Δεν είναι εύκολες οι προεκλογικές συγκεντρώσεις στην Κολομβία. Ιδίως για τον αριστερό υποψήφιο Γουστάβο Πέτρο και παλιό αντάρτη, που προηγείται στις δημοσκοπήσεις για τις προεδρικές εκλογές της Κυριακής. Στις ομιλίες του είναι περικυκλωμένος από σωματοφύλακες, που κρατάνε αλεξίσφαιρες ασπίδες, μήπως και τον προστατεύσουν από μια δολοφονική επίθεση (φωτογραφία του άρθρου).
Χθες στη πρωτεύουσα Μπογκοτά εκατοντάδες διεθνείς παρατηρητές των εκλογών περίμεναν να τον ακούσουν και να του μιλήσουν από κοντά, σε μία μεγάλη αίθουσα στο κεντρικό ξενοδοχείο Tequendama. Για όσους έχουν δει τα ντοκιμαντέρ του Netflix για τον Πάμπλο Εσκομπάρ, πρόκειται για το ξενοδοχείο όπου κατέφυγε η οικογένειά του όταν η Γερμανία αρνήθηκε να τη δεχθεί στο έδαφος της, λίγο πριν τον θάνατο του διασημότερου εμπόρου κοκαΐνης στην ιστορία.
Τελικώς για λόγους ασφαλείας, ο Γουστάβο Πέτρο προτίμησε να μας μιλήσει με skype και με το δίκιο του. Η χώρα εξακολουθεί να συγκλονίζεται από τη βία κάθε είδους. Το 2016 υπεγράφη μια ιστορική συμφωνία ανάμεσα στην κυβέρνηση και τους αντάρτες του Farc, με την οποία τερματίστηκε o εμφύλιος πόλεμος που κράτησε πάνω από 50 χρόνια και στοίχισε τη ζωή σε εκατοντάδες χιλιάδες Κολομβιάνους.
Αλλά η παράδοση των όπλων από τους αντάρτες ήταν κάτι σαν πράσινο φως για την ακροδεξιά και τις παραστρατιωτικές ομάδες, που ξεκίνησαν μια εκστρατεία δολοφονιών. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία 1.334 πολίτες δολοφονήθηκαν για πολιτικούς λόγους από την ειρηνευτική συμφωνία το 2016 μέχρι πρόσφατα. Η αποστολή του ΟΗΕ έχει καταγράψει τα ονόματα 315 πρώην μαχητών (συμπεριλαμβανομένων δέκα γυναικών) που παρέδωσαν τα όπλα και δολοφονήθηκαν.
H κυβέρνηση δεν κάνει τίποτα για να εφαρμόσει και να προστατεύσει τη συμφωνία ειρήνευσης και η κατάσταση θυμίζει Ελλάδα, μετά την συμφωνία της Βάρκιζας το 1945 και τη δολοφονική εκστρατεία της ακροδεξιάς, ιδίως στην ύπαιθρο.
Τα υπόλοιπα θύματα είναι βασικά κοινωνικοί ακτιβιστές, τοπικοί συνδικαλιστές, δημοτικοί σύμβουλοι και ιθαγενείς που αντιστέκονται στις βίαιες εκτοπίσεις για την κατάληψη της γης των αγροτών. Τη φετινή χρονιά πάνω από 70 κοινωνικοί ακτιβιστές δολοφονήθηκαν και δεκάδες έχουν εξαφανιστεί.
Επειδή στην Κολομβία τα στρατόπεδα δεν είναι πάντα καθαρά- οι αντάρτες του άλλοτε μαρξιστικού Farc είχαν μπλεχτεί στο εμπόριο ναρκωτικών- ο αριθμός των θυμάτων έχει κι άλλο αυξηθεί, από τις συμπλοκές μεταξύ συμμοριών ναρκωτικών ή παραστρατιωτικών με διαφωνούντες του Farc, οι οποίοι δεν έχουν παραδώσει τα όπλα. Έχουν επίσης σημειωθεί δεκάδες σφαγές, με τη συμμετοχή και του στρατού.
Ο απερχόμενος συντηρητικός πρόεδρος Ιβάν Ντούκε θα παραδώσει σε πολύ δύσκολη κατάσταση στον Γουστάβο Πέτρο αυτή τη μεγάλη χώρα (κοντά δέκα φορές μεγαλύτερη από την Ελλάδα) των 50 εκατ. κατοίκων. Αν φυσικά ο επικεφαλής του «Ιστορικού Συμφώνου», της συμμαχίας προοδευτικών και αριστερών οργανώσεων και κομμάτων, καταφέρει να ..επιζήσει και να εκλεγεί.
