Το νομοσχέδιο Χατζηδάκη εισάγει έναν εργασιακό μεσαίωνα. Αλλά αυτό ήταν αναμενόμενο. Η αντεργατική πολιτική είναι στο DNA των νεοφιλελεύθερων. Και δεν μασούσαν τα λόγια τους προεκλογικά.
Η μία μέθοδος για να στηριχθούν οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις είναι να αυξηθούν οι μισθοί, και επομένως η κατανάλωση κι ο τζίρος. Ο άλλος είναι να βάζει ο εργοδότης σε αργία τους εργαζόμενους όποτε τον συμφέρει, να αυξάνεται ο εφεδρικός στρατός εκείνων που θα δουλέψουν «μαύρα» ή όπως/όσο νάναι, για να μειωθεί έτσι το κόστος εργασίας. Επιθεώρηση εργασίας δεν θα υπάρχει πλέον. Θα γίνει ιδέα και ανεξάρτητη αρχή.
Πολλοί λένε ότι ο κόσμος δεν ήξερε τι έκανε όταν ψήφιζε Νέα Δημοκρατία. Αλλά αυτά δεν είναι σοβαρά πράγματα. Μια χαρά κατάλαβαν οι μικρομεσαίοι. Μόνο που από το συλλογικό προτίμησαν το ατομικό και το «εν τη παλάμη και ούτω βοήσωμεν». Αυτά τους διδάσκει η κυρίαρχη ιδεολογία. Η ζωή είναι μικρή. Ό,τι φάμε κι ό,τι πιούμε. Η αναδιανομή θα αργήσει. Ποιος ζει και ποιος πεθαίνει στο μεταξύ.
Ας μην το λέμε μόνο· ας το κατανοήσουμε: Πυρήνας και συγκολλητική ουσία της Δεξιάς είναι το ατομικό συμφέρον -ή μάλλον ο φιλοτομαρισμός. Πολλά μικρά ανθρωπάκια α λα Γαΐτη, να βάζει το καθένα ένα πουά στον καμβά, ιχνογραφώντας ένα μεγεθυμένο είδωλο του εαυτού του. Αυτό το γιγαντιαίο «εγώ», μέσα στην άφατη απληστία και την αλαζονεία του, θα καταστρέψει στο τέλος όλον τον πλανήτη. Η Αριστερά αντιπαλεύει το θηρίο, ποντάροντας στους νόμους της Φυσικής: Όταν βρεθούν πολύ κοντά, οι μικρές σταγόνες του «εγώ» θα ενωθούν κάποτε και θα γίνουν ποτάμι· το ποτάμι που λέγεται «εμείς». Αργή η διαδικασία, αλλά αδήριτος ο κανόνας.
Μαθαίναμε κάποτε ότι η ταξική συνείδηση και η πολιτική ταυτότητα προκύπτουν από τη θέση της καθεμιάς και του καθενός στην παραγωγή. Οι παλιοί μας προσγείωναν όταν ήμασταν φοιτητές με εκείνο το ειρωνικό «για να σε δω τι θα λες μεθαύριο μικρέ». Αλλά αυτή η αρχή δεν έχει καθολική ισχύ. Υπάρχουν πολλοί δρόμοι στη ζωή. Μπορεί ο άλλος να ξέρει την τάξη, τη θέση του, το πρόβλημά του, αλλά να καταλήξει εργατοπατέρας, κρατικοδίαιτος συνδικαλιστής, σφουγκοκωλάριος, πραιτοριανός, ρουφιάνος του εργοδότη, κουμπάρος του βουλευτή, ενδιάμεσος, εξάρτημα του συστήματος. Για να εξασφαλίσει έτσι διάφορα μικροπρονόμια κι ένα τάλιρο παραπάνω.
Όχι πως δεν υπάρχουν συνειδητοί αριστεροί. Υπάρχουν και παραυπάρχουν ανάμεσα σ’ αυτούς που δουλεύουν στις πιτσαρίες, τα μηχανουργεία, τις νταλίκες, τα ταξί, τις τράπεζες, τα σχολεία, τα Πανεπιστήμια, τις εφημερίδες, τα θέατρα. Αλλά πως να το κάνουμε, ανάμεσα στις σκόρπιες βιωματικές εμπειρίες και το συμπύκνωμά τους που λέγεται κοινωνική συνείδηση μεσολαβούν πολλά: Το «έχεις παιδιά», το «έχεις υποχρεώσεις», το «αυτά δεν γίνονται», αλλά και όσα μας είπε γλυκά ο Makavejev στο «Sweet Movie».
