«Γροθιά στο στομάχι» από τις «ανατριχιαστικές λεπτομέρειες» των αποκαλύψεων, των οποίων γινόμαστε κοινωνοί χάρη στην «πολύ καλή δουλειά που έκανε η αστυνομία». Από κοντά και οι άλλοι που, όπως πάντα, «έπεσαν από τα σύννεφα», αλλά και οι πιο πολλοί, που ζητούν τώρα να δοθούν «όλα τα ονόματα στη δημοσιότητα», να καθαρίσει, επιτέλους, ένα «μεγάλο μέρος από το σκοτεινό κύκλωμα» που μολύνει την κοινωνία. Με άλλα λόγια, άλλη μια μεθοδική προσπάθεια να διηγηθούν σαν φτηνό αστυνομικό μυθιστόρημα ένα βαθύ κοινωνικό δράμα. Με πρόθυμους αυτουργούς τα μίντια, που θα βάλουν στην προκρούστια κλίνη της μυθοποίησης, δηλαδή της συσκότισης, τα πάντα.

Αστυνομική επιτυχία, κοινωνική αποτυχία

Πού και πού μονάχα ξεφεύγει κι ακούγεται καμιά φωνίτσα, που παρατηρεί ότι, για να μιλάμε τώρα για μια μεγάλη επιτυχία της αστυνομίας, θα πρέπει να έχει σημειωθεί μια, δυσδιάκριτη από πρώτη ματιά, τεράστια κοινωνική αποτυχία. Όχι μόνο των υπηρεσιών κοινωνικής πρόνοιας και προστασίας των ανηλίκων, των εκπαιδευτικών δομών ή των δομών αλληλεγγύης, αλλά των ίδιων των βάθρων της κοινωνικής μας υπόστασης.

Το αφήγημα που εξηγεί όσα συνέβησαν επί Κολωνώ σαν έργα ανθρωπόμορφων τεράτων, που αρκεί να απομονωθούν από τον υπόλοιπο υγιή κοινωνικό ιστό, για να ξαναβρεί ο κόσμος μας την ισορροπία του, προσφέρει μια ελλιπέστατη εικόνα της πραγματικότητας. Δεν μας λέει τίποτα για το έδαφος της κοινωνικής πραγματικότητας, της επικρατούσας ιδεολογίας, των κοινωνικών προτύπων, της εικόνας της κοινωνικής επιτυχίας, πάνω στο οποίο θα εξακολουθήσουν να φύονται και να ευδοκιμούν τα απάνθρωπα ληστρικά και φονικά ακόμα δίπολα της προσφοράς για εκμετάλλευση, από τη μια, και της ζήτησης για δύναμη και πλούτο με κάθε μέσο, από την άλλη, ως εχέγγυο κοινωνικής επιτυχίας και αναγνώρισης, αλλά και προστασίας των κεκτημένων. Η άσκηση βίας στο εκπορνευμένο ανήλικο κορμί δεν είναι μόνο μια παράνομη και ανήθικη σεξουαλική πράξη, είναι και μια πράξη επιβεβαίωσης της εξουσίας του ισχυρού επί του αδυνάτου. Ο οποίος χρειάζεται τον αδύνατο για να επιβεβαιώσει την υπεροχή του. Χωρίς αυτόν δεν υφίσταται. Η «φυσιολογική» ανισότητα είναι η μήτρα του. Ίσως αρχίσει να μας λέει κάτι η ποινική εμπλοκή της μητέρας της ανήλικης, αν δεν μας έχει πει τίποτα ως τώρα η πραγματικότητα μιας οικογένειας στην επικράτεια της εξαθλίωσης, με οχτώ παιδιά, με ανήμπορο πατέρα, με μάνα χωρίς μόνιμη δουλειά, σε συνθήκες διαρκούς οικονομικής κρίσης και υπονόμευσης του κοινωνικού κράτους.

Με τους από πάνω ή τους από κάτω;

