Σε σύγκριση με τον περσινό αρμαγεδώνα, οι μέχρι χτες, τουλάχιστον, φετινές πυρκαγιές δεν δικαιολογούν πτώση από τα σύννεφα. Ωστόσο, υπάρχει κάτι πολύ ανησυχητικό στη φετινή εμπειρία: οι ενδείξεις ενός μιθριδατισμού, που τείνει να θεωρεί τις καταστροφικές πυρκαγιές αναπόφευκτο φυσικό φαινόμενο. Δείτε προσεκτικά τις αντιδράσεις πολιτείας, πολιτών και, κυρίως, μιντιακού κατεστημένου: η συνήθης υποδοχή του αναμενόμενου είναι το κλίμα που γενικώς επικρατεί. Ο «στρατηγός άνεμος» έχει την τιμητική του στα ενοχικά ρεπορτάζ και στις εξίσου ενοχικές κυβερνητικές ανακοινώσεις.

Το ολισθηρό έδαφος έχει προετοιμαστεί από την περσινή πρωθυπουργική δήλωση ότι «τα δάση ξαναγίνονται» (αν και συχνότατα εμείς δεν τα αφήνουμε να ξαναγίνουν) και τη γενική κυβερνητική γραμμή ότι «εκείνο που προέχει, είναι η προστασία της ανθρώπινης ζωής». Σωστή κατ’ αρχήν, ωστόσο ανεπαρκή για την αντιμετώπιση ενός προβλήματος που απειλεί όλη την επικράτεια, και ιδίως την Αττική, με γεωγραφική ανατροπή*. Ακόμα και η ορθότατη αναφορά στην κλιματική κρίση τείνει να εξελιχθεί σε άλλοθι.

Το έγκλημα δεν είναι στιγμιαίο

Η ΝΔ ως κυβέρνηση, αφού εκμεταλλεύτηκε χυδαία ως αντιπολίτευση την τραγωδία στο Μάτι, ακολούθησε μια πολιτική που οδηγεί σ’ αυτόν το μιθριδατισμό. Παρουσίασε μετά τις περσινές καταστροφικές πυρκαγιές, με επικοινωνιακό ταρατατζούμ, ένα πολλά υποσχόμενο, κατά τους υποστηρικτές του, σχέδιο, το οποίο, όχι μόνο στις φωτιές αλλά και στον χιονιά, δεν φαίνεται να αποδίδει τα διαφημιζόμενα. Και το έπραξε πετώντας στο καλάθι των αχρήστων, απλά επειδή την είχε παραγγείλει η προηγούμενη κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, μια έκθεση–πρόταση ομάδας επιστημόνων διεθνούς κύρους. Ένα χρόνο μετά, δεν βλέπουμε να έχει αλλάξει κάτι ουσιαστικά ως προς τη νοοτροπία που διέπει την αντιμετώπιση των πυρκαγιών και οπωσδήποτε ως προς τα καταστροφικά αποτελέσματά τους.

Μα, σ’ ένα μόλις χρόνο περιμέναμε να δούμε αποτελέσματα; Θα μπορούσε να απαντήσει κάποιος «η καλή μέρα απ’ το πρωί φαίνεται», αλλά υπάρχει μια πολύ επικίνδυνη πραγματικότητα που θα μπορούσε να κρυφτεί πίσω από μια εύκολη απάντηση–ατάκα. Κι αυτή είναι η διαιώνιση της συνήθειας να αντιμετωπίζεται η καταστροφική δασική πυρκαγιά σαν ένα συμβάν περιορισμένης διάρκειας, από την ώρα που η φωτιά ξεσπάει και γιγαντώνεται, ώσπου κατατρώει τα πάντα στο πέρασμά της. Ενώ το χρονικό διάστημα που έχει αποφασιστική σημασία, είναι το διάστημα που προηγείται και εκείνο που έπεται. Εδώ η στρέβλωση είναι πλήρης: αναστατώνονται οι πάντες όσο διαρκούν οι πυρκαγιές και ηρεμούν όταν σβήνουν.

