Ντίνα Δασκαλοπούλου | Αυτοί που φεύγουν από τον ΣΥΡΙΖΑ κι αυτοί που μένουν… ● Τι λένε μέλη και φίλοι του ΣΥΡΙΖΑ για την οδυνηρή, κατά γενική ομολογία, εξέλιξη.
Για την Αριστερά της συλλογικής δράσης
Πιστεύω σε μια πολυφωνική, δημοκρατική, μη δογματική Αριστερά, που αγκαλιάζει τη διανόηση και τα κινήματα. Στον ωκεανό στον οποίο βρισκόμαστε, ας προσπαθήσουμε να μην οχυρωθούμε στο ατομικό. Περισσότερο από ποτέ έχουμε ανάγκη την Αριστερά της συλλογικής δράσης.
Τα κομματικά όρια του βουλευτή
Η δημιουργία μια νέας κοινοβουλευτικής ομάδας έχει πολιτικές και συνταγματικές διαστάσεις. Καταρχάς, αλλάζει το κοινοβουλευτικό τοπίο, π.χ. μεταβάλλεται η σύνθεση της Διάσκεψης των Προέδρων της Βουλής και διαφοροποιούνται οι όροι ελέγχου της κυβέρνησης. Κυρίως, όμως, η διάσπαση ενός κόμματος είναι μια κριτική στιγμή για τη λαϊκή κυριαρχία: εκλεγμένα με βάση το πρόγραμμα του κόμματός τους, τα μέλη της Βουλής οφείλουν να μεριμνούν για την υλοποίησή του, ώστε να γίνεται σεβαστή η θέληση του εκλογικού σώματος, όπως αυτή διαμορφώθηκε μέσα από τον εκλογικό ανταγωνισμό. Είναι, επομένως, όχι μόνον ευχέρεια, αλλά και δημοκρατική υποχρέωση του βουλευτή να αποτρέπει την παραβίαση της πολιτικοθεσμικής εντολής που του δόθηκε. Διαφορετικά, μια κομματική ολιγαρχία θα κυριαρχεί στην κοινοβουλευτική ζωή και θα εξουθενώνει τα δημοκρατικά χαρακτηριστικά του αντιπροσωπευτικού συστήματος. Η αποχώρηση των βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ αξιολογείται, λοιπόν, σε σχέση με το πρόταγμα: οι προγραμματικές, προεκλογικές τους δεσμεύσεις προς τον λαό να γίνονται πολιτική και κοινοβουλευτική πράξη, προκειμένου να διαφυλαχθεί το νόημα της δημοκρατικής αντιπροσώπευσης.
Ενας νεοφιλελεύθερος βρήκε την πόρτα ανοιχτή
Είναι τραγικό λάθος του ΣΥΡΙΖΑ το ότι θέλησε να αλλάξει τον τρόπο εκλογής του προέδρου του, έτσι που να μπορεί ο οποιοσδήποτε, χωρίς θητεία στην Αριστερά, να γίνει πρόεδρος. Είναι αρνητική η γνώμη μου για την παρουσία του Στέφανου Κασσελάκη σε αυτή τη θέση, γιατί είναι ένας νεοφιλελεύθερος που βρήκε την πόρτα ανοιχτή και μπήκε. Αυτή την πόρτα ο ΣΥΡΙΖΑ την άφησε ανοιχτή. Ωστε να μπορεί να μπει ο οποιοσδήποτε, χωρίς θητεία και δίχως γνώση πάνω στο τι σημαίνει Αριστερά ή για την Ιστορία της. Φυσικό ήταν, λοιπόν, να γίνει αυτή η διάλυση.
To πρότζεκτ ΣΥΡΙΖΑ τελείωσε
Το ιστορικό εγχείρημα της Αριστεράς που τόλμησε να κυβερνήσει σε μια κοινωνική ρηγμάτωση αργόσβηνε από το 2019, όταν θα έπρεπε να επανεπινοήσει τον εαυτό της και να αναζητήσει ρίζωμα στη διαρκώς μετασχηματιζόμενη κοινωνία της κρίσης. Δεν το έπραξε.
