Στο μέγαρο Μαξίμου ζύγισαν προσεκτικά τα υπέρ και τα κατά και αποφάσισαν να αφήσουν κατά μέρος τις σκέψεις για πρόωρες εκλογές. Πέρασαν και ένα λουστράρισμα στο θεσμικό προσωπείο του κ. Μητσοτάκη, που είχε τόσο τραυματιστεί, και ελπίζουν στη μείωση της πίεσης εξαιτίας των υποκλοπών και στις θετικές επιπτώσεις από την επιδοματική πολιτική και τη διάθεση των κονδυλίων από το Ταμείο Ανάκαμψης.

Νέα κατάσταση, πάγια καθήκοντα

Η επιλογή αυτή δίνει τη δυνατότητα και στην αντιπολίτευση, πρωτίστως την αξιωματική, να προχωρήσει σε ένα διαφορετικό σχεδιασμό της εκλογικής μάχης, που δεν στηρίζεται στα επικαιρικά στοιχεία, αλλά σε μια εκλογική στρατηγική που αξιοποιεί τον παράγοντα χρόνο, για να αντιμετωπίσει αποτελεσματικότερα τους σχεδιασμούς της ΝΔ, όπως προδιαγράφηκαν στη ΔΕΘ: τόνωση του κοινωνικού, φιλολαϊκού προφίλ, κάλυψη της νεοφιλελεύθερης ψυχής της κυβερνητικής πολιτικής, υπονόμευση της δυνατότητας προοδευτικής κυβέρνησης συνεργασίας με επίκληση της «εθνικής ανάγκης για σταθερότητα», υποβάθμιση μέχρι μηδενισμού της βαρύτητας των προβλημάτων δημοκρατίας, διαφάνειας, λογοδοσίας, αυταρχισμού στο όνομα των «απειλών κατά της εθνικής ασφάλειας», αποφυγή κάθε συζήτησης για τα δομικά προβλήματα της οικονομίας και αναγόρευση σε εθνικό στόχο το μαγικό πέρασμα στην «επενδυτική βαθμίδα».

Ένας τέτοιος σχεδιασμός από την πλευρά της ΝΔ απαιτεί από την πλευρά της αξιωματικής αντιπολίτευσης ενίσχυση του στρατηγικού βάθους της πολιτικής αντιπαράθεσης και υπαγωγή των επίκαιρων ζητημάτων στις ανάγκες της γενικής κατεύθυνσης. Για παράδειγμα, οι υποκλοπές δεν αυτονομούνται, συνδέονται, ερμηνεύονται και καταγγέλλονται ως εργαλείο στήριξης μιας αντιλαϊκής, αντικοινωνικής πολιτικής, που χρειάζεται υπονόμευση των δημοκρατικών εγγυήσεων, ενίσχυση της αδιαφάνειας και του αυταρχισμού για να περάσει.

Η ουσία της διαφοράς

Στο πεδίο της οικονομικής πολιτικής η πλειοδοσία σε έναν ποσοτικό ανταγωνισμό επιδοματικής πολιτικής θα ήταν μια άγονη και εύκολα υπονομευόμενη αντιπαράθεση. Χρειάζεται να αναδειχθεί η ουσιώδης διαφορά ανάμεσα σε μια κυβερνητική πολιτική που στηρίζεται σε μια κατασκευασμένη ευφορία, στον αυτοθαυμασμό για τους ρυθμούς μεγέθυνσης και τη συσκότιση των δομικών προβλημάτων, και σε μια πολιτική που αναγνωρίζει την ανάγκη δομικών αλλαγών στην πρωτογενή και δευτερογενή παραγωγή κατά κύριο λόγο, ως προϋπόθεση και βάση για μια ικανοποιητική κάλυψη των λαϊκών αναγκών. Ιδίως σε μια τόσο κρίσιμη για την κατάσταση των λαϊκών τάξεων περίοδο. Με στόχο την προστασία του λαϊκού εισοδήματος, την καταπολέμηση των ανισοτήτων και τη βελτίωση της θέσης των μισθωτών, των αυτοαπασχολουμένων και των μικροεπιχειρηματιών στη διανομή του παραγόμενου πλούτου.

Στο οπλοστάσιο μιας τέτοιας αντιπαράθεσης, εκτός από τις πάγιες διεκδικήσεις για αποκατάσταση δικαιωμάτων που σφαγιάστηκαν από τα μνημόνια, χρειάζεται να προστεθούν και πιο τολμηρές, αλλά αναγκαίες. Για παράδειγμα, η αυτόματη τιμαριθμική αναπροσαρμογή των μισθών μέχρι ένα ορισμένο ύψος ή η πιλοτική εφαρμογή του 35ωρου κ.α.

