Μέσα στα εφτά χρόνια της ενασχόλησής του με την κεντρική πολιτική σκηνή, ο -υπό αποχώρηση πλέον- ηγέτης των Podemos πρόλαβε να ταρακουνήσει πολλές φορές τα νερά της, να αντιπαρατεθεί ρωμαλέα με συντρόφους και αντιπάλους, να στραφεί από τον ριζοσπαστισμό στη σοσιαλδημοκρατία, να συγκυβερνήσει με τους Σοσιαλιστές και να ηττηθεί κατά κράτος στη Μαδρίτη, όπου έγραψε μόνος του τον επίλογο της ιστορίας του.

«Aπέτυχα. Δεν καταφέρνω να ενώσω. Εγινα ένας αποδιοπομπαίος τράγους που ξυπνάει το χειρότερο σε εκείνους που θέλουν να καταστρέψουν τη δημοκρατία». Με αυτά τα λόγια, ο αρχηγός του Podemos, Πάμπλο Ιγκλέσιας, ανακοίνωνε πριν από λίγες μέρες την απόφασή του να εγκαταλείψει όλα του τα πολιτικά αξιώματα και την ενεργό πολιτική μετά τα απογοητευτικά αποτελέσματα στις τοπικές εκλογές της Μαδρίτης, κλείνοντας έτσι μια ιλιγγιώδη επταετή πορεία στο ίδιο μέρος όπου ξεκίνησε.

Ηταν Γενάρης του 2014 σε ένα θέατρο της Μαδρίτης, όταν μια ομάδα αριστερών πανεπιστημιακών και ακτιβιστών οργάνωσε μια πολιτική εκδήλωση που θα γινόταν η απαρχή ενός κόμματος το οποίο θα τάραζε τα λιμνάζοντα ύδατα της ισπανικής πολιτικής σκηνής και θα έφερνε σε πρώτο πλάνο τα αιτήματα του «κινήματος των αγανακτισμένων», που είχε αφήσει έντονα το σημάδι του τρία χρόνια νωρίτερα.

Επικεφαλής τους, ο 36χρονος τότε Πάμπλο Ιγκλέσιας, λέκτορας Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Complutense και παρουσιαστής διαδικτυακής πολιτικής εκπομπής. Ένα παιδί στο οποίο οι αριστεροί γονείς του του έδωσαν το όνομα Πάμπλο προς τιμήν του Πάμπλο Ιγκλέσιας, του ιδρυτή του Σοσιαλιστικού Κόμματος, και που στα 14 έγινε μέλος της Κομμουνιστικής Νεολαίας. «Στις πλατείες είπαμε “ναι, μπορούμε”. Κι ερχόμαστε τώρα εδώ για να πούμε ότι μπορούμε». Μπορούμε = Podemos στα ισπανικά.

Και μπόρεσαν. Λίγους μήνες αργότερα, το Podemos έκανε τη μεγάλη έκπληξη εκλέγοντας πέντε ευρωβουλευτές και ο μέχρι τότε άγνωστος Ιγκλέσιας, επικεφαλής του ευρωψηφοδελτίου, έγινε το πρόσωπο της ημέρας. Χωρίς γραβάτα, με τη χαρακτηριστική αλογοουρά του και με έναν λόγο οξύ και συγκρουσιακό όταν ήθελε να στηλιτεύσει τα προνόμια των τραπεζών και της ελίτ, της «κάστας», όπως έλεγε, για να μιλήσει για τους «από κάτω», έγινε πρόσωπο αναφοράς για τους προοδευτικούς ανθρώπους που δεν καλύπτονταν πια από τα υπάρχοντα κόμματα και κόκκινο πανί για το πολιτικό και μιντιακό κατεστημένο.

«Αν κάτι δεν απέφυγε ποτέ ο Ιγκλέσιας είναι οι αντιπαραθέσεις. Με τους δικούς του και με τους απέναντι. Με τους δημοσιογράφους και τους ιδιοκτήτες των ΜΜΕ. Με τις μεγάλες εταιρείες ή τους δικαστές. Οι μονομαχίες τον τρέφουν, ασχέτως αν θα τις χάσει ή θα τις κερδίσει», έγραφε η αριστερή ιστοσελίδα El Diario, σκιαγραφώντας μια προσωπικότητα πληθωρική, χαρισματική και συγκεντρωτική, που αποτέλεσε το ατού και συγχρόνως την αχίλλειο πτέρνα του.

Ο Πάμπλο Ιγκλέσιας ενέπνευσε, αλλά και πολεμήθηκε όσο λίγοι πολιτικοί, από τη στιγμή που έσκασε στο προσκήνιο μέχρι και την προ ημερών ανακοίνωσή του ότι αποχωρεί από τα πάντα. Αγγιξε κι εμάς και συμπορεύθηκε για λίγο μαζί μας στα χρόνια της αντιμνημονιακής αθωότητας. Ποιος δεν θυμάται το περίφημο «ΣΥΡΙΖΑ, Podemos, venceremos»; Η συνέχεια, βέβαια, είναι γνωστή. Η συνθηκολόγηση του ΣΥΡΙΖΑ μετά το δημοψήφισμα και ο εναγκαλισμός του με τη μνημονιακή πολιτική δεν άφησαν ανεπηρέαστο ούτε το Podemos. Αλλά, δεν ήταν φυσικά ο μόνος ούτε και ο βασικός λόγος για τη μετέπειτα κρίση του κόμματος.

