Μετά την ήττα της υποτιθέμενης ριζοσπαστικής Αριστεράς του ΣΥΡΙΖΑ και την επικράτηση της υποτιθέμενης νεοφιλελεύθερης Νέας Δημοκρατίας, ένα φάσμα πλανάται πάνω από την πολιτική ζωή της χώρας: η σοσιαλδημοκρατία.
Αν δεν κάνω λάθος, η πρώτη ένδειξη για την παρουσία μιας εναλλακτικής στάσης που διαφοροποιείται κάπως από τα δύο κόμματα εξουσίας, αλλά με σαφή ροπή προς τα αριστερά, ήταν η λεγόμενη Προοδευτική Συμμαχία. Η οποία, και πάλι αν δεν κάνω λάθος, μάλλον φυτοζωεί, ενώ οι δυο μεγάλες φυλές του ΣΥΡΙΖΑ συγκρούονται εν όψει του συνεδρίου. Τα πράγματα όμως άλλαξαν άρδην με την εκλογή του Νίκου Ανδρουλάκη στην ηγεσία του ΚΙΝ.ΑΛΛ./ΠΑΣΟΚ. Η σοσιαλδημοκρατία έπαψε να είναι ένα έλασσον ιδεολογικό ρεύμα μέσα στην αξιωματική αντιπολίτευση και έγινε το σήμα κατατεθέν κόμματος που η τροχιά του είναι σαφώς ανοδική, όπως δείχνουν όλες οι δημοσκοπήσεις. Παράλληλα, στην αντίπερα όχθη, η πανδημία έπεισε ή ανάγκασε τη Νέα Δημοκρατία να παραδεχθεί, έστω έμμεσα, ότι η ιδιωτική πρωτοβουλία δεν μπορεί να είναι η λύση όταν αντιμετωπίζουμε τα μεγάλα προβλήματα των ημερών μας, τα οποία στο μέλλον δεν αποκλείεται να μεγαλώσουν ακόμα περισσότερο.
Αν τα παραπάνω ευσταθούν, καλούμαστε να απαντήσουμε σε μια σειρά ερωτήματα: είναι λ.χ. δυνατό να συνυπάρξουν η ριζοσπαστική Αριστερά και η σοσιαλδημοκρατική, όχι στο πλαίσιο μιας ευκαιριακής συμμαχίας αλλά ως ουσιαστική ενότητα; Διαφέρει και σε τι το παλιό ΠΑΣΟΚ από τη σοσιαλδημοκρατία όπως την εννοεί ο Νίκος Ανδρουλάκης; Μπορεί η Νέα Δημοκρατία να εφαρμόσει κάποια μέτρα, όπως π.χ. η ενίσχυση της δημόσιας υγείας, χωρίς να αναθεωρήσει το νεοφιλελεύθερο ιδεολογικό της στίγμα; Μήπως η λέξη «σοσιαλδημοκρατία» κινδυνεύει να καταντήσει καραμέλα γενικής χρήσεως, όπως έγινε πρόσφατα με την «ενσυναίσθηση»; Και σε τελική ανάλυση, τι εστί σοσιαλδημοκρατία;
Στην Ελλάδα υπάρχουν άνθρωποι που έχουν μελετήσει σε βάθος την ευρωπαϊκή εκδοχή της, κι από αυτούς περιμένω να μας φωτίσουν. Και όσο γίνεται πιο νωρίς θα έλεγα, γιατί η σοσιαλδημοκρατία εκλαμβάνεται σήμερα ως περίπου συνώνυμη του παλιού Κέντρου, δηλαδή ενός άχρωμου και άοσμου μεσαίου χώρου που μερικές φορές κλείνει το μάτι προς τα δεξιά ή προς τα αριστερά. Αν και περιμένω κι εγώ να μάθω από τους επαΐοντες τι σημαίνει τελικά σοσιαλδημοκρατία, έχω την αίσθηση ότι οφείλει να είναι κάτι πιο σύνθετο και πιο σημαντικό. Για ένα πράγμα πάντως είμαι σίγουρος: ότι η σοσιαλδημοκρατία, εκτός των άλλων, είναι και ένα συγκεκριμένο ύφος.