Ο κυρίαρχος λόγος θα επαναλάβει αμέτρητες φορές ότι ο ιδιοκτήτης του μίνι μάρκετ στον Κολωνό χρειαζόταν τις πολιτικές του σχέσεις, τις άκρες του με την αστυνομία, τις χορηγίες του στο αστυνομικό τμήμα και τον ιερό ναό, τη συμμετοχή του στις θρησκευτικές τελετές κουβαλώντας τον σταυρό και στις εθνικές σημαιοφόρος της γαλανόλευκης, για να καλύπτει την αποτρόπαιη δράση του. Απόλυτα εσφαλμένη και παραπλανητική τοποθέτηση. Δεν ήταν κάλυψη, μέσα προστασίας ήταν όλα αυτά. Ήταν έκφραση και συμπλήρωμα της εικόνας της κοινωνικής ανωτερότητάς του. Ήταν «εκείνο που τον σώζει και του δίνει την αιτία». Που επισφραγίζει τη δυνατότητά του να συμπεριφέρεται ως επιτυχημένος, πλούσιος, ισχυρός. Που, τελικά, του επιτρέπει ηθικά να διεκδικεί και να εξασφαλίζει αυτή την ανωτερότητα με κάθε μέσο. Θεμιτό και αθέμιτο. Ηθικό και ανήθικο. Οδηγός δεν ήταν η υποκρισία, αλλά ένα είδος κυνικής ειλικρίνειας: εγώ και οι «δικοί μου» είμαστε οι «από πάνω» και δεν το κρύβουμε.

Το να ανακαλύπτεις και να αποκαλύπτεις ότι ένας τέτοιος τύπος ήταν μέλος, τοπικό στέλεχος της ΝΔ δεν είναι το σημαντικό. Γόνιμη και αποδοτική, και από πολιτική σκοπιά, αναζήτηση είναι να προσπαθείς να δεις αν η ιδεολογία τού απόλυτου ατομικισμού, της ασίγαστης πάλης για την επικράτηση, του μέχρις εσχάτων ανταγωνισμού με έπαθλο την ανάδειξη στην κορυφή πατώντας επί των σωμάτων των ηττημένων, είναι το όχημα που εξασφαλίζει τη δικαιολογία για κάθε τερατούργημα. Γιατί η ζημιά της μέχρι το κόκαλο νεοφιλελεύθερης ΝΔ δεν είναι κάποια συνοικιακά στελέχη της, είναι η ιδεολογία, ο κανόνας του νεοφιλελεύθερου αυταρχισμού, που ποτίζει όλη την κοινωνία. Ακόμα κι αυτούς που αγανακτούν με τα τέρατα, που επιζητούν την ταφή τους, αλλά ζουν τις τακτικές αναστάσεις τους.

Θα μπορούσε, δηλαδή, κι ένας αριστερός να τερατουργήσει στον Κολωνό; Κανείς δεν μπορεί να το αποκλείσει, αν και θα είχε πρόβλημα εσωτερικού διχασμού σε βαθμό σχιζοφρένειας. Ενώ ένας εμποτισμένος και πεισμένος από την ηθική τού ακράτητου ατομικισμού, θα μπορούσε να αναζητήσει μια, έστω κάλπικη, εσωτερική ισορροπία, κρατώντας επιδεικτικά τη γαλανόλευκη, το σταυρό ή ένα κίβδηλο χαρτονόμισμα.

Δεν θα τους μοιάσουμε

Κι όμως, το επιστέγασμα που μας ετοιμάζουν μετά από όλα αυτά, είναι μια συμπτωματική «θεραπεία» με ακόμα πιο σκληρές τιμωρίες. Κάποιοι μιλούν για επαναφορά της θανατικής ποινής, «κρέμασμα θέλουν», άλλοι υποστηρίζουν «όταν λέμε ισόβια, εννοούμε ισόβια», δίχως άδειες, δίχως υπό όρους αποφυλάκιση, δίχως μετριασμό ποινής, με μια λογική παραδειγματικού και απολυμαντικού εγκλεισμού διαρκείας, με σκοπό τη σωτηρία της κοινωνίας. Άλλοι υποδεικνύουν τη χρήση ειδικών φυλακών, όπου η «δικαιοσύνη» αποδίδεται από τους ίδιους τους κρατούμενους. Συχνά παρασύρονται και μη αντιδραστικοί σε μια τέτοια συζήτηση. Λες και ήταν λιγότερο βάρβαρες και σκοτεινές οι κοινωνίες, όταν ίσχυε ο λιθοβολισμός και το οφθαλμόν αντί οφθαλμού ή η εξαγνιστική καύση στην πυρά. Εκτός από τους οπαδούς των αστυνομικών μυθιστορημάτων υπάρχουν και οι οπαδοί των δικαστικών. Που μας καλούν, για να γλιτώσουμε από τα τέρατα, ακόμα και να μοιάσουμε αν χρειαστεί σ’ αυτά. Ο αείμνηστος Μάνος, ο Χατζιδάκις, μας έχει πάντως προειδοποιήσει: πρέπει να ανησυχήσουμε σοβαρά, αν αρχίσουμε να τους μοιάζουμε.