Το ζήτημα της «διαμόρφωσης εθνικής συνείδησης» δεν είναι καινούρια ανακάλυψη ούτε καν ελληνική. Είναι ένα πάγιο μοτίβο της καπιταλιστικής κοινωνίας και των κρατών της, τα οποία δεν δημιουργήθηκαν με το μπιγκ μπανγκ, αλλά ήρθαν να υπηρετήσουν συγκεκριμένες αλλαγές στην παραγωγική οργάνωση των κοινωνιών, η οποία απαιτούσε άλλου τύπου ενοποιήσεις. Έτσι, αντικατέστησαν τις πιο αποκεντρωμένες και ευέλικτες δομές των ηγεμονιών, που εξυπηρετούσαν διοικητικές και παραγωγικές ανάγκες μιας άλλης εποχής και είχαν με τη σειρά τους αντικαταστήσει τις αυτοκρατορίες (Νίκη μου, Κεραμέως μου, αυτή είναι κοινωνιολογική προσέγγιση της ιστορίας, μη δίνεις σημασία).
Για να υπάρξουν αυτές οι ενοποιήσεις, επιστρατεύθηκε ένας ιδεολογικός μηχανισμός, επαναστατικός σε πρώτη φάση, που ήταν το έθνος, ο εθνικισμός και η εθνική συνείδηση. Όπως οι περισσότερες ιδεολογικές κατασκευές (καλές και κακές, του κομμουνισμού συμπεριλαμβανομένου), το έθνος για να υπάρξει χρειάστηκε πρώτα να πείσει ότι υπήρχε ήδη. Γι’ αυτό και η καταγεγραμμένη ιστορία των εθνών δεν ξεκινά λόγου χάρη από το 1600, όπως θα ήταν το αυστηρά σωστό, αλλά υπονοεί την ύπαρξη ενοτήτων που προλογίζουν το έθνος και το έθνος – κράτος από πριν. Λογικό ως ένα βαθμό και κανένα φαντασιακό δεν βασίστηκε ποτέ στην αριθμητική.
Η ελληνική εθνική συνείδηση τώρα έχει κάποιες μικρές ιδιαιτερότητες (το εννοώ, μικρές, μη φανταστείτε τίποτα τρομερό -μακριά από εμένα ανοησίες του τύπου «οι άλλοι έχουν κανονικό καπιταλισμό, εμείς δεν τα καταφέραμε» και άλλα τέτοια χαριτωμένα). Το ελληνικό κράτος δεν προέκυψε από ενοποιήσεις περιοχών, ηγεμονιών και μικροβασιλείων, αλλά ως απόσχιση από αυτοκρατορία -όπως τα περισσότερα της περιοχής. Υπήρξε έτσι κατά ένα περίεργο τρόπο πολυεθνικό πριν τη συγκρότηση εθνικής συνείδησης και αυτό έκανε την εθνική του συνείδηση λίγο κομπλεξική για να το πω έτσι κομψά. Ως αποτέλεσμα χρειάστηκε να εξαφανίσει εθνικές ταυτότητες, γλώσσες και θρησκεύματα (όπως και άλλες εθνικές συνειδήσεις, μην νομίζετε) και κυρίως να φωνάζει πάρα πολύ για το πόσο έθνος και πόσο γαμάτο είναι. Κάπως σαν τα ζευγάρια που σου τα κάνουν ζέπελιν για το πόσο ωραίο σεξ κάνουν και μια ωραία Δευτέρα καταλαβαίνεις ότι εννοούσαν με άλλον ο καθένας.
Το ελληνικό έθνος λοιπόν στηρίχτηκε σε ορισμένες πολύ συμπλεγματικές παραδοχές: η πιο βασική από αυτές κατά την προσωπική μου άποψη είναι ότι είναι «περικυκλωμένο», ιδέα που όταν αναπτύσσεται πολύ οδηγεί σε γενοκτονίες και ολοκαυτώματα και είναι καλό να αποφεύγεται. Μια άλλη, πολύ διαδεδομένη, είναι ότι αποτελεί το «πρώτο έθνος» (μέσω της διπλά αλλόκοτης θεωρίας ότι η συγκρότηση των εθνών ταυτίζεται με την συγκρότηση του πολιτισμού και ότι ο πολιτισμός ξεκίνησε στην Ελλάδα) και μια τρίτη ότι έχει πάντα δίκιο.
