Καλή μου φιλενάδα και διακεκριμένη φιλόλογος έβγαλε την πρωτοδεύτερη παρατεταμένη καραντίνα διαβάζοντας Θουκυδίδη στο πρωτότυπο. «Χαρά στο κουράγιο σου», προσπαθούσα να προσγειώσω κάπως τον παθολογικό ενθουσιασμό με τον οποίο μου ανακοίνωνε στο τηλέφωνο την αναγνωστική της διαστροφή. Την ξανάδα έπειτα από καιρό πρόπερσι τον Μάιο, όταν ο Κυριάκος –επιμένω να μην υπεισέρχομαι στο επώνυμο, καθότι αδιόρθωτα προληπτικός– διαβεβαίωνε αμέριμνος πως διατρέχουμε το τελευταίο μίλι της πανδημίας. «Δεν μπορείς να διανοηθείς την ψυχική ισορροπία που αποκόμισα από τα οξυδερκή εδάφια του Αλιμούσιου γόνου του Ολόρου. Βάλσαμο στον παραλογισμό όσων ζούμε», μου ’πε δοκιμάζοντας ανεπιτυχώς να πιει καφέ μέσα απ’ τη διπλή μάσκα που δεν εννοούσε να αφαιρέσει λεπτό.
Ιδιαζόντως ανεπίδεκτος στα θεωρητικά μαθήματα, έπαιρνα τσίμα τσίμα τη βάση στ’ Αρχαία και ζήλευα κατά βάθος το προνόμιό της να εντρυφά από πρώτο χέρι σε κείμενα που, παρότι γράφτηκαν 2.500 χρόνια πριν, θεωρούνται σήμερα υποδειγματικά για τις επιστήμες της Ιστορίας, της Πολιτικής Ανάλυσης και των Διεθνών Σχέσων. Θυμήθηκα τις βιβλιοφιλικές της παρεκκλίσεις ακούγοντας προβεβλημένους διεθνολόγους να ανατρέχουν στον Θουκυδίδη προκειμένου να προσδώσουν αξιοπιστία στις αλληλοαναιρούμενες ερμηνείες τους για την απροκάλυπτη επίθεση του Πούτιν στην παγκόσμια ειρήνη.
Ελαβε εκδίκηση –είναι απείρως νοστιμότερη κρύα–, όταν της ζήτησα να με παραπέμψει στις σχετικές παραγράφους του αξεπέραστου ιστορικού. Μου πρότεινε να μελετήσω τη διαπραγμάτευση μεταξύ Αθηναίων και Μηλίων κατά το δέκατο πέμπτο έτος του Πελοποννησιακού Πολέμου και μάλιστα σε μετάφραση του Ελευθέριου Βενιζέλου. Η συστηματική ενασχόληση του εμβληματικού αστού πολιτικού με το έργο του πατέρα της Επιστημονικής Ιστορίας δεν απέτρεψε το να υποπέσει σε ολέθρια σφάλματα, όπως η αποστολή –καλή ώρα– ελληνικού εκστρατευτικού σώματος στην ουκρανική γη το 1919, επιχείρηση που στέφθηκε από παταγώδη αποτυχία. Επιστρέφουμε, όμως, στο 416 π.Χ., οπότε οι Αθηναίοι αποβιβάζονται στη Μήλο που κατοικείται από Λακεδαίμονες αποίκους. Τους ζητούν να υποταχθούν στη Δήλιο Συμμαχία οικεία βουλήσει, ειδάλλως θα κυριεύσουν και θα εξανδραποδίσουν το νησί. Διαθέτουν 38 αρματωμένες τριήρεις, περί τους 3.000 οπλίτες και άφθονες εκατοντάδες τοξότες, δύναμη ασυγκρίτως υπερτέρα εκείνης των πανταχόθεν περικυκλωμένων Κυκλαδιτών.
Βαρυγκομούν οι Μήλιοι και καταπίνουν τη μιλιά τους, καθώς οι εχθροί αξιώνουν άνευ όρων παράδοση, μετερχόμενοι διασταλτική εκδοχή του δικαίου και της ηθικής: «Γνωρίζομεν και οι δύο ότι κατά την συζήτησιν των ανθρωπίνων πραγμάτων το επιχείρημα του δικαίου αξίαν έχει, όπου ίση υπάρχει δύναμις προς επιβολήν αυτού, ειδεμή ο ισχυρός επιβάλλει ό,τι του επιτρέπει η δύναμίς του και ο ασθενής παραχωρεί ό,τι του επιβάλλει η αδυναμία του». Ιδού η διαχρονική επιτομή του κυνισμού της ρεαλπολιτίκ.
Ορρωδούν προ της θανάσιμης απειλής οι άμοιροι νησιώτες. «Δεν θα δεχθείτε να είμεθα φίλοι σας αντί εχθροί, αλλά να διατηρήσωμεν την ουδετερότητά μας;» προτείνουν. «Οχι. Διότι η έχθρα σας μάς βλάπτει πολύ ολιγώτερον από την φιλίαν σας. Καθόσον εις τα όμματα των υπηκόων μας αυτή μεν είναι τεκμήριον αδυναμίας, ενώ το μίσος σας είναι τεκμήριον δυνάμεως» αποκρίνονται ωμά οι Αθηναίοι. Υστατο επιχείρημα των πολιορκημένων η προσδοκώμενη βοήθεια απ’ τη Σπάρτη. Η απάντηση, αποστομωτική: «Το συμφέρον συμβαδίζει με την ασφάλειαν, ενώ η άσκησις της δικαιοσύνης και της τιμής συνεπάγεται κινδύνους, τους οποίους οι Λακεδαιμόνιοι αποφεύγουν ως επί το πλείστον να αντιμετωπίζουν». Ανηλεής σφαγή ακολούθησε. Εγκλήματα πολέμου που σήμερα συνιστούν τον ορισμό της γενοκτονίας. Αιγαίο-Αζοφική, σκάσε και κολύμπα!