Είναι ενδεικτικό ότι δεν βρήκε τίποτα να πει ο κ. Μητσοτάκης για την ανάγκη ανάταξης της οικονομίας και περιορίστηκε στην αναμονή για την έλευση των πολυπόθητων επενδυτών, που διά του μηχανισμού της αγοράς και των ιδιωτικοποιήσεων θα λύσουν όλα τα προβλήματα. Ηχηρή σιωπή για την ανάγκη δημόσιου σχεδιασμού παρεμβάσεων για την ανάπτυξη βιώσιμης και φιλικής προς το περιβάλλον παραγωγικής δραστηριότητας με δίκαιη διανομή του παραγόμενου προϊόντος.

Ανάλογο πεδίο αντιπαράθεσης διαμορφώνεται στα ζητήματα κοινωνικής πολιτικής. Απέναντι σε μια κυβέρνηση που θεωρεί φυσική κατάσταση τις ανισότητες, δεν αρκεί η απόκρουση των επί μέρους επιθέσεων με αντιπροτάσεις. Χρειάζεται η οργάνωσή τους σε ένα συνεκτικό πρόγραμμα ανάκτησης του κοινωνικού κράτους, σχεδιασμού της εγκατάστασής του στη θέση ενός επιδοματικού προνοιακού μηχανισμού που συστηματικά οικοδομούν. Αναγνώρισης και προστασίας κατά προτεραιότητα του κοινωνικού χαρακτήρα των δημόσιων αγαθών (υγεία, παιδεία, ενέργεια, ύδρευση, φροντίδα για παιδιά και ηλικιωμένους, δημόσια συγκοινωνία…). Με μια κοινωνική πολιτική που δεν έρχεται εκ των υστέρων μόνο να απαλύνει χρόνιες παθήσεις, αλλά να προλάβει την έγερση εμποδίων στην πρόσβαση σε κοινωνικά αγαθά.

Ως επιστέγασμα και κοινό στοιχείο σε όλα τα κεφάλαια μιας τέτοιας προγραμματικής πρότασης χρειάζεται να αναδεικνύεται ότι είναι επιτακτική ανάγκη η αλλαγή πορείας, το άνοιγμα νέας προοπτικής.

«Τερατουργήματα» και έργα ανθρώπων

Το χρονικό περιθώριο ενός εξαμήνου μπορεί να αποδειχτεί χρήσιμο, αν αξιοποιηθεί σωστά για την υπεράσπιση και την προώθηση στην πράξη της ιδέας των συνεργασιών στο πλαίσιο μιας προοδευτικής κυβέρνησης. Η προεκλογική περίοδος δεν είναι η καταλληλότερη ίσως για μια δημόσια απ’ ευθείας μεταξύ κομματικών ηγεσιών συζήτηση. Προσφέρεται, όμως, για την έμμεση ανάπτυξη και πρόοδό της με τη συμμετοχή σ’ ένα δημόσιο διάλογο διανοουμένων, επιστημόνων, ειδικών, με στόχο την ανάδειξη των υπαρκτών κοινών τόπων και τη διαπραγμάτευση των υπαρκτών διαφορών. Η προπαγάνδα της ΝΔ στο πεδίο αυτό θα οργιάσει. Δεν γίνεται να μείνει χωρίς έμπρακτη απάντηση.

Τέλος, στην έκβαση αυτού του εκλογικού αγώνα σημαντικό ρόλο θα παίξει η ανάδειξη και προβολή με συστηματικό και ισότιμο τρόπο μιας ομάδας έμπειρων αλλά και νέων προσώπων, που είναι σε θέση να αναλάβουν αυτό το έργο της ανάταξης με εγγύηση το πολιτικό τους φορτίο, τα επιστημονικά ή επαγγελματικά προσόντα τους, την αξιοπιστία και την εντιμότητά τους. Στη θέση του στιβαρού «κυβερνήτη» ή του θεϊκού «Μωυσή», η Αριστερά αντιπαραθέτει πειστικά τη συλλογική προσπάθεια, την ομάδα που μπορεί να κερδίσει, να ανοίξει τον νικηφόρο δρόμο. Είναι κι αυτή μια κρίσιμη και χρήσιμη διαφορά.

Τίποτα απ’ όλα αυτά δεν είναι εύκολο. Η μη επιλογή των πρόωρων εκλογών τα καθιστά εφικτά υπό προϋποθέσεις. Άλλωστε, καμιά μάχη δεν κερδήθηκε με ευκολίες.