και μνημόνια δεν είναι τρία ξεχωριστά στοιχεία του προγράμματος διάσωσης που δεν έχουν σύνδεση μεταξύ τους. Στην πραγματικότητα η ρύθμιση του χρέους και η σε δόσεις εκταμίευση των δανείων με αντάλλαγμα τις μεταρρυθμίσεις των μνημονίων συγκροτούν έναν ενιαίο μηχανισμό – μια τεχνολογία πειθάρχησης. 

Οι θεσμοί με λίγα λόγια μας έλεγαν: αν δεν εφαρμόσετε μια σκληρή και νεοφιλελεύθερη πολιτική θα σας αφήσουμε να χρεοκοπήσετε. Ή θα κάνετε αυτό που σας λέμε από άποψη αποτελεσμάτων αλλά και μεθοδολογίας ή θα καταστραφείτε και θα πρέπει να τα βγάλετε πέρα μόνοι σας. 

Για τις σκόπιμες επιλογές του ΔΝΤ και τη «συναίνεση» της Ευρώπης

Έρχομαι τώρα στο ζήτημα που είναι και το πλέον εξοργιστικό. Το ζήτημα των σκοπίμως απαισιόδοξων δημοσιονομικών προβλέψεων του ΔΝΤ που διέβλεπε διαρκώς δημοσιονομικό κενό πράγμα που κατέληγε να βραχυκυκλώνει την πορεία προσαρμογής, να καθυστερεί την ολοκλήρωση των αξιολογήσεων και να λειτουργεί υπονομευτικά για την πορεία ανασύνταξης της ελληνικής οικονομίας.

Ήταν τέτοια η εμμονή του ΔΝΤ σε συγκεκριμένες μεταρρυθμίσεις όπως πχ η μείωση του αφορολόγητου ορίου ή η ακόμα μεγαλύτερη μείωση των συντάξεων που για να επιβάλλει αυτά τα μέτρα δεν απέφυγε να απολέσει την αξιοπιστία του διεθνώς σε όποιον στοιχειωδώς σοβαρό τεχνοκράτη παρακολουθούσε το ελληνικό πρόγραμμα. 

Για να σας δώσω την τάξη μεγέθους: την ώρα που η ελληνική οικονομία από το 2016 σημείωνε πρωτογενή πλεονάσματα κάθε χρόνο κοντά ή και πάνω από 4% το ΔΝΤ προέβλεπε πρωτογενή πλεονάσματα ύψους 0,1 έως 1%. Και το χειρότερο από όλα ήταν ότι ενώ οι Ευρωπαίοι πιστωτές έβλεπαν τα προφανή λάθη στις προβλέψεις αυτές στο τέλος πάντοτε έκαναν δεκτές τις εκτιμήσεις του ΔΝΤ για να το κρατήσουν στο πρόγραμμα και το τίμημα τελικώς πλήρωναν οι Έλληνες πολίτες. 

Θα μπορούσα να μιλήσω πολύ παραπάνω για την εμπειρία της μνημονιακής διαπραγμάτευσης. Αυτό όμως που νομίζω ότι πρέπει να κρατήσουμε από αυτή την αναδρομή είναι ότι το χρέος χρησιμοποιήθηκε ως μοχλός πίεσης ώστε να εφαρμοστούν πολιτικές οι οποίες προκάλεσαν τεράστιο οικονομικό και κοινωνικό κόστος και οδήγησαν σε έναν φαύλο κύκλο.