Η επιστολή Μολυβιάτη προς τον γ.γ. του ΝΑΤΟ, χθες στην Καθημερινή, επισκιάζει κάθε άλλη πολιτική συζήτηση ― τουλάχιστον για τον εχέφρονα πολίτη. Αφενός, καταδεικνύει το βάθος της ελληνοτουρκικής κρίσης, αλλά και την ένταση στους κόλπους του ΝΑΤΟ και στις ελληνοαμερικανικές σχέσεις. Αφετέρου, υποδεικνύει υπαρκτές εντάσεις και διαφοροποιήσεις εντός της ΝΔ, και καθορίζει το πλαίσιο των πρόωρων εκλογών.
Το σκληρό κείμενο του Πέτρου Μολυβιάτη στην Καθημερινή είναι εντελώς ασυνήθιστο για τον πρέσβη ε.τ. και πρώην υπουργό Εξωτερικών. Ο Π. Μολυβιάτης είναι γνωστός για τη διαλλακτικότητα και διπλωματικότητά του, την οποία κάποιοι επικριτές έχουν χαρακτηρίσει διστακτικότητα και αναβλητικότητα.
Μάλιστα την τακτική των παρελκύσεων δια της διπλωματικής οδού, και την αναβολή πολιτικών λύσεων σε αναμονή ευνοϊκότερης συγκυρίας, κάποιοι την έχουν αποκαλέσει «δόγμα του μολυβιατισμού». Ασφαλώς, ο δραματικός τόνος της επιστολής και η δριμεία επίθεση κατά του Νορβηγού γενικού γραμματέως του ΝΑΤΟ, Γενς Σόλντενμπεργκ, δεν αρμόζει στο προφίλ του διαλλακτικού και χαμηλόφωνου διπλωμάτη. Αυτό είναι αξιοσημείωτο και χρήζει ερμηνείας.
Ο υπάλληλος Σόλτενμπεργκ
Ας σταθούμε όμως στα γραφέντα: Πρώτον, υπενθυμίζει στον αμφιλεγόμενο Σόλντενμπεργκ ότι είναι υπάλληλος και δεν μπορεί να διαμορφώνει πολιτικές: «Ο γ.γ. του ΝΑΤΟ είναι υπάλληλος των κυβερνήσεων που τον διορίζουν και καταβάλλουν τον μισθό του από τα χρήματα των φορολογουμένων τους. Δεν διαμορφώνει πολιτική –αυτό είναι έργο των κυβερνήσεων– και δεν εκφράζει θέσεις χωρίς την έγκρισή τους. Και προφανώς δεν έχει εγκρίνει τις δηλώσεις αυτές η ελληνική κυβέρνηση.»
Απολύτως λογικό, αλλά δεν το έχουμε ακούσει να εκφωνείται δημοσίως από την ελληνική πλευρά. Εξ ου και η αιχμή: «προφανώς δεν έχει εγκρίνει τις δηλώσεις αυτές η ελληνική κυβέρνηση». Η αιχμή στρέφεται κατά της κυβέρνησης, η οποία δεν αποδοκίμασε τις δηλώσεις Σόλντενμπεργκ, κατ’ αυτόν τον θεσμικό-πολιτικό τρόπο.
Δεύτερον, στην ίδια γραμμή, ο Π. Μολυβιάτης καλεί τον γ.γ. του ΝΑΤΟ να σιωπήσει: «Εάν, κύριε Γενικέ Γραµµατέα, δεν έχετε την εξουσιοδότηση να παρέμβετε για να διορθωθεί αυτή η πρωτοφανής και απαράδεκτη κατάσταση στους κόλπους της Συμμαχίας, νομίζω ότι το καλύτερο που έχετε να κάνετε είναι να σιωπήσετε έως ότου λήξει η θητεία σας.» Η παραίνεση κρύβει έναν κίνδυνο: η θητεία Στόλτενμπεργκ λήγει στις 30 Σεπτεμβρίου 2023, δηλαδή μεσολαβεί κρίσιμα πολύς χρόνος.
