Βρέθηκα σε μια χριστουγεννιάτικη συναυλία στο κέντρο της Αθήνας. Μικροί και μεγάλοι μαζεύτηκαν για να απολαύσουν την υψηλής αισθητικής ερμηνεία της μπάντας μέσα στις γιορτινές ώρες. Την ίδια στιγμή, όσο παρακολουθούσα με το χαμόγελο στα χείλη, με πλησίασε μια δημοσιογράφος τηλεοπτικής εκπομπής. Με κοίταξε βαθιά στα μάτια για τουλάχιστον ένα λεπτό και μου απηύθυνε τον λόγο: “Are you here for vacation?”. «Μένω εδώ», της είπα. Ελαφρώς παραξενεμένη μου είπε «Α, άρα δεν είστε τουρίστρια». «Όχι», της είπα. Έφυγε λοιπόν μαζί με τον καμεραμάν και η κυρία δίπλα μου μού είπε γελώντας με την κατάσταση, «Άρα, είσαι Ελληνίδα». Της είπα πως είμαι Ελληνίδα, άλλο που δεν το πιστεύουν πολλοί. Η συζήτηση έκλεισε από πλευράς της με ένα «Ντάξει, λογικό».

Θα μου πείτε γιατί ξεκινάω με αυτό το βιωματικό παράδειγμα και δεν σας εξιστορώ γραμμικά την εμπειρία μου ως Αφροελληνίδα στη χώρα. Στόχος, νομίζω, είναι να δείξω πόσο συχνή είναι η ασυνείδητη προκατάληψη του κόσμου απέναντι στην ταυτότητά μου. Είμαι η Βανέσα Εβμπουομάν, λοιπόν, ή αλλιώς Νίκη, όπως με φωνάζουν όλ@. Καταγωγή η Νιγηρία, γέννηση, φοίτηση, και ζωή η Αθήνα. Αν η επόμενη ερώτησή σας είναι αν έχω βιώσει ρατσισμό στη χώρα, η απάντηση είναι «ναι, με τόνο»! Δεν υπάρχει κοινωνία που να μη χαρακτηρίζεται από ρατσιστικά, ομοφοβικά και άλλα ακραία χαρακτηριστικά, γι’ αυτό και θα πρέπει να ρηματοποιούμε τέτοιες καταστάσεις σε καθημερινή βάση. Ο όρος «αφροέλληνας» κρύβει τόσα στοιχεία που ούτε εγώ η ίδια δε μπορώ να περιγράψω, οπότε προτιμώ να με περιγράφω ως μαύρη γυναίκα στην Ελλάδα.

Η Νίκη δυσκολεύεται να σας αναλύσει το βίωμά της γραπτά, γιατί δεν ξέρει από που να ξεκινήσει. Από το ότι είναι η μόνη μαύρη γυναίκα στους περισσότερους κύκλους που βρίσκεται; Από το ότι πλαισιώνεται στη φούσκα της τουρίστριας, καθώς ο λευκός Έλληνας ή η λευκή Ελληνίδα αδυνατεί να της μιλήσει στα ελληνικά εξαρχής; Από το ότι δε μπορεί να αφήσει ασχολίαστη την πολιτιστική ιδιοποίηση της αφρικανικής κουλτούρας που παρατηρεί στους Έλληνες ή τις Ελληνίδες με τα «ράστα» που βρίσκονται εντελώς τυχαία στην μόδα κάθε καλοκαίρι; Η Νίκη αδυνατεί να περιγράψει τη φετιχοποίησή της ως μαύρη γυναίκα σε διαφυλετικές σχέσεις ή σε κέντρα διασκέδασης με τον κάθε λευκό ή την κάθε λευκή να της λέει ότι «του αρέσει πάρα πολύ η σοκολάτα» ή ότι «σε άλλη ζωή θα ήθελε να είναι μαύρη γυναίκα». Η Νίκη κραυγάζει σε κάθε μάθημα της σχολής από μέσα της τη λέξη «αποικιοκρατία», τόσο για τον κόσμο όσο και για την Ελλάδα (ναι, είμαστε συνυπεύθυνοι σ’ αυτό), αλλά την έχει ακούσει ελάχιστα τα τελευταία τέσσερα χρόνια. Η Νίκη δεν αρκείται στο ότι έχει την ελληνική ιθαγένεια που πήρε με χίλια ζόρια, καθώς το χαρτί αυτό δεν έχει λύσει τις παραπάνω ανησυχίες της. Η Νίκη κουράστηκε με την αποποίηση της ευθύνης από τον κάθε λευκό ή την κάθε λευκή ως προς τον ρόλο που διαδραματίζουν στη διαιώνιση του φυλετικού ρατσισμού. Και για να μην γίνομαι νάρκισσος, οι μαύροι άνθρωποι στην χώρα ζητούν την αναγνώριση και τον σεβασμό της ταυτότητάς τους την οποία και στερεί η ελληνική κοινωνία. Δε θεωρώ ότι έχω αναλύσει αρκετά το ζήτημα της ορατότητας των Αφρικανών στη χώρα, ίσως επειδή δεν είμαστε ορατοί. Επίσης, ακριβώς επειδή το ελληνικό λεξιλόγιο με περιορίζει στο να περιγράψω αυτές τις καταστάσεις ορθά, αποτελεί κίνητρο για προβληματισμό. Το μόνο σίγουρο είναι ότι η ορατότητα αποτελεί τη μέγιστη πολιτική πράξη και δε σκοπεύω να σταματήσω να μιλάω μέχρις ότου βρω ποια είναι η θέση μου στην Ελλάδα ως μαύρη γυναίκα και αποδείξω στην χθεσινή κυρία ότι «όχι, δεν είναι λογική η κατάσταση αυτή»!

Βανέσα (Νίκη) Εβμπουομάν,
φοιτήτρια στο Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιώς