Τι ήταν τούτο; Κατεβαίνοντας τα σκαλοπάτια που σε οδηγούν στη μικρή παραλία της Φυκιότρυπας, κάτω από το γενοβέζικο κάστρο της Μυτιλήνης, άκουσα διαλόγους διδασκαλίας. Ναι! Αυτό ήταν. Στο κατάγιαλο, πάνω στα λιτρίδια, κάποιος δίδασκε την ελληνική γλώσσα σε δύο εφήβους. Επρόκειτο για δύο προσφυγόπουλα, τα οποία μιλούσαν αραβικά και φοιτούν στο Εσπερινό Γυμνάσιο.
Το μάθημα περιλάμβανε λέξεις και μικρές προτάσεις, σχετικές με τη θάλασσα. «Η θάλασσα είναι μπλε», «αυτή είναι βάρκα», «το νερό είναι ζεστό». Μετά ακολούθησαν λέξεις για το φαγητό, το σπίτι, την οικογένεια. Και τέλος, σκόρπιες λέξεις· ουρανός, γλάρος, βράχια, σκύλος, ήλιος και άλλες.
Βουτώ στη θάλασσα και σκέφτομαι αυτό που αντίκρισα. Ο δάσκαλος βρήκε τυχαία δύο παιδιά, τον Σαΐντ και τον Χουντάντα, που πήγαν για μπάνιο στη θάλασσα και άρχισε να τους διδάσκει δίπλα στο κύμα, κάτω από τον ουρανό. Χωρίς βιβλίο, μόνο με ένα τετράδιο που τους αγόρασε και ένα μολύβι. Μπροστά μου είχα ένα υπαίθριο σχολείο εργασίας του εικοστού πρώτου αιώνα. Εκατό χρόνια μετά τα «Ψηλά βουνά» του Ζαχαρία Παπαντωνίου, άλλος ένας δάσκαλος, ο Παναγιώτης, διαβάζει πάνω στα κύματα, στα βότσαλα, στον αφρό της θάλασσας. Η ζωή, με τους κύκλους που κάνει, φέρνει μπροστά μας, κάνει πράξη, τη φαντασία των λογοτεχνών.
Τη μεθεπόμενη μέρα κάποιος τούς έφερε φωτοτυπίες, από ένα ιδιότυπο λεξικό με εικόνες. Περιείχε φωτογραφίες και λέξεις στα ελληνικά και τα αραβικά τού τι απεικονίζουν και την αντίστοιχη προφορά.
Ηταν χωρισμένο σε ενότητες· της οικογένειας, του σώματος, λαχανικών και φρούτων, ζώων, συναισθημάτων, καθημερινής επικοινωνίας, του σχολείου και του σπιτιού. Χάρηκαν, λες και τους έδωσαν το πολυτιμότερο δώρο. Και έτσι το δέχτηκαν. Ρωτούσαν συνέχεια για τις νέες άγνωστες λέξεις, τις διαφορές, τις αντίθετες κι όλα αυτά τα προξένησαν οι ασπρόμαυρες φωτοτυπίες.
Λίγο μετά κατέβηκαν στην παραλία κάποια κορίτσια, μιλούσαν αγγλικά και έκαναν προσπάθεια να συντάξουν προτάσεις στα ελληνικά. Συμμετέχουν στο πρόγραμμα ενός αμερικανικού πανεπιστημίου, το οποίο διοργανώνει θερινό σχολείο στη Λέσβο. Οι φοιτητές επισκέπτονται το νησί, περιηγούνται, γνωρίζουν την ιστορία και τον πολιτισμό του και παρακολουθούν μαθήματα ελληνικής γλώσσας.
Λες και κάποιος το είχε σχεδιάσει, σκηνοθετήσει. Να συναντηθούν σε μια μικρή παραλία προσφυγόπουλα τα οποία βρέθηκαν από ανάγκη στο νησί και Αμερικανόπουλα από επιλογή. Θέμα για μυθοπλασία. Εφηβοι με τελείως διαφορετική προέλευση, καταβολές, προοπτικές, μαθαίνουν ελληνικά πάνω στον αφρό της θάλασσας. Οι μεν από κοινωνική ανάγκη, οι δε από εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Ολοι στο σχολείο του γιαλού.
* Συγγραφέας, διδάκτορας Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας
