Τρεις διαφορετικές ιστορίες με ζώα, όλες γροθιά στο στομάχι. Η επιστήμη στα χειρότερά της. Αυτό είναι το περιεχόμενο του εξαιρετικού βιβλίου ενός τεχνίτη της γραφής, του Γάλλου Ζοζέφ Αντράς, «Ετσι τους κάνουμε πόλεμο», από τις πολύ καλές «Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου» σε άριστη μετάφραση του Γιώργου Καράμπελα.
Τι συνδέει έναν σκύλο δεμένο και φιμωμένο με την κοιλιά ανοιχτή, ένα μικρό πιθηκάκι που το τυφλώνουν επί τούτου «για τις ανάγκες της επιστήμης» και μια αγελάδα με το μοσχαράκι της που βρίσκεται από την καρότσα ενός φορτηγού στη μέση ενός δρόμου ταχείας κυκλοφορίας;
Το κόκκινο νήμα που συνδέει τις τρεις ιστορίες είναι η ανθρώπινη σκληρότητα απέναντι στα ζώα και -κατά συνέπεια- σε κάθε τι διαφορετικό που υπάρχει στον πλανήτη. Είναι ιστορίες πόνου, βασανιστηρίων και τελικά θανάτου. Ενός θανάτου που δικαιολογείται με τις ακρότητες ενός ορθολογισμού ο οποίος προσεγγίζει τη σχιζοφρένεια, καθώς είναι αποχωρισμένος από κάθε συναίσθημα. Και αυτό απέναντι σε πλάσματα που, αποδεδειγμένα πλέον, διαθέτουν έναν πλούσιο συναισθηματικό κόσμο και μπορούν να βιώνουν τον πόνο, τον αποχωρισμό, τη στέρηση, τον εγκλεισμό, ακόμα και την κατάθλιψη. Αλλά παράλληλα τη χαρά, τον ενθουσιασμό, την αφοσίωση και την ελπίδα. Που ο νοητικός τους κόσμος πολλές φορές ξεπερνά ακόμα και αυτόν πολλών ανθρώπων. Που έχουν την επιθυμία της επικοινωνίας και της επαφής με το είδος μας, παρ’ όλο που συχνά το πληρώνουν με τη ζωή τους.
Θα μου πείτε, γιατί κάποιος να διαβάσει λυπητερές ιστορίες και μάλιστα για ζώα; Μα γιατί μελετώντας τα ζώα μαθαίνουμε πάρα πολλά για εμάς τους ίδιους. Για τα κοινά εξελικτικά μονοπάτια που ακολουθήσαμε με τα περισσότερα απ’ αυτά. Για το κοινό μας DNA και την κοινή μας ιστορία σε αυτόν τον πλανήτη. Η ιστορία του πιθήκου είναι η δική μας ιστορία, έστω και εάν σε κάποιο σημείο οι δρόμοι μας χώρισαν και ακολούθησαν διαφορετικές διαδρομές.
Ο Αντράς μιλά για τον «ωφελιμισμό». Στα βιβλία των σχολικών μου χρόνων έγραφε ότι το τάδε ζώο «χρησιμεύει στον άνθρωπο» για το μαλλί, την προβιά, τα νύχια, το γάλα, το κρέας κ.λπ. Το απόγειο της χρησιμοθηρίας! Ζωντανά πλάσματα, γεμάτα αισθήματα, «χρησιμεύουν για…». Ο άνθρωπος, κυρίαρχος και ιδιοκτήτης του πλανήτη και όσων πλασμάτων ζουν πάνω του! Αλαζονεία, υπερβολή, ύβρις! Το 60% της άγριας ζωής έχει εξαφανιστεί από τη Γη μετά τη δεκαετία του 1970, σύμφωνα με την έρευνα Living Planet Report του WWF.
Ωφελιμισμός όμως σημαίνει κέρδος. «Ο νόμος του κέρδους είναι η τάξη του θανάτου, η καθημερινή τάξη του καθημερινού θανάτου» μάς λέει ο Αντράς, θυμίζοντάς μας πόσο φτηνή είναι η ζωή ενός ζώου μέσω μιας καθημερινής έκφρασης: «τον σκότωσε σαν το σκυλί»! Φτηνές ζωές με ακριβό τίμημα! Και το τίμημα είναι η ψυχική και συναισθηματική (αν)ισορροπία των ανθρώπων, οι οποίοι, ξεκομμένοι από τη φύση, παραδέρνουν μέσα στην τρέλα, τη βία και τη σκληρότητα ενός πολιτισμού που ενδιαφέρεται μόνο για το κέρδος.
Υπάρχει στο βιβλίο και η παράμετρος της γυναίκας και του φεμινισμού. Του αγώνα για την απελευθέρωση από την πατριαρχία, τον σεξισμό και τις διακρίσεις. Ο Αντράς με το βιβλιαράκι αυτό κάνει τη δική του συνεισφορά στα δικαιώματα του ανθρώπου, των ζώων και κάθε διαφορετικού!