Κατά γενική ομολογία, το «τι» λέμε υπερτερεί του «πώς» το λέμε. Το πρώτο είναι το ζουμί, η ουσία, το περιεχόμενο, ενώ το δεύτερο είναι το απλό περιτύλιγμα. Στην πραγματικότητα όμως η διάζευξη αποδεικνύεται προβληματική διότι δεν υπάρχει «τι» χωρίς «πώς». Η κουβέντα είναι μεγάλη και όχι της παρούσης, αλλά, όπως και να ’χει, στην πολιτική το ύφος μετράει, και πολύ μάλιστα. Και ως προς το ύφος της πολιτικής, νομίζω ότι η σοσιαλδημοκρατία μπορεί να βοηθήσει. Κι αυτό επειδή δεν είναι εξ ορισμού ακραία.
Στην Ελλάδα η δικομματική πόλωση αποτελεί χαρακτηριστικό ενός συστήματος που αναπαράγεται μέσα από τη μετωπική σύγκρουση των δύο κομμάτων εξουσίας. Και για να υπάρξει αυτή η πόλωση, οι αντίπαλοι φροντίζουν να παρουσιάσουν μια εικόνα απλουστευμένη: διογκώνουν τις διαφορές τους, επιβάλλουν μια ανάγνωση χωρίς αποχρώσεις που βλέπει τα πράγματα είτε άσπρα είτε μαύρα και δαιμονοποιούν ο ένας τον άλλον αναμοχλεύοντας τα πάθη. Δεν είναι τυχαίο ότι σε αμφότερες τις παρατάξεις υπάρχουν σε περίοπτη θέση οι νταήδες μπροστάρηδες που συστηματικά διχάζουν, όπως ο Αδωνις Γεωργιάδης και ο Παύλος Πολάκης. Στην πραγματικότητα όμως, η κατάσταση δεν είναι τόσο καλή, όπως ισχυρίζεται η Νέα Δημοκρατία, ούτε τόσο κακή όσο ισχυρίζεται ο ΣΥΡΙΖΑ.
Κανείς δεν λέει ότι η εκάστοτε αντιπολίτευση οφείλει να μετριάσει την αντίθεσή της σε πράξεις τής εκάστοτε κυβέρνησης τις οποίες θεωρεί λανθασμένες. Μπορεί όμως να μετριάσει την υστερία, τις ύβρεις, τον φανατισμό και την εχθροπάθεια που καλλιεργούν συστηματικά τα δύο μεγάλα κόμματα με τις παιδαριώδεις ατάκες τους που παίζουν καθημερινά στα τηλεοπτικά δελτία υποτιμώντας τη νοημοσύνη μας.
Είναι πολύ νωρίς να πει κανείς με σιγουριά πώς εννοεί ο Νίκος Ανδρουλάκης τη σοσιαλδημοκρατία. Αν όμως τελικά επιλέξει όχι τη νεκρανάσταση του παλιού ΠΑΣΟΚ, το οποίο φέρει τεράστια ευθύνη για τα σημερινά χάλια μας, και αν προτείνει κάτι καινούργιο, κάτι επιτέλους σοβαρό που δεν έχει αυταπάτες και δεν θεωρεί ότι τα πράγματα είναι απλά και οι λύσεις εύκολες, κάτι που δεν απορρίπτει εξ ορισμού οτιδήποτε κάνει η κυβέρνηση, τότε δεν θα ομονοήσουμε αλλά θα διαφωνούμε πιο γόνιμα και σε ανώτερο επίπεδο, όπως επιβάλλουν οι περιστάσεις.
