Με τα μέχρι στιγμής πολιτικά δεδομένα, ένα συμπέρασμα αβίαστα μπορεί να προκύψει: ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι πλέον ένα πολιτικό υποκείμενο ή κόμμα μαρξιστικού τύπου, που καθορίζεται από το συγκεκριμένο ιδεολογικό και αξιακό του φορτίο, με ταξικές και κοινωνικές αναφορές, και αντιμάχεται το σύστημα συγκρότησης των καπιταλιστικών κοινωνικών σχηματισμών. Ο ΣΥΡΙΖΑ, δηλαδή, δεν είναι ένα πολιτικό κόμμα τη θέση του οποίου μπορείς να προσδιορίσεις με σαφήνεια σε σχέση με το δίπολο Αριστερά-Δεξιά. Αντίθετα, είναι ένα κόμμα-υβρίδιο που διακατέχεται από δύο ψυχές, μία αριστερή και μία συστημική.
Η «συστημική ψυχή» εκφράζεται από τον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ, Αλ. Τσίπρα, και το περιβάλλον του και είναι πλειοψηφική στα μέλη, τους φίλους και τους οπαδούς του. Η «αριστερή ψυχή» μάχεται για να διατηρήσει ζωντανά τα ιδεολογικά και αξιακά χαρακτηριστικά του ΣΥΡΙΖΑ, όπως αυτά έχουν προκύψει από την αριστερή του μήτρα, είναι μειοψηφική και αυτή τη στιγμή εκφράζεται από την τάση της «Ομπρέλας».
Με αφορμή τον πόλεμο στην Ουκρανία, η επίσημη στάση του ΣΥΡΙΖΑ, όπως αυτή εκφωνήθηκε στη Βουλή από τον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ και στη συνέντευξη στον ΑΝΤ1, είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα του συστημικού λόγου του μεταλλαγμένου ΣΥΡΙΖΑ, της αποδοχής του πολιτικού ρεαλισμού, που επιτάσσει τη συμπόρευση με τις επιλογές του ΝΑΤΟ, των ΗΠΑ και της Ε.Ε. Για ένα κόμμα της ριζοσπαστικής Αριστεράς δεν αρκεί να αναδεικνύεις τις αντιφάσεις της Δύσης, τις α λα καρτ επικλήσεις του Διεθνούς Δικαίου και συνακόλουθα να συγκαλύπτεις τον ρόλο των δυτικών δυνάμεων στην εξώθηση της Ρωσίας στην εισβολή, μην καταδικάζοντας και τα δύο στρατόπεδα στο πλαίσιο του ενδοκαπιταλιστικού και ενδοϊμπεριαλιστικού ανταγωνισμού. Αντίθετα, θα πρέπει να διεκδικείς με σαφήνεια τη μη ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ και τη σημερινή Ε.Ε., η οποία έχει χρησιμοποιηθεί και χρησιμοποιείται για την περίπτωση της Ουκρανίας από το ΝΑΤΟ ως δέλεαρ για την ολοκληρωτική ενσωμάτωση των χωρών του πρώην ανατολικού μπλοκ στη Δύση.
Η «συστημική ψυχή» του ΣΥΡΙΖΑ επίσης προκύπτει αβίαστα από το πολιτικό σχέδιο που υλοποιεί τα τελευταία δυόμισι χρόνια, που συμπυκνώνεται στη μετάλλαξή του σε ένα πολιτικό μόρφωμα απροσδιόριστης ή έστω θολής ιδεολογικής αναφοράς, άλλοτε ως Κεντροαριστερά, άλλοτε ως προοδευτική σοσιαλδημοκρατία και άλλοτε ως προοδευτική παράταξη.
Οι κοινωνικές του αναφορές απευθύνονται πλέον στον «μεγάλο αστερισμό των ενδιάμεσων κοινωνικών στρωμάτων», όπως αυτά αυτοπροσδιορίζονται, ανεξαρτήτως της θέσης τους στις σχέσεις παραγωγής και της οικονομικής τους καταστάσης, με βασικό αίτημα μια αποτελεσματική διακυβέρνηση που θα διαχειρίζεται ένα κράτος αξιοποιώντας τεχνοκράτες διαχειριστές, γνώστες των καλών πρακτικών για τη ρύθμιση των πολύπλοκων και πολύμορφων κοινωνικών αντιθέσεων. Εδώ αξίζει αναφορά στο σημαντικό βιβλίο των Bickerton και Accetti, Technopopulism: The New Logic of Democratic Politics, Oxford, 2021, όπου χαρακτηρίζονται ως «τεχνολαϊκιστικά» κόμματα όπως οι Podemos, το Κίνημα των 5 Αστέρων, το κόμμα του Μακρόν και το New Labour Party του Μπλερ, με τον ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. του Τσίπρα να «κουμπώνει» απόλυτα, κατά τη γνώμη μου, με τα παραπάνω βασικά χαρακτηριστικά.
