Ζώτου Έλλη

Μια από τις αξιοσημείωτες καταγραφές της έρευνας είναι τα αισθήματα που έχουν οι πρόσφυγες και οι μετανάστες προς τους Έλληνες. “Και τα δύο ρεύματα μεταναστών εξέφρασαν θετικά συναισθήματα απέναντι στους Έλληνες πολίτες. Και στις δύο ομάδες τα συναισθήματα συνδυάζουν αγάπη (55% ανάμεσα στους πρόσφατους και 56% ανάμεσα στους παλαιότερους μετανάστες), ευγνωμοσύνη (52% και 65% αντίστοιχα), αλληλεγγύη (32% και 54% αντίστοιχα) και ελπίδα (28% και 34% αντίστοιχα)”

Ένα παράθυρο στο να δούμε ποιος πραγματικά είναι αυτός ο «ξένος» με τον οποίο μας φοβίζουν οι ιεροεξεταστές των οθονών και οι πατριώτες που φοβούνται τους πρόσφυγες και όχι όσα γίνονται στην εξωτερική πολιτική της χώρας, αλλά και τον βαθμό που οι Έλληνες έχουν καταπιεί πλήρως την αντιμεταναστευτική προπαγάνδα, είναι οι δύο έρευνες που δημοσίευσε η διαΝΕΟσις.

Η μια έρευνα διεξήχθη σε συνεργασία με το γερμανικό ίδρυμα Hanns Seidel και την εταιρεία ερευνών Marc τον Φεβρουάριο του 2019 σε πανελλαδικό δείγμα 1.000 ατόμων και στοχεύει στη χαρτογράφηση των πεποιθήσεων των Ελλήνων για το θέμα.

Η δεύτερη έρευνα διεξήχθη το διάστημα Φεβρουαρίου – Απριλίου του 2019 από ομάδα ερευνητών υπό το συντονισμό της επικ. καθηγήτριας Συγκριτικής Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο του Λάιντεν Βασιλικής Τσαγκρώνη και του επικ. καθηγητή Σπουδών Παγκοσμιοποίησης στο Πανεπιστήμιο του Μπράιτον Βασίλη Λεοντίτση, σε συνεργασία με την εταιρεία ερευνών ΚΑΠΑ Research, σε ένα δείγμα 800 νέων και παλαιότερων μεταναστών που ζουν στη χώρα μας. Το δείγμα παλιών μεταναστών της έρευνας περιλαμβάνει Αλβανούς και Γεωργιανούς πολίτες. Στο σημείο αυτό πρέπει να διευκρινιστεί ότι οι «νέοι μετανάστες» του δείγματος της συγκεκριμένης έρευνας είναι Αφγανοί και Σύροι αιτούντες άσυλο ή πρόσφυγες που έχουν φτάσει στην Ελλάδα έως και πριν 1,5 χρόνο. Η διαφορά πρόσφυγα και μετανάστη δεν είναι τυπική και νομικίστικη, είναι ουσιαστική και έχει συνέπειες και στον τρόπο που αντιλαμβάνονται και οι ίδιοι τον εαυτό τους αλλά εντέλει και στα ζητήματα ένταξης, γεγονός που καταγράφεται στην εν λόγω έρευνα, χωρίς να σημειώνεται ρητά.

Ο εξισλαμισμός αναβάλλεται προς το παρόν…

Ο πρώτος μύθος που καταρρίπτει η έρευνα είναι ότι οι πρόσφυγες της κρίσης του 2015 είναι νέοι ανύπαντροι άνδρες που έχουν έλθει να μας εξισλαμίσουν. Σύμφωνα με την έρευνα, οι νέοι μετανάστες του δείγματος (Αφγανοί και Σύροι, που ζουν στην Ελλάδα ώς και 1,5 χρόνο) έχουν σε μεγαλύτερο ποσοστό παιδιά (63,5%) από τους παλαιότερους (42%), ενώ παντρεμένοι δηλώνουν το 72% των Σύρων και το 52% των Αφγανών. Κατά αναλογίαν, 53% των Γεωργιανών και 44% των Αλβανών στο δείγμα είναι παντρεμένοι, με τους Αλβανούς να σημειώνουν το με-γαλύτερο ποσοστό συμμετεχόντων που δεν έχουν παντρευτεί ποτέ (45%), γεγονός που αμφισβητεί τη βασική απεικόνιση των προσφύγων της κρίσης του 2015.

