ΤΑ ΜΠΛΟΚΙΑ

Ειδήσεις και αναλύσεις από τη Λέσβο και την Ελλάδα με αριστερή ματιά!

Απόψεις Δεύτερο Θέμα

Φιλοσοφική αστυνομία και διαδηλώσεις

Κάθε διαδήλωση και πορεία από δω και μπρος θα έχει το ιδιαίτερό της αντικείμενο και ταυτόχρονα την απαίτηση της κατάργησης του νόμου. Θα φροντίσει η νέα γενιά, που μαζί με το δικαίωμα στη δουλειά, την παιδεία, την υγεία θα απαιτεί και το δικαίωμα στη δημόσια διαμαρτυρία.

Οι παγκόσμιες διαμαρτυρίες και εξεγέρσεις δεν σταμάτησαν τον καιρό της πανδημίας. Το Black Lives Matter αποτελεί την πιο σημαντική μορφή αντίστασης στον ρατσισμό και στην αστυνομική βία. Αν μετά την πανδημία τα κράτη ξαναγυρίσουν στο business as usual, οι αντιδράσεις του κόσμου, κυρίως της νεολαίας, θα γίνουν παντού μαζικές, πολιτικές, ανατρεπτικές. Ο κόσμος δεν εξεγείρεται μόνο όταν η κατάσταση είναι απελπιστική, αλλά και όταν ματαιώνονται οι εύλογες προσδοκίες. Η καταστροφή της ελπίδας, η πνευματική κατάντια της καπιταλιστικής ιδεολογίας που ανάγει τον κυνισμό και τον μηδενισμό σε ηθικό ορίζοντα της ζωής είναι το περιβάλλον στο οποίο όλοι μας, αλλά κυρίως η νεολαία, καλούμαστε να πάρουμε τις μεγάλες αποφάσεις για ένταξη σε συλλογικά αιτήματα και αντίσταση ή για εγκατάλειψη της συλλογικότητας και στροφή στον αμυντικό ατομισμό της αναχώρησης. Στην Ελλάδα, οι διαδηλώσεις, οι απεργίες και οι καταλήψεις των πλατειών αποτέλεσαν βασικό λόγο στην άνοδο της Αριστεράς. Οι Ελληνες είναι παιδιά της Αντιγόνης, η αντίσταση στην αδικία και την εξουσία είναι τόσο ελληνικές όσο και τα σκουριασμένα μάρμαρα. Τα μέτρα της κυβέρνησης για τη στήριξη της εργασίας είναι τελείως δυσανάλογα προς το μέγεθος της καταστροφής. Οι αντιστάσεις αποτελούν τον ορίζοντα της επόμενης περιόδου.

Εδώ εντάσσεται ο νόμος για τον περιορισμό και την αστυνόμευση των διαδηλώσεων και την τιμωρία των διαμαρτυρομένων. Οι διατάξεις είναι πρωτοφανείς για καιρό δημοκρατίας, αλλά η λογική τους αποτελεί την καρδιά της δεξιάς ιδεολογίας. Eπιβάλλουν τη γνωστοποίηση μιας διαδήλωσης 48 ώρες πριν γίνει, απαιτούν τον ορισμό ενός οργανωτή που να θεωρείται υπεύθυνος και υπόλογος για όποιες ζημιές. Η αστυνομία μπορεί να απαγορεύσει ή να διαλύσει μια διαδήλωση «εάν πιθανολογείται ότι η διεξαγωγή της θα διαταράξει την κοινωνικοοικονομική ζωή της περιοχής». Κάποια διατάραξη της ζωής αποτελεί συστατικό στοιχείο μιας πορείας. Γι’ αυτό γίνονται στο κέντρο και όχι στα λιβάδια. Ο συνδυασμός αποσκοπεί στην απαγόρευση των διαδηλώσεων ή στη μετατροπή τους σε ελεγχόμενες παρελάσεις.

Σε πολλά κράτη υπάρχουν νόμοι ελέγχου των πορειών. Το ποινικό οπλοστάσιο εξάλλου δίνει στην αστυνομία –και εδώ και αλλού– πολλές δυνατότητες να συλλάβει τους διαδηλωτές και να διαλύσει την πορεία. Σταμάτησαν οι αντιστάσεις; Οχι βέβαια. Ο νέος νόμος θα εφαρμοστεί διά της μη εφαρμογής του. Σε μια περίεργη περίπτωση «επιτελεστικής αντίφασης», ο νόμος θα οδηγεί αδήριτα σε αυτό που απαγορεύει. Η απαγόρευση των διαδηλώσεων θα είναι η προσφορότερη αφορμή για τη διοργάνωσή τους. Κάθε διαδήλωση και πορεία από δω και μπρος θα έχει το ιδιαίτερό της αντικείμενο και ταυτόχρονα την απαίτηση της κατάργησης του νόμου. Θα φροντίσει η νέα γενιά, που μαζί με το δικαίωμα στη δουλειά, την παιδεία, την υγεία θα απαιτεί και το δικαίωμα στη δημόσια διαμαρτυρία.

