Ο πρωθυπουργός στην πρόσφατη ομιλία του στην Ιθάκη (21/8/2018), η οποία κατέκτησε ήδη ένα από τα επίκεντρα σημεία στον πολιτικό λόγο και τον πολιτικό διάλογο, αναφέρθηκε στον «ευτελισμό της δημοκρατίας» επιχειρώντας έναν περαιτέρω δυαδισμό της θεμελιώδους αυτής σκέψης και άποψής του.
Α. «Τραπεζίτες έγιναν πρωθυπουργοί και υπουργοί έγιναν τραπεζίτες». Προφανές είναι ότι εδώ δεν ενσωματώνεται αναφορά σε πρόσωπα, τα οποία ούτως ή άλλως έχουν ενταχθεί στην όποια «ιστορικότητα». Η πρόταση επισημαίνει έναν δεδομένο κίνδυνο, δηλαδή η τεχνοκρατική οικονομία, με όχημα τα συμφέροντα της κοινωνικής ολιγαρχίας, να επικρατήσει επί της πολιτικής.
Ο κίνδυνος αυτός αλλοιώνει βασικές έννοιες των θεμελιωδών αρχών της «δυτικογενούς» αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας.
Η λαϊκή κυριαρχία αντικαθίσταται από την κυριαρχία των ολίγων του πλούτου, ο οποίοι κατακτούν μεγάλο τμήμα της υπέρτατης αυτής πολιτικής εξουσίας και συγκαθορίζουν πρωτογενώς την πηγή νομιμοποίησής της.
Η εκδήλωση της «πολιτικής βούλησης του λαού» υλοποιείται με βάση μια σχέση ελεγχόμενης από πάνω αντιπροσώπευσης.
Οπως πολλές φορές είχαμε την ευκαιρία να επισημάνουμε, η ελευθερία και η ισότητα των πολιτικών κομμάτων ανατρέπονται άρδην.
Τα δικαιώματα (κράτος δικαίου), συλλογικά και ατομικά, εξαντλούν την επιρροή τους εκεί που αρχίζει η διακινδύνευση των οικονομικών δικαιωμάτων των επικυρίαρχων τάξεων.
Το κοινωνικό κράτος εξοβελίζεται ως ο εχθρός, ο μέγας, αφού οδηγεί, έστω και σχετικώς αρχικά, στην ανακατανομή του πλούτου.
B. «Φασιστικές συμμορίες βγήκαν από τις κρυψώνες τους έπειτα από εξήντα χρόνια».Ας μου επιτραπεί εδώ ως προς τον δεύτερο αυτό κίνδυνο να συμπληρώσω, και σχημάτισαν θύλακες στις ένοπλες εξουσίες του κράτους και έγιναν αδελφοποιητές με τους εθνικιστές και τις παραθρησκευτικές οργανώσεις (βλέπε το περιβόητο «Μακεδονικό») και σχεδιάζουν έκνομες ενέργειες ημικατάλυσης της δημοκρατίας(βλέπε «Εφ.Συν.», 27/8/2018, ρεπορτάζ Γιώργου Πετρόπουλου).
Δεν είχε προλάβει να στεγνώσει καλά καλά το μελάνι της ομιλίας Τσίπρα και τα υψηλά κλιμάκια του μαύρου μετώπου (Νέα Δημοκρατία και λοιπές δυνάμεις) χτύπησαν, αποκαλύπτοντας όμως ένα αποτρόπαιο πολιτικό πρόσωπο. «Ο Κυρ. Μητσοτάκης πρέπει να κάνει παρεμβάσεις στο κράτος και τους θεσμούς για να μην ξανάρθει ποτέ η Αριστερά στην εξουσία, γιατί οι ιδέες της είναι ελαττωματικές».
Πρώτη κίνηση ύψιστου πολιτικού συμβολισμού, ζητήστε αμέσως, παιδιά, τη μεταφορά στην Ελλάδα των οστών του απεχθούς δικτάτορα Φρανθίσκο Φράνκο, την εκταφή των οποίων αποφάσισαν προσφάτως στη Μαδρίτη οι κοινές δυνάμεις Σοσιαλιστών και Αριστεράς, διαφωνούντος βεβαίως του «αδελφού» Λαϊκού Κόμματος.
Πώς θα μπορούσε όμως να ενεργήσει «θεσμικά» ένα μαύρο μέτωπο, ευνοϊκών τυχόν συσχετισμών στο εκλογικό σώμα και τη Βουλή, για να μην ξανάρθει ποτέ η Αριστερά στην εξουσία, με δεδομένο ότι στις μεταμοντέρνες εποχές μας και να κατέχεις ακόμη τις ερπύστριες των τανκς, θα ήταν πολιτικά αδόκιμο και άκρως επικίνδυνο, ακόμα και για τον φασισμό και τις παραφυάδες του, να τις θέσεις σε λειτουργία;
Τα πράγματα είναι πιο «απλά».
Θα καθιστούσες σχεδόν αμέσως τον ποινικό νόμο θεμελιώδη παράγοντα πέρα από το όριο αυτοπροστασίας του πολιτικού συστήματος. Δηλαδή θα ποινικοποιούσες την «αριστερή» πολιτική ιδέα και άποψη ή και την «αριστερή», κατά τη γνώμη σου, πράξη ή παράλειψη.
Στη συνέχεια θα προχωρούσες σε πλειοψηφική (;) παρέμβαση στην επικείμενη αναθεώρηση του Συντάγματος με σαφέστατους στόχους: περιορισμός των δικαιωμάτων, ιδιαίτερα των συλλογικών, εισαγωγή της δυνατότητας δικαστικής ή διοικητικής απαγόρευσης πολιτικού κόμματος, αυταρχικό κράτος εν συνόλω εξουσίας των ολίγων του πλούτου, θάνατος του κοινωνικού κράτους.
Για το τέλος. Η αρχή του κράτους δικαίου υπήρξε ιστορικά αντικείμενο κριτικής, η οποία εστιάστηκε στην εγκαθίδρυση συγκεκριμένου οικονομικού, ιδεολογικού και πολιτικού εποικοδομήματος.
Η αρχή του κράτους δικαίου δεν ήταν αρκετή για την καταπολέμηση της κοινωνικής ανασφάλειας, των ανισοτήτων και της φτώχειας. Η «ίση» μεταχείριση των πολιτών σ’ ένα κατ’ αρχήν νομικό επίπεδο δεν παρείχε στους οικονομικά ασθενέστερους «ίση» πρόσβαση στη χρήση των τυπικά αναγνωρισμένων δικαιωμάτων τους. Η ανισότητα υπονόμευε την ελευθερία. Η περαιτέρω απάντηση του κράτους δικαίου απαιτούσε την προσφυγή σε πολιτικές με έντονο κοινωνικό περιεχόμενο. Ετσι γεννήθηκε η αρχή του κοινωνικού κράτους.
Ο πυρήνας αυτός κάθε δημοκρατικής, προοδευτικής, ριζοσπαστικής, αριστερής ιδεολογίας συνέχει και παρακινεί εκατομμύρια ανθρώπους σε ολόκληρο τον πλανήτη.
Η απάντηση στα περί «ελαττωματικότητας» θα είναι «δημοκρατικό προοδευτικό μέτωπο» απέναντι στο «μαύρο μέτωπο». Το εκλογικό διπολικό δίλημμα ποτέ δεν ήταν τόσο σαφές.
* ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αιγαίου