Ο ΣΥΡΙΖΑ, όπως και τα άλλα δύο συστημικά κόμματα Ν.Δ. και ΚΙΝ.ΑΛΛ., λειτουργούν και συνδιαμορφώνουν το νέο πολιτικό πλαίσιο εντός του οποίου υπάρχει ο πολιτικός ανταγωνισμός, αλλά αυτός εξαντλείται σε επιχειρήματα για το ποιος είναι ο καλύτερος διαχειριστής, εξοπλισμένος με το καλύτερο τεχνοκρατικό και επιστημονικό προσωπικό, για την αποκατάσταση μιας κανονικότητας, άρα και της συνέχισης του ίδιου συστήματος. Αυτό φαίνεται άλλωστε ότι είναι το πλειοψηφικό αίτημα της ελληνικής κοινωνίας σήμερα (δες «Εποχή», 26-27/2, έρευνα Eteron).
Το νέο αυτό πολιτικό πλαίσιο εντός του οποίου διεξάγεται σήμερα ο πολιτικός ανταγωνισμός ως μεταδημοκρατία στηρίζεται σε δύο πυλώνες απότοκα των σοβαρών κοινωνικών μετασχηματισμών του δεύτερου ημίσεος του 20ού αιώνα: Στην επίκληση της «κοινής λογικής», της συνείδησης δηλαδή που διαμορφώνουν οι άνθρωποι αποκομμένοι από τη βασανιστική αναλυτική επεξεργασία των κοινωνικών γεγονότων και της θεωρητικής και ιδεολογικής επεξεργασίας που τα παραδοσιακά κόμματα της Αριστεράς συντελούσαν εντός των οργανώσεών τους.
Και, δεύτερον, της μεγάλης «γνωσιακής επέκτασης» που έχει εμπεδωθεί από τη μαζική διακίνηση πολύμορφων πληροφοριών διά του διαδικτύου, των ψηφιακών πλατφορμών, των ΜΜΕ, των social media, δηλαδή των μηχανισμών ελέγχου αντιλήψεων του συστήματος. Αυτή η «γνωσιακή νοημοσύνη» όμως δημιουργεί εξατομικευμένα υποκείμενα που έχουν την ψευδαίσθηση ότι συμμετέχουν στο πολιτικό γίγνεσθαι εφόσον, π.χ., ψηφίζουν επικυρώνοντας τον έναν και μοναδικό αρχηγό του κόμματός τους και «αποφασίζουν» μέσω δημοψηφισμάτων σε πλατφόρμες για δευτερεύουσες πολιτικές επιλογές.
Ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ κινείται μέσα σε αυτό το πολιτικό πλαίσιο, αξιοποιώντας την κοινή λογική των μελών, των οπαδών και των ψηφοφόρων του κόμματος, που ικανοποιούνται αποκλειστικά με το αίτημα της επανόδου στην κυβέρνηση και της απομάκρυνσης της Ν.Δ. του Μητσοτάκη. Τούτων δοθέντων τα επίδικα ζητήματα του επικείμενου Συνεδρίου, που αφορούν το πολιτικό σχέδιο που υλοποιεί η «συστημική ψυχή» του ΣΥΡΙΖΑ και τις καταστατικές ανατροπές με κυρίαρχο τον τρόπο εκλογής του προέδρου και της Κεντρικής Επιτροπής από τα μέλη του κόμματος εμφανίζονται να είναι χαμένα.
Ομως για την «Ομπρέλα» και την αριστερή αντιπολίτευση γενικώς ανοίγεται «πεδίον δόξης λαμπρόν» για την καταγραφή, διάδοση και αποσαφήνιση των πολιτικών διαφορών που αποτυπώνονται στο «Κείμενο συμβολής», για το σύνολο των μελών του κόμματος και της ελληνικής κοινωνίας. Απαραίτητη είναι η διευκρίνιση ότι αυτά τα επίδικα δεν θα τελειώσουν με το Συνέδριο αλλά θα συνεχιστούν και θα αποτιμηθούν από όσα θα ακολουθήσουν τις επόμενες εκλογές, διότι τότε θα είναι η κρίσιμη στιγμή, «όταν θα κάνουμε ταμείο», να κρίνουμε την πορεία της Αριστεράς για αρκετές δεκαετίες.
Μέλος της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ
