Το κοινωνικό κόστος ποιος το πληρώνει;

Περήφανος δήλωσε ο κ. Μητσοτάκης για το νομοσχέδιο τερατούργημα, που κάνει αγνώριστη την εκπαίδευση. Και σε μια επίδειξη προσποιητής γενναιότητας μάς εξήγησε πως αυτό θα έχει πολιτικό κόστος για τον ίδιο, αλλά είναι πρόθυμος να το αναλάβει. Γιατί ξέρει ότι κάνει το σωστό. Πράγμα που θα αντιληφθούμε, όλοι εμείς οι αδαείς, μετά από χρόνια, όταν θα δούμε τα αποτελέσματα της «μεταρρύθμισής» του.

Όσο λιγότεροι τόσο καλύτερα;

Πρώτα απ’ όλα, θα πρέπει να τον ευχαριστήσουμε γιατί, για μία ακόμα φορά, κάνει τον κόπο να μας θυμίσει πόσο ανόητοι είναι οι πολλοί, που δεν μπορούν να αντιληφθούν τις συλλήψεις των ολίγων πρωτοπόρων, όπως ο ίδιος. Και αμέσως μετά να παραδεχτούμε ότι με τον θεατρινισμό του αυτό δείχνει ότι φοβάται πως γίνεται αντιληπτός ο αντιλαϊκός και αντικοινωνικός χαρακτήρας των περισσότερων διατάξεων από εκείνους που θα τις υποστούν. Ότι ο κανόνας όλο και λιγότερη πρόσβαση στη δημόσια εκπαίδευση με ακόμα λιγότερη επιδότηση από το δημόσιο προϋπολογισμό, που καταλήγει στη θεσμοθέτηση κάθε είδους εκπαιδευτικού και οικονομικού κόφτη, σημαίνει περιορισμό τής ποσότητας και της ποιότητας της δημόσιας και δωρεάν παρεχόμενης παιδείας και διεύρυνση του χώρου στον οποίο θα μπορεί να αλωνίζει η αγορά στο κρίσιμο πεδίο της εκπαίδευσης.

Αυτή η λογική εκφράζεται με τον πληρέστερο τρόπο στις ανατροπές που επιβάλλονται στη φάση μετάβασης από τη δευτεροβάθμια στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Εκεί ο κανόνας «όσο λιγότεροι τόσο καλύτερα» και τα παρανοϊκά αποτελέσματά του γίνονται φανερά διά γυμνού οφθαλμού. Το γεγονός ότι δεν κόβεται μόνο ο αρχικός αριθμός των εισακτέων, αλλά με αλλεπάλληλους κόφτες μένουν κενές και χιλιάδες από τις προβλεπόμενες μειωμένες θέσεις σε πάρα πολλά τμήματα, δείχνει ότι σκοπός του τερατουργήματος δεν είναι η άνοδος της ποιότητας διά του περιορισμού της ποσότητας, αλλά νέτα σκέτα ο περιορισμός της πρόσβασης σε κάθε μορφωτική βαθμίδα. Γιατί αυτό που ενδιαφέρει τους εμπνευστές, δεν είναι το μορφωτικό επίπεδο, αλλά το επίπεδο των δεξιοτήτων – για να χρησιμοποιήσουμε το λεξιλόγιό τους.

Σύνδεση ή πρόσδεση στην αγορά;

Το εκπληκτικό είναι πως η εφαρμογή αυτής της αντίληψης παρουσιάζεται ως επιταγή της αναγκαίας σύνδεσης εκπαίδευσης και αγοράς εργασίας. Δεν περνάει καθόλου από το μυαλό των αρίστων ότι θα μπορούσε αυτή η σύνδεση να μην είναι υποτακτικός μονόδρομος, αλλά μια αμφίδρομη επίδραση. Θα μπορούσε, δηλαδή, να οργανώνεται έτσι η εκπαιδευτική διαδικασία, ώστε το αποτέλεσμά της να επιδρά αποφασιστικά στον προσανατολισμό της ίδιας της αγοράς εργασίας και το μετασχηματισμό των αναγκών της. Να συμβάλλει, δηλαδή, και η μορφωτική διαδικασία στον αναπροσανατολισμό της παραγωγικής διαδικασίας, με την προσφορά πληρέστερα μορφωμένου και υψηλότερου επιπέδου εργατικού δυναμικού, προκαλώντας έτσι και δημιουργία της ζήτησής του. Δυναμικού καταλληλότερου και παραγωγικότερου για τις απαιτήσεις της ψηφιακής εποχής και της τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης. Οι επαρχιώτικες αντιλήψεις τής κυβέρνησης της ΝΔ, που προσπαθούν να κρυφτούν πίσω από το προσωπείο του «εκσυγχρονισμού», οδηγούν στην αναπαραγωγή και τη διαιώνιση μιας νέας εκδοχής τής ψωροκώσταινας με εργατικό δυναμικό αναλφάβητο κατά βάθος, ικανό μόνο για τη διεκπεραίωση απλών και χαμηλής παραγωγικότητας εργοδοτικών εντολών και, προφανώς, χαμηλών μισθολογικών απαιτήσεων.