Επιπλέον, η θρησκεία φαίνεται ότι δεν παίζει μεγάλο ρόλο στη ζωή τους: η μεγάλη πλειοψηφία (77%) -ανεξαρτήτως θρησκεύματος- δήλωσαν ότι δεν λαμβάνουν ποτέ μέρος σε θρησκευτικές τελετές ή συμμετέχουν σπάνια!

Στην έρευνα καταγράφεται επίσης ότι το 52% των αλβανικής καταγωγής ερωτηθέντων, οι οποίοι κατά μέσο όρο ζουν στην Ελλάδα 22 χρόνια, έχουν λάβει την ελληνική υπηκοότητα. Το 5%, μάλιστα, δεν έχουν καν διπλή υπηκοότητα, αλλά μόνο την ελληνική. Μόνο το 4% των Γεωργιανών ερωτηθέντων έχουν ελληνική υπηκοότητα, αν και ζουν στην Ελλάδα κατά μέσο όρο πάνω από 10 χρόνια.

Μια διαφορά που εντοπίζει στο δείγμα η έρευνα είναι ότι το 54% των παλαιότερων μεταναστών διαθέτουν πανεπιστημιακό πτυχίο, σε αντίθεση με το 12% των νεότερων, οι οποίοι στην πλειοψηφία τους (64%) δεν έχουν κάποιο έγγραφο που να πιστοποιεί την εκπαίδευσή τους, γεγονός όμως που μπορεί να εξηγηθεί και από τις συνθήκες υπό τις οποίες εγκατέλειψαν τις εστίες τους οι νεότεροι δεν είχαν χρόνο να πάρουν τα σχετικά πιστοποιητικά ή δεν μπορούσαν να έχουν, δεδομένης της κατάστασης που επικρατεί τα τελευταία 30 χρόνια στο Αφγανιστάν.

Πρόσφυγες και όχι μετανάστες

Και ερχόμαστε στη δηλωθείσα «αιτία μετανάστευσης». Κατά την έρευνα, το 91% των νεότερων (και σχεδόν όλοι οι Σύροι) δηλώνουν ως αιτία μετανάστευσης την “αποφυγή βίας”, κάτι που δηλώνουν λιγότεροι από το 20% των Αλβανών και λιγότεροι από το 5% των Γεωργιανών. Με λίγα λόγια, προσφυγιά.

Στο πλαίσιο αυτό μπορεί να εξηγηθεί και το ότι «το 58% των Αφγανών και το 65% των Σύρων δηλώνουν πως σκοπεύουν να πάνε σε άλλη χώρα (σχεδόν όλοι σε ευρωπαϊκή) και μόνο ένας στους τέσσερις δηλώνουν ότι θέλει να μείνει εδώ. Αντίθετα, περίπου τρεις στους τέσσερις παλαιούς μετανάστες δηλώνουν ότι το μέλλον τους είναι στη χώρα μας».

Εύλογο είναι και το εύρημα ότι Σύροι και Αφγανοί δεν έχουν ενταχθεί ακόμα ούτε στην κοινωνική ούτε στην επαγγελματική ζωή της χώρας μας: «Μόλις το 9% εργάζεται, σε αντίθεση με το 77% των παλαιότερων μεταναστών, που αναφέρουν πως έχουν κάποια μορφή απασχόλησης». Άλλωστε, όπως υπογραμμίζει και η έρευνα Αφγανοί και Σύροι ζουν ακόμα σε καταυλισμούς προσφύγων και ελάχιστοι σε διαμερίσματα, γεγονός που συντελεί στη μη ένταξή τους.

Η έρευνα εντοπίζει ακόμα ότι οι πρόσφατες αφίξεις του προσφυγικού κύματος «εμφανίζουν σημαντικά ποσοστά δυσκολιών που σχετίζονται με την ψυχική και πνευματική υγεία, ενώ οι παλαιότεροι μετανάστες εμφανίζουν καλύτερη εικόνα, αν και σε εκείνους τα ποσοστά άγχους είναι αρκετά υψηλά», γεγονός που εξηγείται και από το ίδιο το τραυματικό βίωμα του πολέμου, των διώξεων και της προσφυγιάς.

Σύμφωνα με την έρευνα, «αν και η μεγάλη πλειοψηφία παλαιών και νέων μεταναστών δηλώνουν ότι δεν έχουν ζήσει αρνητικές εμπειρίες συστημικών διακρίσεων στην Ελλάδα και περίπου το 80% όλων των μεταναστών δηλώνουν ότι δεν νιώθουν απειλή από καμία ομάδα, κατά κανόνα οι νέοι μετανάστες δηλώνουν ότι έχουν υποστεί διακρίσεις σε μεγαλύτερα ποσοστά».

