Γράφει ο Δημήτρης Λεοντής

Ο όρος ”προμνησία” περιγράφει την αίσθηση ότι κάποιος έχει δει ή βιώσει ξανά στο παρελθόν μία κατάσταση. Συχνότερα χρησιμοποιείται ο όρος ”déjà vu” (ντεζά βου), ο οποίος στη γαλλική γλώσσα σημαίνει “ήδη ιδωμένο”. Το φαινόμενο είναι αρκετά συχνό και επιστημονικές έρευνες έχουν δείξει ότι περισσότερο από το 70% των ανθρώπων το έχουν βιώσει τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους.

Υπάρχουν τρία ήδη προμνησίας: το “déjà vécu” (αυτό το έχω ξαναζήσει), το “déjà senti” (αυτό το έχω ξανανιώσει) και το “déjà visité” (αυτό το έχω ξανά επισκεφθεί).

Κατά καιρούς διάφορες μελέτες προσπάθησαν να εξηγήσουν το φαινόμενο αυτό, όπως:

– Η πιθανότατα να πρόκειται για μία ανωμαλία της μνήμης. Συγκεκριμένα ο εγκέφαλος εσφαλμένα “πιστεύει” ότι έχει καταγεγραμμένη μία εμπειρία, ενώ δεν την έχει.

– Η οπτική καθυστέρηση, δηλαδή πως υπάρχει μια καθυστέρηση στη μεταφορά του οπτικού ερεθίσματος από το ένα μάτι στον εγκέφαλο σε σχέση με το άλλο μάτι. Η θεωρία όμως αυτή απορρίφθηκε όταν καταγράφηκαν εμπειρίες προμνησίας και από τυφλούς ανθρώπους.

– Μη επιστημονικά αποδεδειγμένα φαινόμενα (μετενσάρκωση, εξωαισθητηριακή αντίληψη). Στην πρώτη περίπτωση, η αίσθηση της ανάμνησης που έχει το άτομο αποδίδεται στο ότι είχε μία παρόμοια εμπειρία σε προηγούμενη ζωή του. Στη δεύτερη περίπτωση, η εξήγηση που δίνεται είναι ότι το άτομο είχε “προφητέψει” την εμπειρία που βιώνει, μέσω π.χ. ενός ονείρου, ή μίας ασυναίσθητης συζήτησης που κάποτε είχε κάνει, οραματιζόμενος το μέλλον.