Πολύ λίγα στη ζωή συμβαίνουν από ατύχημα ή λόγω πλάνης. Οι περισσότεροι ξέρουν τι κάνουν όταν ψηφίζουνε, όταν σηκώνουν το τηλέφωνο να ζητήσουν ρουσφέτι, όταν βάζουν κρυφά στην τσέπη τους το φακελάκι. Ωστόσο, το θέμα που μας αφορά περισσότερο είναι αυτό που μου είπε τις προάλλες ένας συνάδελφος: «Μα, δεν πρέπει να συγχωρούμε»;
Αναλαμβάνοντας τα καθήκοντά του το 2015, ο Αριστείδης Μπαλτάς είχε πει ότι θα συμπεριφερθεί σαν να έχει πολιτική αχρωματοψία και δεν θα λάβει υπ’ όψιν του το τι ψηφίζει ο κάθε υπάλληλος στο υπουργείο Παιδείας. Όμως, τα πρόσωπα και οι στάσεις τους δεν αποχρωματίζονται επειδή εσύ φόρεσες τα γυαλιά της γενναιοδωρίας. Τα στελέχη του κρατικού μηχανισμού δεν ήταν «καλοί άνθρωποι» ή «επαγγελματίες». Ακολουθούσαν συγκεκριμένες πρακτικές και λειτουργούσαν με βάση το δόλιο δόγμα της «αριστερής παρένθεσης». Δεν εισηγούμαι, προς Θεού, την κομματικοποίηση του κράτους. Αλλά το αντι-ΣΥΡΙΖΑ μένος και η υπονόμευση στα υπουργεία το 2015 δεν είχαν προηγούμενο.
Πολιτική ανεξιθρησκεία και ανεξικακία υπάρχει μπόλικη στην Αριστερά -ίσως περισσότερη από ό,τι πρέπει. Οι άλλοι είναι που λειτουργούν και συμπεριφέρονται απολύτως παραταξιακά. Μη μας μπερδεύουν οι μεταγραφές της Νέας Δημοκρατίας από το Ποτάμι και το ΠΑΣΟΚ. Πρόκειται για την αφομοίωση προθύμων και έτοιμων από καιρό. Παρά τη δικαιωματική του βιτρίνα, το Ποτάμι ήτανε στον πυρήνα του πιο νεοφιλελεύθερο από τη Δεξιά -άσε πια τους άλλους.
Το «ακραίο Κέντρο» κι η Δεξιά έχουν εμπάθεια, όχι μόνο με τους αριστερούς, αλλά και με ό,τι προτείνουν ή φτιάχνουν, άσχετα με το πόσο καλό είναι. Η πολιτική που ακολούθησε η Νέα Δημοκρατία ως αντιπολίτευση, σε ενορχήστρωση Θεοδωρικάκου, ήταν «όχι παντού και σε όλα». Όπως κάνει το ΚΚΕ, στο οποίο θήτευσε για μια περίοδο ο «στρατηγός». Σ’ αυτή τη μονολιθικότητα οφείλεται το συμπαγές του αντι-ΣΥΡΙΖΑ μετώπου: Δεν αφήνεις ίχνος αμφιβολίας κι ελευθερία κινήσεων στους άλλους. Δεν είσαι «large» και γενναιόδωρος, όπως ήταν -και είναι- ο ΣΥΡΙΖΑ με τους καραμανλικούς.
Στο δια ταύτα: Η Αριστερά διαθέτει ορισμένα συμβατικά και ορισμένα μη συμβατικά όπλα. Επειδή τα πρώτα έχουν περιορισμένο βεληνεκές, δεν πρέπει να παραδώσει ποτέ τα δεύτερα, για να φανεί συγκαταβατική. Ανοιχτή, ναι· αφελής, όχι. Συμμαχίες, βέβαια· Μητρόπουλους στο προεδρείο, ποτέ ξανά. Βάρκιζα τέλος!
Αλλά ας μιλήσω λίγο ως ειδικός: Η μνήμη, το «tit for tat», η ευφυής αντιμετώπιση των θηρευτών μέσω της συλλογικής άμυνας αποτέλεσαν μεγάλα ατού για την επιβίωση και την εξέλιξη του Είδους. Αν δεν το γνωρίζετε, διαβάστε για το περίφημο «Δίλημμα του φυλακισμένου».