Το πραγματικό πρόβλημα της Αριστεράς σήμερα είναι ότι δεν αποτελεί συνδιαμορφωτή των κοινωνικών εξελίξεων. Δεν είναι μεταβλητή της εξίσωσης, δεν επηρεάζει τη λαϊκή βάση, δεν έχει ρόλο στο όποιο συνδικαλιστικό κίνημα, δεν παράγει ιδέες.

Τις τελευταίες εβδομάδες, μετά τις εκλογές και την ήττα του ΣΥΡΙΖΑ, η «Εφημερίδα των Συντακτών» έχει ανοίξει τις σελίδες της σ’ έναν καλοδεχούμενο διάλογο για την Αριστερά και την Κεντροαριστερά. Προφανώς αυτός αφορά το μέλλον και τη μετεξέλιξη του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και τον ρόλο της «άλλης», εκτός των τειχών Αριστεράς.

Η μετά το 1989 «αριστερή μελαγχολία» προήλθε από την πτώση του πρώην «σοσιαλιστικού» παραδείσου, ο οποίος απονομιμοποιήθηκε πρώτα εσωτερικά και στη συνέχεια κατέρρευσε με εκκωφαντικό θόρυβο. Τις επόμενες δεκαετίες αυτή η μελαγχολία αφορούσε περισσότερο μιαν «έλλειψη», παρά μιαν «απώλεια». Οπως λέει ο Εντσο Τραβέρσο, «έλλειψη ενός κομμουνισμού έτσι όπως οι αριστεροί τον ονειρεύονταν και τον προσδοκούσαν, όχι όπως πραγματοποιήθηκε, με τη μορφή του κρατικού σοσιαλισμού». Και προσθέτει πως «μια τέτοια αφοσίωση είναι η προϋπόθεση κάθε προσπάθειας για να ξεπεραστεί το παρελθόν».

Σήμερα η Αριστερά ούτε ονειρεύεται ούτε προσδοκά, γι’ αυτό υπομένει ή –πολύ χειρότερα– υλοποιεί τους εφιάλτες που έχουν κατασκευάσει οι εχθροί της. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν θέλησε ή δεν μπόρεσε να διαφοροποιηθεί από το μοντέλο κράτους που είχαν οικοδομήσει το ΠΑΣΟΚ και η Ν.Δ. επί δεκαετίες και απλώς άλλαξε τα πρόσωπα. Πολλές φορές, μάλιστα, πρόσωπα που, πουλώντας «τεχνογνωσία» στη διαχείριση και τον εαυτό τους επικοινωνιακά, μπήκαν σε θέσεις-κλειδιά.

Οσον αφορά το όραμα, αυτό περιορίστηκε στο «ελάχιστο» της απάλυνσης των συνεπειών της οικονομικής εξάρτησης, το οποίο επενδύθηκε επιπλέον με το μύθευμα της «εξόδου από τα μνημόνια». Την ίδια ώρα, οι οικονομικά αδύναμοι παρέμειναν αδύναμοι, η παραοικονομία και το μαύρο χρήμα (που τώρα βλέπουμε να ξαναβγαίνει από τα σεντούκια) απλώς συνέχισαν τις διαδρομές τους και ο δημόσιος πλούτος συνέχισε να βγαίνει στο σφυρί.

Τα ερωτήματα «τι Αριστερά θέλουμε» και εάν μπορούμε να τη φανταστούμε δεν αφορούν την Ελλάδα, αλλά το παγκόσμιο αριστερό κίνημα. Σε κάθε περίπτωση, όμως, η περίφημη διεύρυνση της Αριστεράς δεν γίνεται με φθαρμένα υλικά του παρελθόντος και πρόσωπα της κομματικής νομενκλατούρας της σοσιαλδημοκρατίας, τα οποία βαφτίζουμε «στελέχη» και «προσωπικότητες», ενώ στην πραγματικότητα πρόκειται –στις περισσότερες περιπτώσεις– για καιροσκόπους επαγγελματίες της πολιτικής.

Το πραγματικό πρόβλημα της Αριστεράς σήμερα είναι ότι δεν αποτελεί συνδιαμορφωτή των κοινωνικών εξελίξεων. Δεν είναι μεταβλητή της εξίσωσης, δεν επηρεάζει τη λαϊκή βάση, δεν έχει ρόλο στο όποιο συνδικαλιστικό κίνημα, δεν παράγει ιδέες. Αρα, το πρόβλημα είναι η στειρότητα τόσο σε πρακτικό όσο και σε ιδεολογικό επίπεδο. Τι φταίει; Ισως αυτή είναι η πιο επείγουσα ερώτηση. Γιατί ο «διάλογος» του ΣΥΡΙΖΑ περί «προοδευτικής συμμαχίας» έχει προδιαγεγραμμένη απάντηση. Απαντά πριν από τον διάλογο. Δείχνει πού θέλει να τον οδηγήσει. Και κατά βάθος όλοι το ξέρουμε.

Αρα ο σημερινός διάλογος πρέπει να αφορά το τι αξίζει να διατηρήσουμε και να αναπτύξουμε από τις διεκδικήσεις, τους αγώνες και τις επαναστάσεις του παρελθόντος και τι πρέπει να αφήσουμε πίσω μας ως οριστικά ξεπερασμένο και ατελέσφορο.

Οπως ο Μαρξ στον καιρό του είδε στην εργατική τάξη όχι ένα εξαθλιωμένο αντικείμενο εκμετάλλευσης, αλλά ένα επαναστατικό υποκείμενο στο οποίο θέλησε να δώσει θέση στην ιστορία, έτσι και σήμερα η Αριστερά πρέπει να αναζητήσει ρόλο για τα θύματα του νεοφιλελευθερισμού και της βαρβαρότητας που οδηγούν σε καταστροφή τη φύση και τον άνθρωπο.