Βεβαίως, και οι δύο παραινέσεις δεν απευθύνονται στον υπάλληλο, απευθύνονται στο μη κατονομαζόμενο αφεντικό, τις ΗΠΑ. Εξ ου και είναι αξιοσημείωτος ο δριμύς τόνος του φιλοδυτικού Ελληνα διπλωμάτη.
Η καμπάνα προς Μητσοτάκη
Η παραίνεση-παρέμβαση απευθύνεται όμως και προς το εσωτερικό, προς την κυβέρνηση. Ο Π. Μολυβιάτης ήταν στενός συνεργάτης του Κωνσταντίνου Καραμανλή και στις κυβερνήσεις του και στην Προεδρία, ενώ επί κυβέρνησης Κώστα Καραμανλή υπηρέτησε ως υπουργός Εξωτερικών. Το λιγότερο που μπορούμε να πούμε είναι ότι εκφράζει αυθεντικά, σε διπλωματικό επίπεδο, τον καραμανλισμό και το δόγμα «ανήκομεν εις την Δύσιν».
Ως εκ τούτου, η παρέμβασή του αντηχεί και τις απόψεις της βαθιάς Νέας Δημοκρατίας, μιας δεξιάς με γκωλικά και κεντροδεξιά χαρακτηριστικά, όπως προσδόθηκαν από τον θείο και τον ανιψιό Καραμανλή. Ας μην ξεχνάμε ότι ακριβώς ο φιλοδυτικός και φιλοαμερικανός Κωνστ. Καραμανλής έθεσε την Ελλάδα εκτός στρατιωτικού σκέλους ΝΑΤΟ, με προσωπική του απόφαση στη Μεταπολίτευση, μετά τις ιστορικές περιπέτειες της δικτατορίας και της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο.
Πέρα όμως από τις απευθύνσεις, σημασία έχει και πώς καταγράφει ο βετεράνος διπλωμάτης την παρούσα φάση διεκδικήσεων της Τουρκίας: «έχουμε ένα μέλος του ΝΑΤΟ, την Τουρκία: Να διεκδικεί επισήμως και δημόσια τα εδάφη ενός άλλου μέλους, της Ελλάδος. Και συγκεκριμένα, 152 νήσους, νησίδες και βραχονησίδες του Ανατολικού Αιγαίου.»
Με αυτή την κομβική καταγραφή, ο συγγραφέας προεκτείνει τον συλλογισμό του. Με τέτοια σοβαρή απειλή επί εδάφους και κυριαρχίας, δεν μπορεί να συστήνεται στην Ελλάδα ο διάλογος επί της κυριαρχίας: «Στην ουσία ζητάτε από την Ελλάδα να καταστήσει την εδαφική της ακεραιότητα αντικείμενο διαπραγματεύσεων με την Τουρκία. […] Αυτό δεν είναι στάση ίσων αποστάσεων. Είναι ενθάρρυνση του επιτιθέμενου εις βάρος του θύματός του. Και αυτό, τελικά, δεν οδηγεί σε ενίσχυση της συνοχής της Συμμαχίας, αλλά μάλλον στη διάλυσή της.»
Τα εκφωνούμενα προς το ΝΑΤΟ από τον υπερήλικα διπλωμάτη, θα έπρεπε να εκφωνούνται από την κυβέρνηση. Η διατύπωση Μολυβιάτη, ότι η ενθάρρυνση του επιτιθέμενου οδηγεί στη «διάλυση της Συμμαχίας», είναι υπόδειξη για το ποιο πολιτικό όπλο θα μπορούσε και θα όφειλε να χρησιμοποιήσει η ελληνική κυβέρνηση, σε μια φάση που η Τουρκία προβάλλει βέτο στην ένταξη Σουηδίας-Φινλανδίας, και εισακούεται από το ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ. Η τουρκική επιθετικότητα απειλεί με διάλυση τη ΝΑ πτέρυγα του ΝΑΤΟ ― αυτό είναι το μήνυμα προς τη «σωστή πλευρά της ιστορίας».