Αλλά το πιο πρωτότυπο στοιχείο του νέου νόμου είναι η δημιουργία «Διεύθυνσης Πρόληψης της Βίας». Η υπηρεσία θα παρακολουθεί και θα αποτρέπει τη «ριζοσπαστικοποίηση που οδηγεί στην τρομοκρατία». Το επιτελικό της έργο θα απλώνεται «από τα σωφρονιστικά καταστήματα μέχρι τις οργανώσεις φιλάθλων» και φαντάζομαι ότι θα επεκταθεί και στα πανεπιστήμια όπου υπάρχει πληθώρα ριζοσπαστών. Θα αποκτήσουμε, λοιπόν, μια ειδική μονάδα φιλοσόφων-αστυνομικών, αν δεν υπάρχει ήδη. Η πρόταση για την υπηρεσία έγινε αρχικά από τον Αγγλο συγγραφέα Γκ. Κ. Τσέστερτον (G. K. Chesterton) στο μυθιστόρημα «Ο άνθρωπος που τον έλεγαν Πέμπτη». «Δουλειά τους είναι να παρακολουθούν τη συνωμοσία από την αρχή. Ο φιλοσοφικός αστυνόμος είναι πιο τολμηρός αλλά και πιο εκλεπτυσμένος από τον κανονικό ντετέκτιβ. Ο κανονικός ντετέκτιβ πηγαίνει σε τεκέδες για να συλλάβει κλέφτες. Εμείς πηγαίνουμε σε καλλιτεχνικά τσάγια για να ξετρυπώσουμε πεσιμιστές. Ο κανονικός ντετέκτιβ ανακαλύπτει από κατάλογους ή ημερολόγια ότι ένα έγκλημα διαπράχτηκε. Εμείς ανακαλύπτουμε από βιβλία σονέτων ότι ένα έγκλημα θα διαπραχθεί. Πρέπει να ιχνηλατήσουμε την απαρχή αυτών των απαίσιων σκέψεων που οδηγούν ανθρώπους στον ιδεολογικό φανατισμό και στα διανοητικά εγκλήματα».

Σε μας οι αστυνομικοί φιλόσοφοι των εγκλημάτων της σκέψης και των ιδεών θα παρακολουθούν τις αριστερές εφημερίδες και ιστοσελίδες, τις θεωρητικές συζητήσεις και αντιπαραθέσεις σε μπαρ και ταβέρνες, τις καλλιτεχνικές φωτογραφίες και τα επαναστατικά τραγούδια για να ανακαλύψουν τα πρώτα σπέρματα της «ριζοσπαστικοποίησης». Δεν είναι οικονομικό να διώκουμε τις εγκληματικές πράξεις αν μπορούμε να προβλέψουμε πότε θα γίνουν και να ουδετεροποιήσουμε τους μελλοντικούς ενόχους. Μας έδειξε τη λειτουργία της αποτρεπτικής αστυνομίας το έργο του Στίβεν Σπίλμπεργκ «Minority Report». Οι μεταλλαγμένοι αστυνομικοί σ’ αυτό το περίφημο science fiction βλέπουν εικόνες μελλοντικών εγκλημάτων και συλλαμβάνουν τους ενόχους πριν από την πράξη. Οι δικοί μας αστυνομικοί φιλόσοφοι μπορεί να μη βλέπουν το μέλλον, αλλά ξέρουν ποιες σκέψεις οδηγούν σε εγκλήματα. Στη συζήτηση που γίνεται για το μέλλον του κόμματος, για παράδειγμα, όσοι υποστηρίζουν το ΡΙ του ΣΥΡΙΖΑ θα είναι ύποπτοι και αντικείμενα παρακολούθησης, όσοι είναι απλώς προοδευτικοί θα καλούνται για φιλική συζήτηση και άντληση πληροφοριών. Η εισαγωγή στο πανεπιστήμιο θα γίνεται μετά την υπογραφή δήλωσης ότι «αποκηρύσσω τη βία και την τρομοκρατία απ’ όπου κι αν προέρχονται».

Η φιλοσοφική αστυνομία θα αποτελεί την πρώτη γραμμή της άμυνας του πολιτεύματος. Είχαμε τέτοια και τη δεκαετία του 1950 και στη χούντα. Τώρα όμως όλα θα γίνονται επιστημονικά και με τη χρήση της πιο αναπτυγμένης τεχνολογίας. Η κατάσταση έκτακτης ανάγκης στην πανδημία επέτρεψε τη δοκιμή της νέας εποχής της παρακολούθησης και το τεστάρισμα της τεχνολογίας. Τώρα, η παρακολούθηση και ο έλεγχος της σκέψης θα ανεβούν σε νέα επίπεδα αρτιότητας. Και δεν θα έχουν άδικο. Η δουλειά της αντίστασης συντελείται όταν το υποκείμενο απομακρύνεται από τις βιοπολιτικές απαιτήσεις και δημιουργεί μια νέα υποκειμενικότητα. Τότε η ανυπακοή μεταβάλλεται από ατομική ηθική πράξη σε συλλογική πρακτική απελευθέρωσης. Και αυτό το λουλούδι πρέπει να κοπεί όταν είναι ακόμη σπόρος και μπουμπούκι. Αλλά, όπως όλες οι προσπάθειες ελέγχου της αντίστασης και των ιδεών, θα αποτύχει.

 

Κώστας Δουζίνας

Καθηγητής του Πανεπιστημίου του Λονδίνου και πρόεδρος του Ινστιτούτου «Νίκος Πουλαντζάς»