Οπως και να διαβάσουμε τις εκλογικές συμπεριφορές στις δημοσκοπήσεις, διαπιστώνουμε ένα καταφανές χάσμα. Από τη μία, οι νέοι 17-34 ετών, από την άλλη, οι άνω των 35. Θα μπορούσαμε να κάνουμε λόγο για σύγκρουση γενεών ανάμεσα σε κείνους που ξεκινούν τη ζωή τους με τους περισσότερο φτιαγμένους. Αναντίρρητα, η κατηγορία άνω των 35 δεν είναι καθόλου ομοιογενής. Και εδώ υπάρχουν έντονες διαφορές. Ανάμεσα σ’ αυτούς που είναι οικονομικά ενεργοί με τους άνω των 65 – ως επί το πλείστον συνταξιούχοι. Οι τελυταίοι ψηφίζουν δεξιότερα.

Με τη διογκούμενη δυσαρκέσκεια για την κυβερνητική πολιτική το χάσμα διατηρείται, θα έλεγα οξύνεται. Αποτυπώνεται στην πρόσφατη δημοσκόπηση της Prorata για την «Εφημερίδα των Συντακτών». Στο ερώτημα «Μεταξύ της Νέας Δημοκρατίας και του ΣΥΡΙΖΑ, ποιο κόμμα θα σας ενοχλούσε περισσότερο να κερδίσει τις εκλογές αν αυτές διεξάγονταν αύριο»; η διαφοροποίηση είναι εντυπωσιακή. Στις ηλικίες 17-34 η απόκλιση είναι τεράστια: 59 για τη Ν.Δ., 33 για τον ΣΥΡΙΖΑ. 26 ολόκληρες μονάδες. Η κατάσταση είναι διαφορετική στις άλλες ηλικιακές ομάδες. 40 και 50 αντίστοιχα για τις ηλικίες 35-54, 40 και 51 για τους άνω των 55.

Το ηλικιακό χάσμα δεν είναι ελληνικό φαινόμενο. Ισχύει σε αρκετές χώρες και χρήζει ενδελεχέστερης μελέτης. Οι νέοι ψηφίζουν πιο αριστερά από τους γονείς, τους παππούδες και τις γιαγιάδες τους. Αυτό ήταν εμφανές στη Γαλλία στις προεδρικές και στις βουλευτικές εκλογές, στις βουλευτικές στη Γερμανία. Ο Μελανσόν δεν πέρασε στον β’ γύρο γιατί η αποχή ήταν αρκετά υψηλότερη στους νέους.

Αναντίρρητα η εικόνα του ΣΥΡΙΖΑ είναι σημαντικά βελτιωμένη στους άνω των 35 και ιδιαίτερα στους άνω των 55. Το 50% και 51% απέχουν πολύ από το 70%-75% που στις ηλικίες αυτές είχαν αρνητική εικόνα γι’ αυτόν πριν από λίγα χρόνια. Μάλιστα, σύμφωνα με την ίδια έρευνα, κάνει τεράστια βήματα τόσο στους φτωχούς και στην «κατώτερη μεσαία τάξη» όσο και, αυτό ίσως είναι κρισιμότερο, στους αυτοθεωρούμενους «κεντρώους». Στην τελευταία μάλιστα ομάδα είναι πολύ κοντά στη Ν.Δ.

Η πρόοδος είναι σημαντική αλλά όχι τόσο ώστε να κερδηθούν οι εκλογές. Η διαφορά αντισταθμίζεται -καλύτερα μπορεί να αντισταθμιστεί- από τη συντριπτική υπεροχή στους νέους 17-34. Διαφορά 26 μονάδων. Αν οι νέοι ψήφιζαν όσο τουλάχιστον και οι άλλες ηλικιακές ομάδες πιθανότατα ο ΣΥΡΙΖΑ θα ήταν πρώτο κόμμα στις προσεχείς εκλογές. Θα κάλυπτε σχετικά άνετα την υστέρησή του στις άλλες ηλικιακές ομάδες.

Κανένας δεν μπορεί να διαβεβαιώσει ότι οι νέοι θα ψηφίσουν σε ποσοστό ανάλογο με τις άλλες ηλικιακές ομάδες. Στις εκλογές του 2019 μέρος τους ψήφισε και ανέβασε σημαντικά τα ποσοστά του ΣΥΡΙΖΑ. Δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι θα ξαναγίνει το ίδιο. Ζητούμενο είναι η ομάδα των νέων αυτών να πειστεί ότι οι εκλογές έχουν νόημα γι’ αυτούς. Οτι το αποτέλεσμα των εκλογών μπορεί να βελτιώσει τη ζωή τους.

Γιατί αυτή η αναφυλαξία των νέων για τη σημερινή κυβέρνηση και προσωπικά για τον Κ. Μητσοτάκη; Για λόγους πολλούς. Κυρίως όμως γιατί απέτυχε σε πλείστους τομείς, ιδιαίτερα εκείνους που αφορούν τους νέους. Οσο και να περιαυτολογούν κυβερνητικά στελέχη ή να επικαλούνται την πανδημία, τα αποτελέσματα είναι πενιχρά στην οικονομία, στην ανεργία, στον πολιτισμό – στην παιδεία μάλιστα είναι τραγικά.

Ούτε το brain drain αντιστράφηκε όπως είχε υποσχεθεί προεκλογικά το κυβερνών κόμμα ούτε επένδυσε στον πολιτισμό, στην έρευνα, στην παιδεία. Συστηματικά έκοψε την πρόσβαση των νέων στα πανεπιστήμια, τους στέλνει στα ιδιωτικά κολέγια, στα ιδιωτικά ΙΕΚ. Αλλιώς πώς να εξηγηθεί η γενικευμένη αποστροφή της συγκεκριμένης ηλικιακής ομάδας -με το υψηλότερο μορφωτικό επίπεδο, με την υψηλότερη ανεργία και τις χαμηλότερες απολαβές- προς τη συγκεκριμένη κυβέρνηση;

Ζητούμενο, συνεπώς, είναι ένα ρεαλιστικό οραματικό σχέδιο για τις νέες και τους νέους, που θα τους επιτρέψει να μορφωθούν, να αποκτήσουν επαγγελματικά προσόντα και εφόδια, να μπορούν να τα αξιοποιήσουν στη χώρα και να κάνουν τη ζωή τους όπως οι ίδιοι την ονειρεύτηκαν και την ονειρεύονται. Αλλιώς θα συνεχιστεί η σημερινή συνθήκη που δεν έχει χώρο για τα όνειρα και τις φιλοδοξίες των νέων και τους στέλνει είτε στο εξωτερικό είτε εκτός δημόσιου χώρου, εκτός πολιτικών και τοπικών διεργασιών.

Πανεπιστήμιο Πατρών