Πολύ περισσότερο που όλες οι πρόσφατες αιτιάσεις του Ερντογάν και των υπουργών του κατά της ελληνικής κυβέρνησης και του Κυρ. Μητσοτάκη, στρέφονται εμμέσως πλην σαφώς κατά των ΗΠΑ και ρητώς κατά της αμερικανικής βάσης της Αλεξανδρούπολης. Προφανώς στο πλαίσιο ενός δημοφιλούς αντιαμερικανισμού στην τουρκική σκηνή, αλλά και στο πλαίσιο του διαρκούς παζαριού της Τουρκίας με τις ΗΠΑ.
Διάλογος επί της απειλής κατά κυριαρχίας;
Ωστόσο οι απειλές κατά της κυριαρχίας και των εδαφών της Ελλάδας, πιθανόν να υπερβαίνουν το επίπεδο μιας άσκησης νεύρων και μιας προεκλογικής τόνωσης του προφίλ Ερντογάν. Τα non papers των τουρκικών πρεσβειών, οι χάρτες και η αλα καρτ πλην επίμονη αναθεώρηση των συνθηκών δεν είναι μόνο προεκλογική θέρμανση. Είναι μέρος στρατηγικής εκμετάλλευσης της ρευστής γεωπολιτικής σε όλη την περιοχή από τον Καύκασο έως τη ΝΑ Μεσόγειο.
Η Ελλάδα επιδιώκεται να συρθεί σε διμερείς διαπραγματεύσεις επί της κυριαρχίας της, σε εστιακές απαντήσεις επί των χαρτών και των απαιτήσεων της Τουρκίας· αυτό θα ήταν μέγα σφάλμα, και αυτό επισημαίνει δραματικά ο Π. Μολυβιάτης: «Οταν καλείτε την Ελλάδα σε διάλογο με την Τουρκία για να λύσουν τις διαφορές τους, στην ουσία ζητάτε από την Ελλάδα να καταστήσει την εδαφική της ακεραιότητα αντικείμενο διαπραγματεύσεων με την Τουρκία».
Πράγματι, με φόντο τον πόλεμο στην Ουκρανία, τον νατοϊκό συναγερμό και τη διεθνή αναταραχή χρηματαγορών και εφοδιαστικών αλυσίδων, όλοι οι σύμμαχοι τηρούν ίσες αποστάσεις και συστήνουν στην Ελλάδα να συζητήσει με την Τουρκία, να παραμείνει ήρεμη η ΝΑ πτέρυγα του ΝΑΤΟ.
Αλλά να συζητήσει τι η Ελλάδα; Αν η παραχώρηση των Δωδεκανήσων από την Ιταλία το 1947 ήταν πράξη προσωρινή, όπως ισχυρίζονται Τούρκοι πολιτικοί ηγέτες; Αν πρέπει να μοιραστεί την κυριαρχία της σε νησιά, νησίδες και βραχονησίδες του Ανατ. Αιγαίου; Αν πρέπει να εγκαταλείψει την υπεράσπιση του εδάφους της; Αν πρέπει να απεμπολήσει και τυπικά το δικαίωμά της να ανακηρύσσει χωρικά ύδατα; (Διότι de facto δεν προχωρεί, εφόσον επικρέμαται το casus belli της Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης του 1995.)
Ο Πέτρος Μολυβιάτης είπε τα προφανή και θεμελιώδη. Οι παραλήπτες του μηνύματος είναι πολύ περισσότεροι από τον αμφιλεγόμενο υπάλληλο Νορβηγό γ.γ. του ΝΑΤΟ. Παραλήπτες είναι οι ΗΠΑ, είναι και οι ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, ιδίως το διχασμένο Βερολίνο του αμήχανου Σολτς, και το Παρίσι του μισο-νικητή νισο-ηττημένου Μακρόν, αλλά και οι Βρυξέλλες όπου η Ελλάδα μπορεί να δράσει πειστικά και απειλητικά. Φαίνεται ότι οι απειλές προς τη σωστή πλευρά της ιστορίας όχι μόνο εισακούονται, αλλά και επιβραβεύονται.