Πρόληψη και αποκατάσταση

Όλοι οι βαθμοί της τοπικής αυτοδιοίκησης διαμαρτύρονται για τα αναντίστοιχα μέσα ως προς τις τυπικές ευθύνες που τους αναθέτουν για την πρόληψη. Οι δασοπονικοί φορείς τονίζουν σε κάθε ευκαιρία την εγκατάλειψη των δασικών υπηρεσιών και της προληπτικής δασοπροστασίας. Οι πιο σύγχρονοι τεχνολογικά εδικοί μιλούν για τη χρησιμότητα των νέων τεχνολογιών παρατήρησης, επιτήρησης, ειδοποίησης για έγκαιρη επέμβαση στις δασικές πυρκαγιές. Όσοι επιφορτίζονται κατά καιρούς με την πρόληψη είναι ή νιώθουν εποχικοί και περαστικοί από ένα πόστο που απαιτεί ισχυρό και μόνιμο δεσμό. Οι εθελοντές δεν οργανώνονται σαν αναπόσπαστο τμήμα της λύσης, όταν δεν αντιμετωπίζονται ως ανεπιθύμητοι. Δασικοί δρόμοι άμεσης επέμβασης δεν ανοίγονται με σχέδιο. Αντιπυρικές ζώνες δεν δημιουργούνται συστηματικά και δεν συντηρούνται τακτικά. Πυροσβεστικά άμεσης δράσης δεν σταθμεύουν παντού, σε κάθε επικίνδυνη περιοχή, σύμφωνα με τις μετεωρολογικές προβλέψεις.

Μα, όλα αυτά κοστίζουν και δεν υπάρχουν λεφτόδεντρα. Μήπως, όμως, οι πυρκαγιές κοστίζουν περισσότερο; Τις έχουν κοστολογήσει ποτέ όσοι απαιτούν κοστολόγηση για την παραμικρή κοινωνική δαπάνη;

Υπάρχουν κι άλλα, πάντως, που δεν κοστίζουν πολύ. Με αφορμή την πυρκαγιά στην Πεντέλη, ο κ. Ευθ. Λέκκας παρατηρούσε ότι, ιδιαίτερα στην Αττική, υπάρχει θέμα με την απουσία σαφούς διάκρισης των δασικών εκτάσεων από τις αστικές περιοχές. Αυτά, σε μια χώρα που, διακόσια χρόνια από το 1821, κατάφερε να αποκτήσει δασικούς χάρτες, αλλά η ΝΔ τους κατάργησε, γιατί απείχαν από την πελατειακή αντίληψή της. Από αυτή την παθογένεια, που προδικάζει σε μεγάλο βαθμό αν μία καταστροφική πυρκαγιά θα επαναληφθεί στον ίδιο τόπο ή λίγο πιο πέρα, πότε θα απαλλαγούμε; Μαζί με το μοντέλο της οικοπεδοφαγικής αδηφαγίας που έθρεψε η μετεμφυλιακή Δεξιά. Γιατί τα δάση συχνά δεν ξαναγίνονται, παρά την αποκοιμιστική δήλωση του κ. Μητσοτάκη. Για να θίξουμε μία μόνο πλευρά των προβλημάτων, που θα έπρεπε να λύνονται αμέσως μετά από μια καταστροφική πυρκαγιά.

Συγκεκριμένο σχέδιο, τακτικός έλεγχος

Όταν, λοιπόν, εμφανίζεται ο κ. Στυλιανίδης για να μας ενημερώσει αυτοθαυμαζόμενος, ας μην τον ρωτάμε μόνο για την πιο πρόσφατη πυρκαγιά. Ας τον πιέζουμε φορτικά να μας πει τι έκανε ένα χρόνο τώρα η κυβέρνηση, για να αποφύγουμε την επόμενη καταστροφή. Και τι θα κάνει αύριο κιόλας, για να μη γινόμαστε κάθε τόσο στο ίδιο έργο θεατές. Αυτό ακριβώς οφείλουμε να κάνουμε σε κάθε ομόλογο οποιασδήποτε κυβέρνησης.

 Μήπως και αποκτήσουμε κάποτε ένα σχέδιο αντιπυρικής προστασίας:

•  -Δεσμευτικό και αιτιολογημένο, γενικό και εξειδικευμένο κατά περιφέρεια.
•  -Με συγκεκριμένους στόχους για κάθε περίοδο, ποσοτικοποιημένους, τόσο για την πρόληψη όσο και για την καταστολή και την αποκατάσταση.
•  -Που θα υπόκειται σε ετήσιο κοινοβουλευτικό έλεγχο παρουσία των σχετικών κοινωνικών φορέων και σε αναθεωρήσεις όταν χρειάζεται.

Εκτός αν το θέμα είναι απλώς να ’χαμε να λέγαμε, συζήτηση να γινότανε.

*Υ.Γ.: Κρατήστε μια υποσημείωση, έστω, για τον υπερήλικο, που αυτοκτόνησε βλέποντας το σπίτι του καμένο τρίτη φορά. Βλέπετε, υπάρχουν πολλοί… εξαρτημένοι από το μοναδικό τους σπίτι, που καίγεται η ίδια τους η ζωή μαζί μ’ εκείνο. Κυριολεκτικά. Χώρια οι εσωτερικοί θάνατοι, που δεν καταγράφονται.