Ειδικά το τρίτο αποτελεί τη συμπύκνωση της ελληνικής εθνικής συνείδησης. Έλληνας σημαίνει να έχεις δίκιο: στη Μακεδονία, στην Κύπρο, στη Μικρασία, στον Β’ Παγκόσμιο, στον Α’ Παγκόσμιο, στους Βαλκανικούς, στην Τροία, στη Νεμέα με το λιοντάρι, στο πέναλτι που δε μας έδωσαν, στο κυνήγι των μαμούθ, παντού.
Η διδασκόμενη «ιστορία» στην ελληνική εκπαίδευση υπηρετεί καταρχήν αυτή την ταυτότητα του δίκιου και των «δικαίων». Η τελευταία φορά που οι Έλληνες είχαν άδικο σύμφωνα με τη σχολική ιστορία ήταν στη Σικελική Εκστρατεία, όπου ο Νικίας είχε δίκιο που έλεγε να μην πάμε αλλά εμείς ακούσαμε σα μαλάκες τον προδότη τον Αλκιβιάδη. Σε κάθε άλλη περίπτωση, επιχειρήσαμε να αποκαταστήσουμε μέρος των ελληνικών δικαίων και μάλιστα ήμασταν και πολύ γενναίοι. Ενδιάμεσα δανείζαμε τα φώτα στους άλλους, τα ξαναπαίρναμε πίσω τσαλακωμένα, αξιώναμε δίκαιη βοήθεια για την προσφορά μας και άλλα τέτοια κέρατα. Στην πραγματικότητα, στα σχολεία δε διδάσκεται καμία ιστορία με την επιστημονική κυριολεκτική έννοια του όρου. Διδάσκεται η εθνική μας μυθολογία.
Η Ελλάδα δε μεταρρύθμισε ποτέ αυτή τη διδασκαλία. Ούτε στο περιεχόμενο, όπως έκανε πχ η Γαλλία η οποία κάποτε αναγνώρισε στα ιστορικά της εγχειρίδια ότι η αποικιοκρατία αποτέλεσε γενικά ένα διαρκές έγκλημα και όταν ο Σαρκοζί θέλησε να το αλλάξει βρήκε απέναντί του και την ακαδημαϊκή κοινότητα και την κοινωνία, αλλά ούτε και στην ουσία: είμαστε η μόνη χώρα στην οποία η ιστορία διδάσκεται ως φιλολογικό μάθημα μαζί με τα αρχαία και την έκθεση (όλα απόδειξη του τρισχιλιετούς ελληνικού πολιτισμού) και όχι ως κοινωνική επιστήμη. Κάθε σχετική απόπειρα μεταρρύθμισης προκάλεσε την οργή της πολιτικής τάξης και της κοινωνίας, καθώς το εθνικό σύμπλεγμα δεν υπάρχει στον αέρα, αλλά είναι γερά στερεωμένο στη Γη.
Δεν ξέρω σε αυτή την Ιστορία που διδάσκεται τι βρήκε αυτό το αγράμματο και ακαλλιέργητο βλήμα η Νίκη Κεραμέως που της φάνηκε παρόλα αυτά πολύ αντεθνικό και θέλησε να το κάνει χειρότερο. Σίγουρα κάτι που θα διέφυγε από τους κτίστες εθνικής μυθολογίας. Ξέρω ωστόσο ότι ο τρόπος διδασκαλίας της Ιστορίας στην Ελλάδα, καθιστά τον ελληνικό λαό τον πιο ανιστόρητο λαό που έχω γνωρίσει τουλάχιστον εγώ ως τώρα. Αυτό υπό την έννοια ότι στην Ελλάδα (και σε λίγες ακόμα χώρες) ο εθνικισμός παριστάνει όχι την ιδεολογία αλλά την επιστήμη.
Ίσως για αυτό κατά βάθος, πρέπει να σας πω, εγώ αφού μάζεψα τα πτυχία μου στην Ιστορία, γύρισα στην Ελλάδα και κάνω τον δημοσιογράφο, να πουλάω παπά να αγοράζει ο κόσμος.
Άλλωστε, μεταξύ μας, και στη Σικελική Εκστρατεία δίκιο είχαμε, απλά μας φάγανε οι αδερφές και οι μασόνοι.