Το πολιτικό κόστος, λοιπόν, που επικαλείται ο κ. Μητσοτάκης – μια χαρά προστατευμένος από τη σιωπή των μίντια – για να επιδείξει την ανύπαρκτη πρωτοπορία του, ελάχιστα μας ενδιαφέρει. Μακάρι να κληθεί να το πληρώσει το συντομότερο. Δεν θα συγκινηθούμε καθόλου. Για τα άλλα κόστη, τα προσωπικά και τα κοινωνικά, που μας εξαναγκάζει η πολιτική του να καταβάλουμε, για εκείνα έχουμε χρέος να καιγόμαστε και αυτά να αναδεικνύουμε.

Ανυπολόγιστο κοινωνικό κόστος

Ο παραλογισμός του προσωπικού κόστους έγινε ορατός από τις δημόσιες, ανοιχτές επιστολές των αριστούχων μαθητών, προς τον πρωθυπουργό, που αναδεικνύουν τον πραγματικό χαρακτήρα της λογικής του κόφτη: δεν είναι η αριστεία που επιδιώκεται να επιβραβευτεί με τις διάφορες «βάσεις» που επινοούν, η επιβεβαίωση του σφαγιαστικού χαρακτήρα τού ανταγωνισμού επιδιώκεται. Αν θα είναι θύματα αυτής της λογικής τα όνειρα κάποιων νέων ανθρώπων, λίγο τους ενδιαφέρει. Κατά βάθος, τους ικανοποιεί που οι νέοι παίρνουν από νωρίς μια γεύση από την αδικία και τη σκληρότητα της δικτατορίας του αγοραίου ανταγωνισμού.

Ακόμα σημαντικότερο, όμως, είναι το κοινωνικό κόστος, που καλείται η κοινωνία να επωμιστεί, εξαιτίας της πολιτικής τους. Ποιος μπορεί να υπολογίσει τα διαφεύγοντα οφέλη από τους φραγμούς που επινοούν κάθε τόσο οι νεοφιλελεύθερες κυβερνήσεις στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής διαδικασίας με πρόσχημα την άνοδο του επιπέδου της παρεχόμενης εκπαίδευσης; Αντί για όποια επιχειρήματα, ας μοιραστούμε την – πραγματική – ιστορία του Παναγιώτη, που το σφαγιαστικό σύστημά τους τον ετοίμαζε για το φτηνό εργατικό δυναμικό βαθμολογώντας, ουσιαστικά, τις οικογενειακές δυσκολίες του και τις ίδιες τις ανεπάρκειες της εκπαίδευσης με ένα 13 στο απολυτήριό του και με ανάλογα μόρια στις πανελλαδικές εξετάσεις. Αποτέλεσμα, η εισαγωγή του μετά βίας σε ένα επαρχιακό ΤΕΙ ηλεκτρονικών. Σήμερα, ούτε εκεί δεν θα μπορούσε μάλλον να περάσει.

Η καλή του τύχη, που θα μπορούσε εξίσου να είναι και κακή, τον συναπάντησε με κάποιους δασκάλους που πρόσεξαν τον άνθρωπο και όχι τους αριθμούς, είδαν σ’ αυτόν τις πραγματικές δυνατότητες και τον βοήθησαν. Για να μην πολυλογούμε, περνώντας από μια χαραμάδα του συστήματος, σήμερα συγκαταλέγεται στην πρωτοπορία των ειδικών της ρομποτικής ιατρικής. Και, ευτυχώς (ή δυστυχώς;), έχει επιστρέψει στην Ελλάδα. Είναι η εξαίρεση; Όχι, είναι ο κανόνας. Ο κανόνας του ανυπολόγιστου κοινωνικού κόστους, που πληρώνουμε με τα γιατροσόφια του ταξικότατου νεοφιλελεύθερου συντηρητισμού, που διαλαλεί ότι δεν χρειάζονται τόσα πολλά πτυχία – για τους άλλους όχι για τα δικά του παιδιά – νιώθοντας απέχθεια μπροστά στη δυνατότητα κοινωνικής κινητικότητας μέσω ενός δημοκρατικού εκπαιδευτικού συστήματος.