Οι δημοσκοπήσεις τον φέρνουν να προηγείται με διαφορά από τον συντηρητικό του αντίπαλο Φεδερίκο Γουτιέρες, που υποστηρίζεται από το καταρρέον κυβερνών κόμμα του απερχόμενου προέδρου και τον ακροδεξιό πρώην προέδρου Αλβαρο Ουρίμπε, οποίος είναι υπόδικος λόγω ενός σκανδάλου τηλεφωνικών υποκλοπών. Αλλά την είσοδο στο δεύτερο γύρο διεκδικεί και ο επιχειρηματίας Ροδόλφο Ερνάντες, ένα είδος Κολομβιανού Τραμπ που υπόσχεται τα πάντα και τάσσεται κατά της διαφθοράς του κατεστημένου.
Η Κολομβία είναι η δεύτερη χώρα στη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική με τις μεγαλύτερες κοινωνικές ανισότητες. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, το 40% του πληθυσμού ζούσε το 2020 κάτω από το όριο της φτώχειας. Ο αριθμός των ατόμων που τρώνε τρεις φορές την ημέρα μειώθηκε από 90 τοις εκατό πριν από την πανδημία σε 71% σήμερα.Η εκτόξευση της φτώχειας είναι η βασική αιτία για τις πολύνεκρες εξεγέρσεις που σημειώθηκαν πέρυσι.
Το πρόγραμμα του «Ιστορικού Συμφώνου» προβλέπει μέτρα κοινωνικής δικαιοσύνης και μείωσης των ανισοτήτων. Σε μια συνέντευξη του στον Economist, ο Πέδρο δήλωσε ότι στόχος του είναι «μια σοσιαλδημοκρατική οικονομία της αγοράς». Τάσσεται επίσης υπέρ της δημόσιας υγείας και της δωρεάν ανώτατης εκπαίδευσης, που είναι ιδιωτικοποιημένη.
Ο ίδιος ο Γουστάβο Πέδρο είναι πρώην αντάρτης της γκεβαρικής οργάνωσης Μ-19, στην οποία οργανώθηκε σε ηλικία 17 ετών. Το 1985 συνελήφθη και καταδικάστηκε σε 18 μήνες φυλακή, αλλά αργότερα έπαιξε σημαντικό ρόλο στη μετατροπή της οργάνωσης σε πολιτικό κόμμα, το οποίο συμμετείχε στις εκλογές και απέκτησε σημαντική δύναμη στη Βουλή. Εκλέχθηκε γερουσιαστής και δήμαρχος της Μπογκοτά το 2012, αλλά απέτυχε να εκλεγεί πρόεδρος το 2018.
Τώρα τα μάτια είναι ξανά στραμμένα στον, 62 χρονο πλέον, Πέδρο. Η εκλογή του θα επηρεάσει τις εξελίξεις της Λατινικής Αμερικής αλλά και τις σχέσεις με τις ΗΠΑ, για τις οποίες η Κολομβία είναι η πιο πιστή σύμμαχος στην περιοχή. Μάλιστα το 2017 η Ουάσιγκτον την είχε χρίσει «στρατηγικό εταίρο» του ΝΑΤΟ, το οποίο υποτίθεται ότι δημιουργήθηκε για να αντιμετωπίσει την κομουνιστική απειλή στην Ευρώπη.. Ο Γουστάβο Πέδρο έχει επικρίνει σε σκληρούς τόνους τον αμερικανοκίνητο καταστροφικό «πόλεμο κατά των ναρκωτικών» και έχει ταχθεί υπέρ μιας ισότιμης σχέσης με τις ΗΠΑ, αλλά έχει πάρει σαφείς αποστάσεις και από την κυβέρνηση της Βενεζουέλας.
Πάνω από όλα, η εκλογή του θα αποτελούσε ιστορική τομή στην ιστορία της συντηρητικής Κολομβίας, που κυβερνάται εδώ και δεκαετίες από δεξιές κυβερνήσεις. «Εδώ δεν χρειάστηκε να γίνει στρατιωτική δικτατορία, όπως στις άλλες χώρες», μου είπε ο Ροντρίγκο Γκράντα Εσκομπάρ, ηγετικό στέλεχος της πολιτικής οργάνωσης Comunes, που συγκρότησαν οι πρώην αντάρτες του Farc. «Eiχαμε τον στρατό και τις ΗΠΑ να κάνουν έτσι κι αλλιώς κουμάντο».
Με βίντεο που έχουν κυκλοφορήσει στο διαδίκτυο, οργανώσεις της άκρας δεξιάς απειλούν με ένοπλο αγώνα, αν ο Πέδρο εκλεγεί πρόεδρος. Η προπαγάνδα των αντιπάλων του θυμίζει συνεχώς τη συμμετοχή του στο αντάρτικο. Δύο οδηγοί ταξί με τους οποίους μίλησα χθες, μου είπαν ότι δεν πρόκειται να τον ψηφίσουν ακριβώς λόγω του παρελθόντος του. Απομένει αύριο να διευκρινιστεί, αν οι Κολομβιάνοι θα κοιτάξουν προς το παρελθόν ή προς το μέλλον.