Το καταθλιπτικό αποτέλεσμα των εκλογών της περασμένης Κυριακής, μπορεί να αναλυθεί από πολλές μεριές. Υπάρχει, ωστόσο, μία πλευρά που προέχει και επείγει να τονιστεί: η υπερψήφιση της προγραμματικής πρότασης του κυβερνώντος κόμματος με ένα ποσοστό που ούτε η ηγεσία της ΝΔ μπορούσε να φανταστεί, ενδέχεται να μην αποτελεί απλά μια περιφανή εκλογική νίκη, αλλά και μια ένδειξη βαθύτερων αλλαγών τουλάχιστον σε ένα σημαντικό τμήμα της κοινωνίας.
Δεν ξέρω αν θα πρέπει να μιλήσουμε ήδη για ιδεολογική ηγεμονία μιας νεοφιλελεύθερης και ταυτόχρονα αυταρχικής αντίληψης, αλλά αν υπάρξουν τα στοιχεία που θα μας το επιτρέψουν, οφείλουμε να το κάνουμε με τρόπο που δεν θα ενοχοποιεί κυρίως τις επιλογές μιας τόσο μεγάλης μερίδας, αλλά θα αναδεικνύει τις ευθύνες των πολιτικών δυνάμεων και προτάσεων, που δεν μπόρεσαν να αποτρέψουν μια τέτοια εξέλιξη. Γιατί το εκλογικό αποτέλεσμα σημαίνει ίσως αποδοχή του αφηγήματος της σταθερότητας σε μια ήδη χαραγμένη και εφαρμοσμένη νεοφιλελεύθερη πορεία, αλλά μπορεί να προκύπτει από την έλλειψη αξιόπιστης εναλλακτικής προγραμματικής πρότασης.
Λίγο πιο έξω απ’ την αυλή μας
Αν έτσι έχουν τα πράγματα, τότε από τις πρώτες αντιδράσεις των κομματικών επιτελείων της αντιπολίτευσης δεν φαίνεται να γίνεται αντιληπτός ο ελέφαντας που έχει εγκατασταθεί στο δωμάτιο. Αν εξαιρέσει κανείς τον ΣΥΡΙΖΑ, που μετά το σοκ έχει ζωτική ανάγκη να βγάλει άμεσα συμπεράσματα και να αντιδράσει αποτελεσματικά από την κορυφή ως τα νύχια, ώστε να αντέξει, να ενισχύσει τη θέση του στις 25/6 και να αποτελέσει τον αριστερό εκφραστή μιας τέτοιας αξιόπιστης προγραμματικής πρότασης, στα υπόλοιπα κομματικά επιτελεία φαίνεται να επικρατεί ένα επικίνδυνο κλίμα συγκρατημένων ή μη πανηγυρισμών, καθώς μέσα στη μεγάλη ήττα ανιχνεύουν ψήγματα κομματικής επιτυχίας. Μικρά μεν, αλλά ικανά να κρύψουν από το οπτικό πεδίο την απογοητευτική μεγάλη εικόνα και να οδηγήσουν στο συμπέρασμα ότι η πολιτική υποχρέωση όλων περιορίζεται στο να φροντίζει ο καθένας, σαν καλός νοικοκύρης, την αυλή του.
Το να χαίρεσαι επειδή έπιασες τον πολυπόθητο στόχο του διψήφιου ποσοστού ή επειδή πρόσθεσες μιάμιση εκατοστιαία μονάδα στο ποσοστό σου, είναι θεμιτό και αναγκαίο. Το γνωρίζουν αυτό όσοι έχουν βιώσει χαμηλές πτήσεις. Το σημαντικό, όμως, είναι πώς θα χρησιμοποιήσεις αυτό το μικρό όφελος, σε ποιο λογαριασμό θα το καταθέσεις. Γιατί, αν αληθεύει ότι ο ελέφαντας στρογγυλοκάθισε στο δωμάτιο και επειδή δεν υπήρξε αξιόπιστη εναλλακτική πρόταση, τότε, κοντά στο νου κι η γνώση, δεν συνιστούν εναλλακτική ούτε η μετάθεση της λύσης των προβλημάτων στο αόρατο μέλλον ούτε η φαγοκύττωση των γειτόνων, προκειμένου να αποκτήσουμε τον αντίπαλο αυτοδύναμο ελέφαντα, όταν και όποτε αυτό ήθελε προκύψει. Με φανερό τον κίνδυνο, τελικά, και ο «δικός μας» να μοιάσει απελπιστικά με τον αντίπαλο, με όλες τις παραχωρήσεις που σε οδηγεί η λογική του πολιτικού σουπερμάρκετ.