Ευγνωμοσύνη και αγάπη προς του Έλληνες

Ωστόσο, κάτι που δεν υπογραμμίζεται αρκετά, ωστόσο είναι από τις αξιοσημείωτες καταγραφές της έρευνας, είναι τα αισθήματα που έχουν προς τους Έλληνες. «Και τα δύο ρεύματα μεταναστών εξέφρασαν θετικά συναισθήματα απέναντι στους Έλληνες πολίτες. Και στις δύο ομάδες τα συναισθήματα συνδυάζουν αγάπη (55% ανάμεσα στους πρόσφατους και 56% ανάμεσα στους παλαιότερους μετανάστες), ευγνωμοσύνη (52% και 65% αντίστοιχα), αλληλεγγύη (32% και 54% αντίστοιχα) και ελπίδα (28% και 34% αντίστοιχα)». Όταν όμως ρωτήθηκαν για τα αισθήματα τους απέναντι σε μετανάστες από άλλες χώρες που έχουν εγκατασταθεί και εργάζονται στην Ελλάδα, και οι δύο ομάδες είχαν ανάμεικτα θετικά και αρνητικά συναισθήματα, με τα θετικά συναισθήματα να είναι πιο διαδεδομένα από τα αρνητικά ανάμεσα στους πρόσφυγες του πρόσφατου κύματος.

Ένταξη με στέγαση, υπηρεσίες και παιδεία

Αξιοσημείωτες είναι και οι προτάσεις για τις πολιτικές που πρέπει να υιοθετηθούν ώστε να διευκολυνθεί η ένταξη των νέων κατοίκων της χώρας μας, που αντιμετωπίζουν την Ελλάδα ως ενδιάμεσο σταθμό στο ταξίδι της προσφυγιάς τους. Προτάσεις που πόρρω απέχουν από την αποτροπή και την γκετοποίηση σε απομακρυσμένες περιοχές. Υπενθυμίζεται ότι η κυβέρνηση μέχρι στιγμής δεν έχει μιλήσει ποτέ για την ένταξη των προσφύγων που θα παραμείνουν στη χώρα μας.

Συγκεκριμένα, η έρευνα προτείνει: “παροχή στέγης σε διαμερίσματα και διασπορά των προσφύγων σε διάφορες περιοχές της χώρας, πλήρη λειτουργία των Συμβουλίων Ένταξης Μεταναστών σε όλους τους δήμους της χώρας, πλήρης λειτουργία των υπηρεσιών μιας στάσης για πρόσφυγες και μετανάστες, εισαγωγή του θεσμού του διαπολιτισμικού μεσολαβητή για τη διευκόλυνση των μεταναστών στην επικοινωνία με το κράτος, εισαγωγή συστήματος αξιολόγησης δεξιοτήτων με την επέκταση του ‘Ευρωπαϊκού Διαβατηρίου για τα Προσόντα των Προσφύγων’ σε συνεργασία με αντίστοιχες διακυβερνητικές δομές (ή αυτόνομα), διασφάλιση πρόσβασης παιδιών σε τοπικές σχολικές μονάδες στο πλαίσιο της αμφίδρομης ένταξης, ενσωμάτωση βασικών αρχών σεβασμού της διαφορετικότητας στο σχολικό αναλυτικό πρόγραμμα, παροχή μαθημάτων ελληνικής γλώσσας σε όλους τους ενήλικες μετανάστες, εξασφάλιση διαφάνειας στη διαχείριση των ευρωπαϊκών πόρων, αύξηση του ρυθμού απορρόφησης και καλύτερο συντονισμό των ΜΚΟ, καλύτερη ιεράρχηση και στόχευση στην κατανομή των κονδυλίων και αξιολόγηση των δράσεων, κεντρικό στρατηγικό σχεδιασμός, λεπτομερή ανάλυση των πηγών χρηματοδότησης και χρηματοδοτικό προγραμματισμό των δράσεων με συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα, δημιουργία αξιόπιστου συστήματος για την καταγγελία φαινομένων απάτης, συμβουλευτική υποστήριξη σε ελληνικούς φορείς μέσω εργαλειοθήκης για την εισαγωγή ενταξιακών δράσεων σε ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά προγράμματα”.