Βυθίστηκε στην κυβερνώσα νοσταλγία ως μόνη πρακτική αναπαραγωγής, ρευστοποίησε την εναπομείνασα ταυτότητα, δεν διέγνωσε εγκαίρως τη Δεξιά Παλινόρθωση, δεν αφουγκράστηκε τα ρεύματα της υλικής και βιοπολιτικής ανασφάλειας. Κυνήγησε το ανεύρετο Κέντρο και το φάντασμα της πτωχευμένης μεσαίας τάξης και δεν τα συνάντησε. Ελιωσε μες στη δύσθυμη νέα κανονικότητα.
Κλείνει ένας ιστορικός κύκλος 15ετίας, με κέντρο τη Μεγάλη Κρίση 2008-2018. Στον επόμενο κύκλο Αριστεράς θα πρωταγωνιστούν τα παιδιά της κρίσης, αυτά που προσώρας σιωπούν.
Αποχώρηση επιβεβλημένη και αναγκαία
Πάντα είναι σημαντικό να αποφασίζει κάποιος σύμφωνα με τη συνείδησή του και μάλιστα όταν είναι βουλευτής. Θεωρώ ότι η αποχώρηση ήταν επιβεβλημένη και αναγκαία και καλώς έγινε και πραγματικά περιμένω τον νέο πολιτικό φορέα που ελπίζω να δημιουργηθεί από τους αποχωρήσαντες ώστε να υπάρξει εκπροσώπηση εκείνων των ιδεών που μοιάζουν να μη χωρούν πια στο παλιό κομμάτι της αξιωματικής αντιπολίτευσης όπως αυτό διαμορφώθηκε μετά την εκλογή του νέου προέδρου και τις εξελίξεις όπως διαδραματίστηκαν. Δεν θεωρώ ότι πρόκειται για διάλυση αλλά για αναγκαία διάσπαση, όπως θεωρούσα και το 2015.
Το τέλος ενός κύκλου
Η χθεσινή εξέλιξη ήταν μοιραία και αναμενόμενη. Ακόμα ένα δραματικό επεισόδιο στη διαδικασία αποσύνθεσης του ΣΥΡΙΖΑ που ξεκίνησε με τις δύο μεγάλες ήττες των βουλευτικών εκλογών. Η εκλογή Κασσελάκη δημιούργησε έναν επακόλουθο σεισμό, σφραγίζοντας έτσι έναν υπερδεκαετή κύκλο ανόδου και πτώσης. Ο ΣΥΡΙΖΑ είχε μπει σε μια περίοδο μακράς φθοράς πολλά χρόνια πριν, καταγράφοντας μια σειρά από στρατηγικές ήττες που ποτέ δεν ανέλυσε. Αποκορύφωμα αυτής της διάβρωσης ήταν το αδιέξοδο της περιόδου 2019-2023, όταν έδειξε απόλυτη αδυναμία να παράξει αντιπολιτευτικό λόγο και να προχωρήσει στις απαιτούμενες αλλαγές. Αυτά όμως είναι το παρελθόν. Στο παρόν οι εξελίξεις στον ΣΥΡΙΖΑ αφορούν άμεσα ολόκληρο τον χώρο της Κεντροαριστεράς. Η ρευστότητα συνεχίζεται, το τοπίο αναδιατάσσεται.
Η αποχώρηση δείχνει ωριμότητα και θάρρος
Ενα όνομα, μια ονομασία, ποτέ δεν είναι απλώς ένα όνομα ή ονομασία. Κουβαλάει την ιστορία του, τις καλές και τις κακές στιγμές του, τις επιτυχίες και τις αποτυχίες του. Συνδέεται με ό,τι έχει ορίσει και καθορίσει. Οταν είσαι με την πλάτη στον τοίχο, όταν το οικείο γίνεται ανοίκειο ή ίσως και απωθητικό, όταν το κλίμα δεν σε σηκώνει κι όλες οι μάχες μοιάζουν εκ προοιμίου μάταιες, το να τα μαζέψεις και να φύγεις δεν σημαίνει παραδοχή ήττας. Το αντίθετο. Δείχνει ωριμότητα και θάρρος. Δείχνει ότι έχεις τα μάτια ανοιχτά. Οτι έχεις συναίσθηση του τι γίνεται γύρω σου. Δεν συνδέεις πια το όνομά σου με αυτό το όνομα. Οσο επώδυνο και δύσκολο κι αν είναι, πάντα είναι μια ώθηση προς τα μπρος.