Το μέσο κάηκε, ο σκοπός παραμένει
Είναι αλήθεια ότι ο νεοφιλελεύθερος πυρπολητής έκαψε, όπως είχε στόχο, την απλή αναλογική για απροσδιόριστο προς το παρόν διάστημα. Όπως, όμως, έχει ήδη φανεί στην πράξη, το εκλογικό σύστημα δεν αποτελεί το σκοπό, είναι το μέσο, που, παρεμπιπτόντως, δεν μας εξασφαλίζει από ανεπιθύμητες εξελίξεις. Αυτό που κανένας πυρπολητής δεν μπορεί να κάψει, είναι η στρατηγική του συνασπισμού πολιτικών και κοινωνικών δυνάμεων, με στόχο τη συγκέντρωση υπέρτερης και ικανής ισχύος για την επίτευξη άμεσων, μεσοπρόθεσμων, αλλά και μακροπρόθεσμων στόχων. Να ένας ακόμη λόγος να βγει ενισχυμένος ο ΣΥΡΙΖΑ στις 25/6, ώστε να ευνοηθεί αυτή η στρατηγική, αντί να παραδοθούμε σε έναν καταστροφικό ανταγωνισμό εντός των τειχών της αντιπολίτευσης, τον οποίο τόσο επιθυμεί η ΝΔ.
Επειδή μερικές φορές συμβαίνει να πετάμε χρήσιμα αντικείμενα μαζί με τα απόνερα, αναζητώντας τι έφταιξε και δοκιμάζοντας διορθωτικά ή ανατρεπτικά μέτρα, που θα μπορούσαν να διώξουν τον ελέφαντα από το δωμάτιο, αυτό που χρειάζεται τώρα είναι να αποφύγουμε την αναθεώρηση διατάξεων του διαχρονικού συντάγματος της αριστεράς περί πολιτικής συμμαχιών. Και να καταβάλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια να επικρατήσει η λογική της συνεργασίας και στις όμορες πολιτικές δυνάμεις. Όπως έχουν αποδείξει φίλιες δυνάμεις της ριζοσπαστικής αριστεράς στην ευρωπαϊκή ήπειρο αλλά και στην αντίπερα ακτή του Ατλαντικού, ο καημός τους δεν είναι ποιος θα ηγείται σε τέτοιες συμμαχίες. Αν η δράση τους και ο σταθερός προσανατολισμός τους τις καταστήσουν ηγεμονικές, τόσο το καλύτερο. Ξέρουν, άλλωστε, ότι οι στενοί δεσμοί τους με τις λαϊκές τάξεις και η δράση τους δίπλα σ’ αυτές αποτελούν την ουσιαστική δύναμη και συμβολή τους. Εκεί δίνονται και κερδίζονται οι αγώνες. Αυτή είναι η έγνοια τους, με βάση αυτή οφείλουν να δομούνται, με αυτή ως οδηγό να δρουν και να διεκδικούν τα πρωτεία, όχι λόγω καταγωγής.
Εύλογο το ερώτημα: τα έκανε όλα αυτά ο ΣΥΡΙΖΑ; Όχι. Ακόμα και τη δική του επιλογή, την απλή αναλογική, δεν την υπηρέτησε, δεν την υποστήριξε ως στρατηγικό σχέδιο. Αμφιταλαντεύεται μεταξύ μιας λογικής από μηχανής συνεργασιών και αφομοίωσης ετερόκλητων στοιχείων. Με αποτέλεσμα να μην πείθει ως ενωτική δύναμη που αναλαμβάνει το ρόλο του συνδετικού ιστού και εμπνέει όχι μόνο τη λογική της συσπείρωσης δυνάμεων της αριστεράς, που αποτελεί το έδαφος πάνω στο οποίο ο ίδιος ιστορικά δημιουργήθηκε, αλλά και τη λογική της συνεργασίας ευρύτερων δυνάμεων, που ενδέχεται να είναι αριθμητικά υπέρτερες, αλλά πολιτικά υποδεέστερες μέσα στην αδυναμία τους να συστήσουν κοινή αξιόπιστη εναλλακτική. Είναι κι αυτή μια κριτική που οφείλει στον εαυτό του.
