Την προηγούμενη Κυριακή, στις 24 Απριλίου του 2016, η Αυστρία έζησε έναν πολιτικό σεισμό με ευρωπαϊκή διάσταση, την οποία δεν είναι ακόμη εύκολο να αποτιμήσουμε με σαφήνεια. Οι παρακάτω αράδες αποτελούν μια πρώτη προσέγγιση του αποτελέσματος των πρόσφατων προεδρικών εκλογών στην Αυστρία, όπου ο πρόεδρος, παρ’ όλες τις μειωμένες δικαιοδοσίες του, εκλέγεται απευθείας από το λαό.
Ο ακροδεξιός υποψήφιος Νόρμπερντ Χόφερ σημείωσε απροσδόκητη και ξεκάθαρη εκλογική νίκη. Λαμβάνοντας ποσοστό 35,5% πρόσφερε, για πρώτη φορά στην ιστορία της χώρας, την πρωτιά στο FPÖ, το λαϊκίστικο ακροδεξιό κόμμα της Αυστρίας. Στη δεύτερη θέση εκλέχτηκε με ποσοστό 21,34% ο πρώην επικεφαλής των Πρασίνων, ο Αλεξάντερ βαν ντερ Μπέλεν. Την τρίτη θέση κατέλαβε η ανεξάρτητη συντηρητική υποψήφια Ίρμγκαρντ Γκρις παίρνοντας 18,94%. Οι υποψήφιοι των κυβερνητικών εταίρων –ο σοσιαλιστής Ρούντολφ Χαντστόρφερ (11,28%) και ο Αντρέας Κολ του Λαϊκού κόμματος (11,12%)– μόλις που κατάφεραν να συγκεντρώσουν από κοινού το ποσοστό του δεύτερου υποψηφίου. Στις 22 Μαΐου θα γίνουν οι επαναληπτικές εκλογές ανάμεσα στους δύο πρώτους υποψηφίους, και η Αυστρία, για πρώτη φορά ύστερα από το 1945, θα αποκτήσει Πρόεδρο, που δεν θα προέρχεται από τα κόμματα του αυστριακού δικομματισμού, το Λαϊκό και το Σοσιαλιστικό.
Δυσαρέσκεια
Το μέγεθος της νίκης του FPÖ και του ίδιου του Νόρμπερτ Χόφερ δεν μπορεί να ερμηνευτεί απλώς ως ψήφος διαμαρτυρίας που σχετίζεται με την έξαρση του προσφυγικού ζητήματος. Το γεγονός ότι τα δύο κόμματα της συγκυβέρνησης κατάφεραν να πάρουν όλο κι όλο το 25% των έγκυρων ψήφων, υποδηλώνει μια έντονη δυσαρέσκεια του εκλογικού σώματος προς το σύστημα διακυβέρνησης της χώρας τις τελευταίες δεκαετίες. Ένα σύστημα ιδιότυπου δικομματισμού, στο οποίο από το 1950 κι έπειτα κυριάρχησαν – με ελάχιστες εξαιρέσεις – οι κυβερνήσεις συνασπισμού ανάμεσα στο Σοσιαλιστικό και στο Λαϊκό Κόμμα της Αυστρίας. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα όχι μόνο τη βαθμιαία ενσωμάτωση της αντικοινωνικής ατζέντας του Λαϊκού κόμματος από το Σοσιαλιστικό, αλλά και την εμπέδωση ενός αισθήματος περιστολής των δικαιωμάτων και της δημοκρατίας. Κυρίως αυτό συνιστά το υπόβαθρο πάνω στο οποίο το λαϊκιστικό FPÖ οικοδόμησε διαχρονικά την ακροδεξιά, ξενοφοβική και ισλαμοεχθρική ατζέντα του. Με άλλα λόγια, το αποτέλεσμα του πρώτου γύρου δεν πιστοποιεί μόνο τη δεξιά στροφή, αλλά επιπλέον επισφραγίζει την κρίση του παραδοσιακού κομματικού και πολιτικού φαινόμενου της χώρας.