Να επεξεργαστούμε τις έννοιες της ήττας και της μελαγχολίας
Πρώτα σαν τραγωδία και μετά σαν φάρσα. Αυτή η φράση γυρνάει στο μυαλό, όσο παρακολουθώ από απόσταση και με έντονη, συχνά, αποστροφή τις εξελίξεις στο κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Και σκέφτομαι ότι αυτή η εποχή αναδιανομής που ζούμε, αναδιανομής όχι μόνο συμβολικού και οικονομικού κεφαλαίου αλλά και πόλων εξουσίας, σημασιοδότησης και αντιπροσώπευσης, δεν θα ήταν δυνατόν να αφήσει ανέγγιχτο τον ιδεολογικό πόλο της ανανεωτικής Αριστεράς, πόσο μάλλον όταν ο κύριος πολιτικός φορέας του στη χώρα βρέθηκε στην εξουσία με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Εν μέσω αυτών των ανακατατάξεων, όμως, φαίνεται ερειπωμένο το πεδίο των νέων συλλογικών οραμάτων. Κοινώς μοιάζει σήμερα παρανοϊκό να μιλάς για ουτοπίες και συλλογικά οράματα, αλλά δεν ισχύει καθόλου το ίδιο όταν μιλάμε για δυστοπίες. Βέβαια, συλλογικά οράματα δεν παράγουν τα ίδια τα κόμματα· στην καλύτερη 
περίπτωση τα αποκρυσταλλώνουν. Νέα φαντασιακά παράγονται στο πεδίο της κοινωνίας και συχνά -στο κομμάτι που με αφορά περισσότερο- και της τέχνης. Και είναι σε αυτά τα πεδία που νομίζω ότι δεν θα ήταν κακό να επεξεργαστούμε τις έννοιες της ήττας και της μελαγχολίας. Οι ιδέες της ισότητας και της κοινωνικής δικαιοσύνης δεν τελειώσανε εδώ. Εχουν μακρά διαδρομή να κάνουν. Ισως, όμως, η μόνη ρωγμή ελπίδας να μπορεί να φανεί μέσα από τη μελαγχολία, που προξενεί η παραδοχή της πρόσκαιρης ήττας αυτών των ιδεών.
Πολύ δύσκολη η επόμενη μέρα
Η χθεσινή διάσπαση του ΣΥΡΙΖΑ είναι γεγονός εξαιρετικά αρνητικό για την Αριστερά στη χώρα μας και εξαιρετικά λυπηρό για όσους αγωνιστήκαμε στον χώρο της κομμουνιστικής, ριζοσπαστικής και ανανεωτικής Αριστεράς τόσο πριν από την ίδρυση του ΣΥΡΙΖΑ όσο και μετά, όσους συμπορευτήκαμε στη λαμπρή πορεία του.
Σύμφωνα με το κλισέ, οι ευθύνες βαραίνουν και τις δύο πλευρές· αλλά ενώ έχω να προσάψω τεράστια λάθη τακτικής στους αποχωρούντες, πρέπει να τονίσω ιδιαίτερα μια καλοσχεδιασμένη και αδίστακτη εκστρατεία μίσους, δολοφονίας χαρακτήρων και συκοφαντίας από την πλευρά της πλειοψηφίας, μια νεοαυριανιστική εκστρατεία που άρχισε την επόμενη μέρα της παραίτησης του Αλέξη Τσίπρα και που κατάφερε να χρεώσει την παραίτηση Τσίπρα, τη συντριβή στις εκλογές του 2019 και όλα τα άλλα δεινά στους αντιπάλους του Παύλου Πολάκη, ο οποίος αναδεικνύεται στο μοιραίο πρόσωπο της διάσπασης.
Η επόμενη μέρα θα είναι πολύ δύσκολη και για τον εναπομένοντα ΣΥΡΙΖΑ και για όποιο νέο σχήμα προκύψει από τη διάσπαση, ενώ φοβάμαι πως πολύς κόσμος θα γυρίσει την πλάτη και στους μεν και στους δε και θα προτιμήσει την (ελπίζω, προσωρινή) αποστράτευση. Οσο κι αν θα ήθελα να κλείσω με μια νότα αισιοδοξίας, μου είναι αδύνατο.