Τον Δεκέμβριο του 2015, το Podemos, μαζί τα παρακλάδια του σε Καταλονία, Βαλένθια και Γαλικία, μπορεί να μην ήρθε πρώτο, όπως προέβλεπαν αρκετά γκάλοπ κάποιους μήνες νωρίτερα, διέπραξε όμως μια ιστορική πρωτιά. Εσπασε το δικομματικό σύστημα της μεταπολίτευσης κερδίζοντας την τρίτη θέση και 69 έδρες. Στις εκλογές που έγιναν όμως τον Ιούνιο της επόμενης χρονιάς, το στοίχημα για διεμβολισμό του Σοσιαλιστικού Κόμματος απέτυχε, παρά τη συνεργασία με την ενωμένη Αριστερά.

Οι ερμηνείες για τα αίτια είναι πολλές και δεν χωρούν στον περιορισμένο αριθμό λέξεων που διαθέτουμε. Μία από αυτές, εκτός από τον άγριο μιντιακό πόλεμο, εστιάζει στο παλαντζάρισμα ανάμεσα στον ριζοσπαστισμό και τη σοσιαλδημοκρατία. Γεγονός είναι ότι από εκείνη τη στιγμή το Podemos εισήλθε σε μια περιδίνηση από την οποία δεν βγήκε ουσιαστικά ποτέ. Αγρια συντροφικά μαχαιρώματα, ηχηρές αποχωρήσεις ηγετικών στελεχών, ιδεολογικές αντιφάσεις, μέχρι και η αγορά της περίφημης βίλας στα περίχωρα της Μαδρίτης χάρη σε ένα τεράστιο τραπεζικό δάνειο… Ολα μαζί είχαν το κόστος τους στις δημοσκοπήσεις και στην κάλπη.

Ενδιάμεσα υπήρξαν και σπουδαίες στιγμές, όπως η συνεργασία με τους Σοσιαλιστές και μικρότερα κόμματα για την πρόταση μομφής που οδήγησε στην πτώση του Μαριάνο Ραχόι. Και τελικά, μπορεί το Podemos να μην πραγματοποίησε ακριβώς την έφοδο στον ουρανό, όπως ήταν το μαρξιστικών επιρροών σύνθημα που κυριάρχησε στο πρώτο του συνέδριο, έφτασε όμως στην κυβέρνηση. Σε συνεργασία με το Σοσιαλιστικό Κόμμα, με το οποίο το παλιό Podemos «δεν θα συνεργαζόταν ποτέ». Για να γίνει αυτό, χρειάστηκε να προηγηθούν άλλες δύο εκλογικές αναμετρήσεις, το κόμμα να πέσει στην τέταρτη θέση και να το υπερβεί το ακροδεξιό Vox.

O Πάμπλο Ιγκλέσιας έγινε αντιπρόεδρος της κυβέρνησης. Ενας ρόλος στον οποίο έδειχνε όλο και λιγότερο άνετος. Ωστόσο, η απόφασή του να εγκαταλείψει την κυβέρνηση για να γίνει «από καπετάνιος μούτσος» και να ριχτεί σε έναν ανέλπιδο αγώνα εξέπληξε σχεδόν τους πάντες. Υπερεκτίμησε, άραγε, για ακόμα μια φορά τις δυνάμεις του και τις συνθήκες;

Γεγονός είναι ότι ο Ιγκλέσιας, με τον βολονταρισμό του, το πάθος του, αλλά και τα πάθη του, κατόρθωσε να αλλάξει και να σημαδέψει το πολιτικό σκηνικό της Ισπανίας. Και από όλα τα ελαττώματα που θα μπορούσε να του καταλογίσει κανείς, η πρόσδεση στην καρέκλα της εξουσίας σίγουρα δεν είναι ένα από αυτά. Η υπουργός Κοινωνικών Δικαιωμάτων Ιόνε Μπελάρα, η οποία σκοπεύει να διεκδικήσει την ηγεσία του κόμματος, επισημαίνει ανάμεσα στα επιτεύγματα του Podemos το τέλος του δικομματισμού, τη συγκράτηση του PSOE προς μια περαιτέρω ολίσθηση προς τα δεξιά, καθώς και ορισμένα κοινωνικά μέτρα της σημερινής κυβέρνησης όπως η αύξηση του κατώτατου μισθού ή η θέσπιση ενός ελάχιστου εισοδήματος διαβίωσης.

Θα χρειαστεί πολύς καιρός ώσπου να καταλάβουμε τι συνέβη τον τελευταίο ενάμιση μήνα και γιατί συνέβη. Πιθανόν να μας βοηθήσει σε αυτό ο ίδιος ο Πάμπλο Ιγκλέσιας. Οπως σχολίαζε η El Diario, «η τελευταία ήττα δεν σημαίνει ότι ο Πάμπλο Ιγκλέσιας θα πάψει να είναι ένα δημόσιο πρόσωπο. Αυτό τουλάχιστον περιμένουμε από κάποιον που υπερηφανεύεται πως δεν αποφεύγει καμία μάχη, είτε μπορεί να την κερδίσει είτε όχι».