Και η συγκεκριμένη εκλογική αναμέτρηση επιβεβαίωσε με τον πιο δραματικό τρόπο την ήδη εμφανή σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες τάση προς τα δεξιά. Βασική ευθύνη για το γεγονός φέρει – εκτός από τα Λαϊκά κόμματα που με την πολιτική της περικοπής εισοδήματος και δικαιωμάτων οδήγησαν μεγάλα τμήματα των κοινωνιών στη φτώχεια και την εξαθλίωση– η επιλογή της Σοσιαλδημοκρατίας να ενσωματώσει τη νεοφιλελεύθερη ατζέντα και ιδίως τη συντηρητική ακροδεξιά ρητορική στο προσφυγικό θέμα, γεγονός που είχε και έχει σαν αποτέλεσμα τη συνολική μετατόπιση του δημόσιου διαλόγου αλλά και των ψηφοφόρων προς τη δεξιά και την ακροδεξιά. Όπως και πριν από δεκαετίες ο Σρόιντερ (SPD) και ο Τόνι Μπλέρ εφάρμοσαν με εξαιρετική αποτελεσματικότητα το δόγμα Θάτσερ, έτσι και ο σοσιαλιστής Καγκελάριος Φάιμαν πορεύτηκε πολιτικά στη σκιά της Μέρκελ και του Αυστριακού Λαϊκού Κόμματος. Ενδεικτική είναι η στάση του στο προσφυγικό, όπου υλοποίησε πλήρως το επικίνδυνο σχέδιο της πρώην υπουργού εσωτερικών Λάιτνερ, αλλά και του υπουργού εξωτερικών Κούρτς (στελέχη και οι δύο του Λαϊκού Κόμματος), με αποτέλεσμα το κλείσιμο των βόρειων συνόρων της Ελλάδας και τον εγκλωβισμό δεκάδων χιλιάδων προσφύγων, γεγονός που διευκόλυνε την σύναψη της απαράδεκτης και ανεφάρμοστης συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας για τους πρόσφυγες.
Η υιοθέτηση της αντικοινωνικής πολιτικής των περικοπών από τους Σοσιαλδημοκράτες τους αποξένωσε από τους παραδοσιακούς συμμάχους τους στα λαϊκά στρώματα. Είναι ενδεικτικό το γεγονός ότι ο υποψήφιος Πρόεδρος για την Προεδρία της Αυστρίας, προβεβλημένο στέλεχος του κόμματος αλλά και χρόνια Πρόεδρος της Συνομοσπονδίας των Συνδικάτων, πήρε μόνο το 5% των ψήφων των εργατών στις εκλογές της προηγούμενης Κυριακής.
Αναγκαία μια άλλη λύση
Με βάση το εκλογικό αποτέλεσμα του πρώτου γύρου μπορεί βάσιμα να υποθέσει κανείς ότι η χώρα κινδυνεύει να αποκτήσει για πρώτη φορά έναν Πρόεδρο Δημοκρατίας –τον Χόφερ– ο οποίος θεωρεί την Αυστρία κομμάτι του γερμανικού έθνους. Μια ιδιαίτερα επικίνδυνη άποψη που δεν υπονομεύει μόνο τις συνταγματικές επιταγές για ουδετερότητα και αντιφασισμό, αλλά ρίχνει ορμητικό νερό στο μύλο των εθνικιστών και της ακροδεξιάς.
Η Αυστρία όμως δεν είναι μόνο ο Νόρμπερτ Χόφερ και το FPÖ. Ο εντυπωσιακά αλληλέγγυος τρόπος με τον οποίο η κοινωνία των πολιτών, η εκκλησία και πολλές άλλες οργανώσεις αντιμετώπισαν τους πρόσφυγες πέρυσι το καλοκαίρι, αποδεικνύει πως υπάρχει και μια άλλη Αυστρία. Η Αυστρία που στις 22 Μαΐου οφείλει – και θα το επιχειρήσει – να αποτρέψει την εκλογή του Χόφερ. Η χώρα χρειάζεται, έχει ανάγκη από μια συνολική εναλλακτική λύση, μία άλλη επιλογή. Είναι απαραίτητο, αναγκαίο σήμερα κιόλας, να οικοδομηθεί μια ανοιχτή και ευρεία συμμαχία που ο ορίζοντάς της θα πηγαίνει μακρύτερα από τις εκλογές στις 22 Μαΐου. Η συμμαχία αυτή δεν μπορεί να βασιστεί στο σύνολο του SPÖ και στο συντηρητικό κομμάτι των Πρασίνων. Η κατάρρευση του παλαιού κομματικού και πολιτικού συστήματος της Αυστρίας αποτελεί άριστη ευκαιρία για την οικοδόμηση ενός μετώπου από τις δυνάμεις της Αριστεράς, της αριστερής Σοσιαλδημοκρατίας, τους ριζοσπαστικούς Πράσινους, τα συνδικάτα, τα κινήματα πολιτών και αλληλεγγύης. Μιας συμμαχίας που διεκδικώντας να γίνει πλειοψηφικό ρεύμα θα επιδιώξει να βγάλει τη χώρα από τον νεοφιλελεύθερο μονόδρομο. Θα ενωθεί με το πανευρωπαϊκό ρεύμα για τη διεκδίκηση μιας άλλης Ευρώπης, της Ευρώπης της κοινωνικής δικαιοσύνης, των δικαιωμάτων, της ευημερίας, της προστασίας του περιβάλλοντος, των ανοιχτών συνόρων, της αλληλεγγύης και της φιλοξενίας.
Υ.Γ.: Μια αναλυτική ενημέρωση στο επόμενο φύλλο της «Εποχής», εφόσον θα έχουν τοποθετηθεί όλες οι πολιτικές δυνάμεις και οι υποψήφιοι για το δεύτερο γύρο.
*τμήμα Ευρωπαϊκής Πολιτικής, ΚΕ ΣΥΡΙΖΑ
